فقرا و کرونا

کرونا پیر و جوان، زن و مرد و فقیر و غنی نمی‌شناسد، ولی هرکدام از این‌ها به عللی ضربه‌پذیری و رفتارشان در برابر کرونا متفاوت است. برخی ضعیف‌تر و برخی قوی‌تر، برخی ایمن‌تر و برخی ناایمن‌تر رفتار می‌کنند. درمجموع طبقات ضعیف از چند جهت ضربه‌پذیرتر هستند، هم از حیث ابتلا به آن و هم از حیث تبعات بعدی به‌ویژه آثار اقتصادی.
از نظر ابتلا آنان ضربه‌پذیرتر هستند، زیرا امکان کمتری دارند که خود را در خانه قرنطینه کنند. بسیاری از افراد این طبقه کارگر مستقل یا روزمزد هستند و نمی‌توانند در خانه بمانند و امکان کمتری دارند که به لحاظ اقتصادی وسایل بهداشتی و ایمنی در برابر ویروس را تهیه و استفاده کنند. آن‌ها در محلات و خانه‌هایی زندگی می‌کنند که جمعیت آنجا متراکم‌تر و در نتیجه مواجهه بدنی با دیگران بیشتر است. اگر به نقشه مبتلایان به کرونا در تهران نگاه کنیم، به وضوح می‌بینیم که مناطق جنوبی‌تر شهر تهران با تراکم بیشتری از مبتلایان مواجه هستند. از سوی دیگر، امکان خورد و خوراک مطلوب‌تر برای مقابله مؤثر در برابر ویروس در آنان کمتر است، بنابراین ایمنی بدنی آن‌ها نیز کمتر خواهد شد. از سوی دیگر، به علت بزرگ‌تر بودن اندازه خانوار و کوچک بودن مساحت خانه در میان طبقات کم‌درآمد، تحمل دوران قرنطینه برای آنان بسیار سخت‌تر است. کافی است که بدانیم متوسط زیربنای مسکونی برای هر فرد در منطقه ۳ تهران که مرفه‌تر است، بیش از ۲ برابر این شاخص برای مناطق ۱۷ و ۱۸ است و اگر امکانات رفاهی و سرگرمی را نیز در نظر بگیریم، این تفاوت بسیار بیشتر و تحمل قرنطینه خانگی برای مناطق محروم‌تر سنگین‌تر خواهد بود.
به علاوه عوارض کرونا هم برای این طبقات بسیار سنگین‌تر خواهد بود. اولین و مهم‌ترین آن‌ها، افزایش بیکاری و قطع درآمدهاست. طبقات ضعیف به بیکاری بیشتری دچار خواهند شد و درآمد‌های آنان هم کاهش بیشتری پیدا می‌کند، ضمن آنکه این قشر از جامعه پس‌انداز مناسبی برای جبران این کاهش درآمدی ندارند. آن‌ها همچنین به لحاظ ساختار هزینه‌های سبد خانوار بسیار ضربه‌پذیر هستند.
کافی است ۲ دهک پایین جامعه را با ۲ دهک بالای جامعه مقایسه کنیم. دهک اول و دوم حدود ۳۳ درصد درآمدشان را صرف اقلام خوراکی می‌کنند. این رقم برای دهک‌های نهم و دهم حدود ۱۸ درصد است. این یعنی اگر درآمد‌های آنان کم شود، طبقات بالا از نظر خوراک فقط تحت‌تأثیر ۱۸ درصد درآمدشان قرار می‌گیرند که به‌راحتی جبران می‌شود، ولی این عدد برای طبقات ضعیف تا ۳۳ درصد است. در شرایط بحرانی می‌توان بسیاری از اقلام هزینه خانوار را حذف کرد. به‌جز خوراک، درمان و اجاره مسکن، در بقیه اقلام می‌توان صرفه‌جویی کرد. در طبقات فقیر این ۳ رقم هزینه حدود ۷۰ درصد کل هزینه‌ها را شامل می‌شود. یعنی این ۷۰ درصد را نمی‌توان دست زد و فقط با ۳۰ درصد بقیه می‌توان قدری بازی و صرفه‌جویی کرد تا کمبود‌ها جبران شود. طبقات بالا حدود ۵۸ درصد درآمدشان چنین وضعی را دارد و با ۴۲ درصد درآمدشان می‌توانند بازی کنند تا کمبود‌های احتمالی جبران شود. ۳۰ درصد درآمد ۲ دهک پایین در طول سال حدود ۳۰۰ هزار تومان در ماه است، درحالی‌که ۴۲ درصد درآمد طبقات مرفه جامعه به‌طور متوسط ماهانه حدود ۵ میلیون تومان است و این یعنی بازنده بزرگ کرونا طبقات فقیر هستند و باید به حال آن‌ها فکری کرد.