ترویج هنر، مبتنی بر ارزش های اخلاقی

ریحانه موسوی | شهرآرانیوز؛ پنجمین نشست علمی همایش علوم انسانی- اسلامی پژوهش و فناوری با موضوع «سیاست گذاری هنر و رویکرد تمدنی جمهوری اسلامی ایران» توسط مجمع پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی، با همکاری مرکز توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن و علوم انسانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

در این نشست محمدجواد استادی، پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر، به مواردی همچون جایگاه هنر در جمهوری اسلامی، هنر در اسناد بالادستی، تعریف سیاست گذاری هنری، تاریخ سیاست گذاری هنری در دوره‌های مختلف، روش شناسی سیاست گذاری هنری و نسبت بین تمدن و هنر را مورد بررسی قرار داد و بر نقش جمهوری اسلامی در شکل گیری تمدن نوین تأکید کرد.

هنر، ابزاری برای بیان و گفت و گوست

محمدجواد استادی در ابتدای این نشست، هنر را زبانی برای «بیان» دانست و گفت: وقتی در قانون اساسی از آزادی بیان صحبت می‌شود، حتما بخشی از آن به هنر برمی گردد. اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به حمایت از فعالیت‌های فرهنگی و هنری در قالب بخش‌های دولتی، خصوصی و تعاونی اشاره می‌کند. ما سند چشم انداز بیست ساله داریم که پایان آن در سال ۱۴۰۴ است و نتایج آن را باید در سال آینده ارزیابی کنیم.

در آن سند، هنر به عنوان یک بخش مهم از نظام فرهنگی جمهوری اسلامی ایران شناخته شده است که باید در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی توسعه پیدا کند. استادی نقشه مهندسی فرهنگی کشور را یکی از جامع‌ترین اسناد بالادستی بیان کرد که در آن به هنر اشاره شده است. 

وی در این زمینه توضیح داد: اهدافی که برای نقشه مهندسی فرهنگی کشور مشخص شده، شامل ترویج هنر متعهد و انقلابی، تقویت هنر‌های اسلامی- ایرانی، حفظ میراث فرهنگی و حمایت از تولیدات هنری مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی است. راهبرد‌های آن نیز گسترش هنر در نظام آموزشی، تقویت دیپلماسی فرهنگی و حمایت از هنرمندان و آثار هنری به شمار می‌رود. در برنامه ششم توسعه نقش جدی برای هنر در اقتصاد مقاومتی، از طریق توسعه صنایع خلاق و گسترش زیر ساخت‌های فرهنگی- هنری در سراسر کشور دیده شده است. 

وی یکی دیگر از اسناد مهم را بیانیه گام دومی که رهبر معظم انقلاب ابلاغ فرمودند برشمرد و درباره آن اظهار کرد: این بیانیه به شکل جدی یکی از مهم‌ترین اسنادی است که مستقیم به فرهنگ و هنر پرداخته است. سند بعدی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش بوده که اتفاقا یکی از محور‌های تربیت دانش آموزان در آن، بحث هنر است. منشور توسعه فرهنگ قرآنی یکی دیگر از اسناد جمهوری اسلامی است، اما تأکید کرده که باید از هنر برای ترویج مفاهیم قرآنی استفاده شود. 

سند نهم، قانون حمایت از هنرمندان است؛ این گروه به شدت نیازمند آن هستند تا از آثارشان حمایت شود. یک سری مسائل قانونی نیز وجود دارد که باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، قوه قضائیه و مجلس شورای اسلامی پیگیری شود. آخرین اسنادی که در شورای عالی هنر در حال تدوین است، سند ملی سینما و موسیقی بوده و من نیز توفیق مسئولیت تدوین سند ملی مکتب هنر رضوی را داشتم که در مراحل نهایی شورای عالی هنر جمهوری اسلامی قرار دارد.

در ادامه حتما بخوانید کمبود پژوهش، اصلی‌ترین چالش هنر خوشنویسی است

سیاست گذاری هنری چیست؟

استادی با طرح این پرسش که سیاست گذاری هنری چیست؟ درباره آن گفت: مجموعه‌ای از اصول، اهداف و برنامه‌هایی که نهاد‌های دولتی، حاکمیت ها، کارگزاران و نهاد‌های فرهنگی وابسته به آن‌ها تدوین، اجرا و نظارت می‌کنند تا هنر در راستای ارزش‌های محوری توسعه پیدا کند و ما بتوانیم اولویت‌های هنری جمهوری اسلامی را مشخص کنیم.

وی اهداف سیاست گذاری هنری را حمایت از هنرمند و خلاقیت هنری، ارتقای دسترسی عمومی به هنر، تقویت آموزش‌های هنری و توسعه اقتصادی برشمرد و افزود: ابعاد سیاست گذاری هنری مسائل اقتصادی، اجتماعی، قانونی و بین المللی را شامل می‌شود. چالش‌های آن نیز کمبود بودجه و منابع مالی، اختلاف نظر بر سر میزان آزادی هنر، عدم توازن در حمایت از هنر‌های مختلف و دسترسی نابرابر به امکانات فرهنگی است. استادی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با طرح یک سؤال مبنی بر اینکه آیا سیاست گذاری هنری علم است؟ خاطرنشان کرد: به طورکلی در دنیا، سیاست گذاری هنری را یک علم مستقل نمی‌دانند، اما به شدت یک فضای میان رشته‌ای است. 

سیاست گذاری هنری برای تدوین و اجرا روش دارد؛ یعنی از تحلیل علمی و تحقیق میدانی استفاده می‌کند. میان رشته‌ای، یعنی کسی که سیاست گذاری هنری انجام می‌دهد، باید مدیریت فرهنگی، اقتصاد خلاق، روان شناسی، اخلاق حرفه‌ای، جامعه شناسی و فلسفه هنر را متوجه شود. بدون دانستن این موارد، نمی‌تواند برای هنر به عنوان یک مسئله جامع سیاست گذاری کند. متأسفانه سیاست گذاری هنر با این ویژگی ها، تبدیل به یک رشته دانشگاهی نشده است.