شرع و قانون درباره احکام «فرزند خواندگی» چه می‌گوید؟

به گزارش شهرآرانیوز، نگهداری از کودکان بی سرپرست (فرزند خوانده) در همه ادیان الهی، امر پسندیده‌ای محسوب می شود چرا که امری بشر دوستانه و مطابق با عقل، فطرت و نیاز ضروری یک جامعه سالم و رو به رشد است، به همین سبب ماه رمضان، ماه رسیدگی دو چندان و توجه بیش از پیش به ایتام است.
این موضوع باعث شده سوال این هفته را در همین باب مطرح کنیم که با فرزندخواندگی محرمیت ایجاد می‌شود یا خیر؟ آیا فرزندخوانده از کسانی که سرپرستی او را قبول کرده اند، ارث می‌برد؟ و چگونه می‌توان بین زن و شوهر با فرزند خوانده محرمیت ایجاد کرد؟

اگر فرزند دختری را به فرزندخواندگی بگیریم، دختر به پدرخوانده محرم است؟ اگر فرزندخوانده، پسر باشد، بر مادرخوانده محرم می‌شود؟ (مرجع تقلیدبنده آیت الله مکارم شیرازی)

راه‌های محرم شدن در اسلام از سه راه نسب، رضاع و سبب است، نسب مانند محرمیت پسر و مادر و دختر و پدر است، رضاعی به واسطه شیر دادن زنی است که براساس احکام فقهی به یکدیگر محرم می‌شوند و سبب، همان ازدواج است که با ازدواج، محرمیت بین عروس به شوهر و پدر شوهر، داماد به همسر و مادر زن ایجاد می‌شود.

اگر زوجی دختر یا پسری را به فرزندخواندگی قبول کنند، راه «نسب» منتفی است و فقط از طریق شیر دادن و ازدواج میسر است که این راه نیز از طریق مختلف امکان پذیر است.

اگر فرزند بی سرپرستی که به فرزند خواندگی پذیرفته شده پسر باشد، از جهت محرمیّت مشکلی با مرد خانواده ندارد ولی برای ایجاد محرمیّت با خانم خانه، اگر خود این خانم (مادرخوانده) شیر دارد (مانند اینکه خانم مورد نظر، فرزندی به دنیا آورده و فرزندش پس از تولّد فوت کرده و می‌خواهد جای خالی فرزند فوت شده اش را با آوردن نوزاد بی سرپرستی پُر کند) با رعایت شرایط شیردهی به آن پسر شیر دهد. در این صورت مادرخوانده، مادر رضاعی آن پسر شده و به او محرم می‌شود. تمام راه‌های شیر دادن برای محرمیت در صورتی است که دوران شیرخوارگی بچّه تمام نشده باشد؛ اما اگر دو سال او تمام شده است و یا هیچکدام از زن‌های یاد شده شیری برای شیر دادن به او ندارند در این صورت راه قابل ملاحظه‌ای برای محرمیّت وجود ندارد.

اما اگر فرزند خوانده دختر بود، مشکلی از جهت محرمیّت با مادرخوانده ندارد امّا با ورود به سن تکلیف بر مرد خانه (پدرخوانده) نامحرم خواهد شد که می‌توان از راه‌های شیردهی مشکل را برطرف کرد. در صورتی که دوران شیرخوارگی بچّه تمام نشده باشد؛ اما اگر دو سال او تمام شده است و یا هیچکدام از زن‌های یاد شده شیری برای شیر دادن به او ندارند در این صورت، تنها راه آن است که آن دختر را به عقد موقّت پدرِ پدرخوانده درآورد تا آن دختر، زن بابای پدرخوانده شده و برای همیشه به او محرم شود.

لازم به ذکر است که در اینجا دخول شرط نیست؛ ولی در چنین عقدی باید شرایطی مانند مصلحت دختر بچّه در اولویت قرار داشته باشد و با اجازه حاکم شرع انجام شود.

زمان عقد موقّت کمتر از زمان لازم برای بهره گیری جنسی نباشد (مثلا نگویند یک دقیقه)، ولی پس از ساعتی باقیمانده مدّت را می‌بخشند، تا در آینده، آن دختر با مشکلی مواجه نشود.

اگر زوجی پسری داشته باشند و به دلایلی بخواهند دختر بچه‌ای از بهزیستی به عنوان فرزند خوانده قبول کنند. با چه شرایطی می‌توانند محرمیّت این فرزند را فراهم کنند؟ (حضرت آیت الله خامنه‌ای)

اگر کودک، دختر بچه‌ زیر دو سال و شیر خوار باشد و مادر این پسر هم شیرده باشد، چنانچه با شرایط رضاعِ مکتوب در رساله‌ امام راحل (ره) به آن دختربچه شیر دهد، آن دو بچه به هم محرم می‌شوند و نیز این دختر به پدر آن پسر، محرم می‌شود.

گاهى افرادى که صاحب فرزند نمى شوند، دخترى از پرورشگاه مى آورند. آیا راهى براى محرم شدن او بر پدر خوانده وجود دارد؟ (آیت الله مکارم شیرازی)

هرگاه آن مرد پدرى داشته باشد و این دختر به ازدواج موقّت او درآید بر این مرد و فرزندان او محرم مى شود و اگر پسرانى از همسر دیگر دارد صیغه موقّت دختر را براى خودش بخواند تا براى پسرانش محرم شود ولى در این صورت نسبت به خودش بعد از پایان مدّت عقد موقّت، محرم نخواهد بود.

من پسرى را به فرزند خواندگى قبول کردم و او را به وسیله دختر برادرم از راه شیر دادن به خود محرم کردم حال اگر مى خواهم دختر ۲ ساله‌ای را به فرزند خواندگى قبول کنم، راه محرم شدن با شوهرم و با پسرى که دارم چگونه است؟ و آیا راهى وجود دارد؟ (آیت الله سید علی سیستانی)

راه محرم شدن بر شوهر و پسرتان این است در صورتی که پدر یا جد پدرى او معلوم باشد، با اذن یکى از آنها دختر را به عقد پدر شوهرتان براى مدت چند سال دربیاورید.

اگر یک کودک یک ماهه را از بهزیستی به فرزند خواندگی بگیریم و امکان محرمیت از طریق شیر دادن نباشد و از طرفی نخواهیم کسی متوجه شود که این کودک، فرزند ما نیست، محرمیت این کودک چه حکمی دارد؟ برای محرمیت چه باید کرد؟ (آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی)

مراد ازکودک را که پسر یا دختر است بنویسید تا جواب داده شود. اگر دختر است با عقد موقت برای پدر کسی که او را گرفته است به او محرم می‌شود و اگر دسترسی به پدر او یا جدّ پدری وی ممکن نیست باید به اذن مجتهد جامع الشرایط باشد؛ در ضمن مخفی کردن فرزندخواندگی کودک صحیح نیست.

منبع: باشگاه خبرنگاران