چرا با دیدن خمیازه کشیدن دیگران، خمیازه می‌کشیم؟

به گزارش شهرآرانیوز، خمیازه یک پدیده جهانی است که در بسیاری از گونه‌های مهره داران از گرگ تا طوطی و البته انسان از سنین بسیار پایین مشاهده می‌شود. اما چرا وقتی می‌بینیم که شخص دیگری این کار را انجام می‌دهد، خمیازه می‌کشیم؟

کارشناسان می‌گویند دلیل اینکه خمیازه برای مدت طولانی در بسیاری از گونه‌ها وجود داشته است این است که به نظر می‌رسد یک مکانیسم ضروری بقا باشد. اما هدف واقعی آن چیست؟ چه برای اکسیژن رسانی به مغز، تنظیم دمای بدن یا ارائه یک سیگنال اجتماعی، در فرضیه‌ها هیچ کمبودی هم در بین عموم مردم و هم در جامعه علمی وجود ندارد.

این ایده رایج که خمیازه کشیدن باعث افزایش اکسیژن رسانی به مغز می‌شود، تایید نشده است. توضیح دیگری نشان می‌دهد که خمیازه کشیدن به حفظ توجه کمک می‌کند. هرچند باز هم در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد.

آنچه مطمئن‌تر از بقیه فرضیه‌ها به نظر می‌رسد، ارتباط بین خمیازه کشیدن و ریتم شبانه روزی، ساعت بیولوژیکی ما است. اکثر خمیازه‌ها در حالت استراحت رخ می‌دهد که عموماً در مراحل بیداری و به خواب رفتن متمرکز است. به طور دقیق تر، زمانی که بدن کمتر هوشیار است، مانند زمانی که برای هضم یک وعده غذایی فعالیت می‌کند، رخ می‌دهد.

در ادامه حتما بخوانید اهمیت تغذیه در سلامت دانش آموزان از نگاه وزارت بهداشت

یک وسیله ارتباطی؟

اگرچه دلایل پشت خمیازه کشیدن هنوز تأیید نشده است، اما ماهیت «مسری» بودن آن اکتشافات قابل توجهی در رشته‌های مختلف هم در زیست شناسی و هم در روانشناسی اجتماعی ایجاد می‌کند.

خمیازه می‌تواند نقش مهمی در تعاملات اجتماعی ایفا کند، همانطور که در شترمرغ‌ها مشاهده شد که از آن برای هماهنگ کردن رفتار گروهی استفاده می‌کنند. در انسان ها، آنها اغلب هنگامی که از بیداری به حالت استراحت می‌روید، رخ می‌دهند یا برعکس. خمیازه می‌تواند به عنوان سیگنالی باشد که نشان‌دهنده تغییر در فعالیت یا هوشیاری است و اطمینان حاصل می‌کند که همه اعضای گروه در همان زمان هوشیار یا در حال استراحت هستند، ایمنی جمعی را افزایش می‌دهد و ریتم گروه را حفظ می‌کند.

با این حال، به نظر می‌رسد که سرایت خمیازه یک ویژگی عمدتاً انسانی است به استثنای چند مورد، مانند شامپانزه ها. این ویژگی این ایده را تقویت می‌کند که خمیازه کشیدن انسان فراتر از عملکرد‌های صرفاً فیزیولوژیکی آن، وسیله‌ای برای ارتباط غیرکلامی است. فرضیه اصلی این است که خمیازه به همگام سازی رفتار گروهی کمک می‌کند، عملکردی مشابه عملکردی که در شترمرغ‌ها مشاهده می‌شود.

در واقع دیدن یا شنیدن خمیازه‌های کسی، به‌ویژه به لطف نورون‌های آینه‌ای، نواحی مغز درگیر در تقلید و همدلی را تحریک می‌کند. این نورون‌ها با مشاهده رفتارها، فعال می‌شوند - برای مثال زمانی که کودک حرکات والدین خود را دنبال می‌کند تا بند کفش‌هایش را ببندد. با این حال، مناطق خاصی از مغز که به طور خاص در خمیازه مسری دخیل هستند، بخشی از شبکه‌های عصبی مرتبط با همدلی و تعامل اجتماعی هستند.

آیا برخی افراد مستعد خمیازه کشیدن مسری هستند؟

به نظر می‌رسد همدلی نقش کلیدی در مستعد شدن به خمیازه کشیدن مسری ایفا می‌کند. افراد مبتلا به اختلالات اجتماعی، مانند اوتیسم یا اسکیزوفرنی کمتر پذیرای خمیازه کشیدن از سمت دیگران هستند. تحقیقات حتی نشان می‌دهد که عوامل خارجی مانند تنفس و دمای بدن به ترتیب می‌توانند خمیازه مسری را کاهش و افزایش دهند.

همچنین لزوماً دیدن خمیازه کسی نیست که باعث واکنش می‌شود، بلکه حضور و تعاملات درون گروه است.

بنابراین اگر متوجه شدید که وقتی همکارتان بعد از ناهار خمیازه می‌کشد، شما هم خمیازه می‌کشید، ممکن است این خمیازه او نیست که شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در عوض، این می‌تواند به سادگی زمینه مشترک - در این مورد، خوب غذا خوردن با هم - باشد که این واکنش هماهنگ را تحریک می‌کند.

با خمیازه‌های زیاد چه کنیم و آیا مراجعه به پزشک لازم است؟

اگر می‌بینید طی روز زیاد خمیازه می‌کشید فوراً نتیجه‌گیری نکنید که یک اختلال نورولوژیکی دارید و خودتان نمی‌دانید. اول با یک سؤال بدیهی شروع کنید: آیا به اندازه کافی می‌خوابم؟ خواب کافی یعنی ۷ تا ۹ ساعت خواب با کیفیت شبانه.

سپس دومین سوال واضح را از خودتان بپرسید: آیا اغلب استرس دارید؟ اگر چنین است پس خمیازه‌ها به شما می‌گویند که باید بیشتر مراقب ذهن و روان خود باشید و حتی اگر لازم است به یک درمانگر مراجعه کنید تا روش‌های کنترل استرس و اضطراب را یاد بگیرید.

یادتان نرود زیاد آب بنوشید؛ زیرا همان طور که گفتیم کم آبی بدن هم می‌تواند باعث خمیازه‌های زیاد بشود.

همیشه راه‌حل‌هایی وجود دارد، پس تردید نکنید و از پزشک کمک بخواهید. زیاد و پشت سر هم خمیازه کشیدن می‌تواند آزاردهنده باشد؛ اما این را نیز در نظر بگیرید که پیام بدنتان است که سعی دارد چیزی به شما بگوید و آگاهتان کند.

منبع: ایسنا