درباره موسیقی رمضان؛ سنت دیرینه اقوام ایرانی

به گزارش شهرآرانیوز موسیقی رمضان از دیرباز در ایران رواج داشته است. ایرانی‌ها که پیش از اسلام نیز یکتاپرست بودند، در روز‌هایی از سال از خوردن بعضی خوردنی‌ها پرهیز می‌کردند، اما روزه نمی‌گرفتند، تا اینکه با ورود اسلام به ایران، یکی از موارد مهمی که باید به آن توجه می‌کردند، بیدارکردن دیگر مسلمانان برای خوردن سحری و خواندن نماز صبح بود.

 ایرانیان مسلمان بنا بر یک رسم کهن عادت کرده بودند یک تا سه روز پیش از رؤیت هلال ماه رمضان به پیشواز این ماه بروند. به همین دلیل، یک ساعت به اذان صبح مانده، به بام خانه شان می‌رفتند و اذان می‌گفتند و مردم را به صلوات فرستادن دعوت می‌کردند.

 این گونه آوازها، بیشتر در چهارگاه اجرا می‌شد و گونه‌ای چاووش خوانی بود. بعد‌ها سحرخوان ها، علاوه بر آواز، نقاره هم می‌نواختند تا حنجره شان دمی بیاساید؛ مناجات خوانی، اذان گفتن و دعاخواندن بخش‌های دیگری بود که به وقت سحر، یکی پس از دیگری اجرا می‌شد و این‌ها همه تمهیداتی بود که ایرانیان در گذشته برای به موقع بیدارکردن مؤمنان از خواب اندیشیده بودند.

مظفر شفیعی، خواننده پیشکسوت موسیقی ایرانی، درباره موسیقی رمضان می‌گوید: ذکر خوانی مهم‌ترین ویژگی موسیقی رمضان است؛ هنری که شکل‌های متفاوتی دارد و هدف از آن تقویت نیروی معنوی و سوق دادن روزه داران به سمت نیکی و نیکویی است. ایرانی‌ها با نغمه‌های آهنگین و ادوات موسیقی ذکر‌های مخصوص ماه رمضان را برای جوانان اجرا می‌کردند تا آن‌ها را با واژگان و جملات مقدس و روحانی به سمت خوبی و پاکی سوق دهند.

وی افزود: موسیقی رمضان در میان اقوام مختلف، از گوناگونی و ویژگی‌های خاص خود برخوردار بوده است؛ خراسانی ها، کرمانی ها، بوشهری ها، کرد‌ها و ترک‌ها موسیقی خاص خود را دارند. برای مثال هنوز در بخش‌هایی از خراسان و شهداد کرمان، نقاره زنی اجرا می‌شود و در بوشهر، هنگام سحر آیینی وجود دارد به نام «دُم دُم سحری» که هنوز هم زنده و جاری است.

این هنرمند موسیقی ایران با بیان اینکه رسم نقاره زنی برای رؤیت هلال در ایران به پیش از اسلام برمی گردد، گفت: ایرانی‌ها ابتدای هر ماه نقاره می‌زدند تا رسیدن ماه تازه را خبر دهند. در شاهنامه فردوسی هم هجده بار به نقاره زنی اشاره شده است. پس از اسلام این رسم به گونه‌ای دیگر ادامه پیدا کرد؛ چاووش خوان‌ها هم آمدن ماه رمضان را نوید می‌دادند، به این معنی که دوسه روز قبل از فرارسیدن ماه رمضان به خیابان‌ها می‌رفتند و آمدن ماه رمضان را نوید می‌دادند تا مسلمانان خودشان را برای چنین ماهی آماده کنند و غیرمسلمان‌ها به روزه خواری تظاهر نکنند. همین چاووش خوان‌ها سه روز آخر ماه رمضان، «الوداع خوانی» می‌کردند و به استقبال ماه شوال می‌رفتند.

وی ادامه داد: «دم دم سحری» مراسمی است که همچنان به وقت سحرگاه در استان بوشهر اجرا می‌شود. همچنین هنوز هم در آستان قدس رضوی، شهداد کرمان (امامزاده زید)، کاشان، نوش آباد، نائین و طبس مراسم نقاره زنی در ماه رمضان انجام می‌شود یا در میبد طبل افطار و سحری می‌نوازند.

مظفر شفیعی از صلوات خوانی، ذکرخوانی، بسم ا... خوانی و منقبت خوانی به عنوان نمونه‌هایی از این موسیقی نام می‌برد که در قرن گذشته رو به فراموشی گذاشته اند. او ادامه داد: بیش از نود نوع صلوات خوانی گروهی در نقاط مختلف ایران وجود داشته که متأسفانه اکنون فقط دو نوع آن شناخته شده است. مناجات خوانی، سحرخوانی، شب خوانی رمضان، سحرآوازی، مناجات سحری و دم دم سحری نام‌های گوناگونی بود که در هر منطقه بر این نوع آوازخوانی به وقت سحر گذاشته بودند.

منبع: ایرنا

در ادامه حتما بخوانید شکوه ضیافت بر لبه اقیانوس