علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) واسطه فیض و مغفرت
یکی از آداب زیارت امام رضا علیه‌السلام، توبه و استغفار کردن از گناهان و تصمیم به بهتر کردن حال، کردار و گفتار خود بعد از فراغت از زیارت است.
حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ بیشتر ما درباره ادب و آداب زیارت می‌دانیم و هنگامی که برای دیدار ائمه اطهار (ع) در مرقد مطهرشان حاضر می‌شویم، برای رعایت آنها تلاش می‌کنیم. شاید ندانید که آداب زیارت مجموعه‌ای است که نه‌تنها قبل زیارت و در حین زیارت باید آنها را در نظر داشته باشیم و رعایت کنیم و به جا بیاوریم که پس از پایان زیارت نیز، مجموعه‌ای از آداب، تعریف و توصیه شده‌اند.
برای زیارت معصومان و امام‌زادگان (ع)، همچنین زیارت امام‌رضا (ع)، آداب ویژه‌ای در کتب ادعیه و زیارت بیان شده است. یکی از آداب زیارت امام هشتم شیعیان، توبه و استغفار کردن از گناهان و تصمیم به بهتر کردن حال، کردار و گفتار خود بعد از فراغت از زیارت است. اگر زائر امام‌رضا (ع) می‌شویم، باید اهل توبه باشیم و برای تحقق آن پس از زیارت آستان مبارک ایشان، بکوشیم. در ادامه چگونگی تحقق این امر را در کلام مبارک علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) دنبال می‌کنیم.
مقدمه‌ای برای طهارت
زمانی که قصد زیارت می‌کنیم، خود را برای حضور در مرقدی مبارک و مطهر آماده می‌کنیم و می‌دانیم بناست به محلی برویم که صاحبش مظهر پاکی است؛ به همین دلیل است که طهارت، یکی از آداب زیارت امام رضا (ع) است. می‌توان گفت این قدم که در نخستین آداب زیارت مرقد مطهر ایشان آمده است، به نوعی زمینه‌ساز آمادگی برای توبه و پاک‌سازی قلب و روح از گناهان و آثار آن است. وقتی می‌خواهیم به محضر ایشان شرفیاب شویم، باید خود را از گناه پاک و طاهر کنیم که راه آن استغفار است. امام رضا (ع) در روایتی در این‌باره می‌فرمایند: «با آمرزش‌خواهی و استغفار، خود را معطر کنید تا بوی گناهان، شما را رسوا نکند» (امالی‌الطوسی، ص ۳۷۲).
فرصتی برای خلوت و توجه
زیارت فرصتی برای توجه و خلوت است. حضور در حرم مطهر ائمه اطهار (ع) به ما کمک می‌کند در مکانی که دارای ارزش و مقام است و در محضر امامی که دارای مقام شفاعت است، به اعمال خود بیندیشیم و از گناهان گذشته مان توبه کنیم. مسئله شفاعت آنان و طلب بخشایش گناهان زائر، به وسیله واسطه قرار دادن آنان، از مهم‌ترین فراز‌های زیارت‌نامه‌هاست؛ برای نمونه در زیارت امام‌رضا (ع) این‌گونه می‌گوییم: «.. پدر و مادرم به فدایت، به سوی تو آمده‌ام، درحالی‌که زائر، میهمان و پناه‌گیرنده به سوی تویم از آن ستمی که بر خود کرده‌ام و از آنچه (از بار گناهانی) که بر پشت خود حمل می‌کنم». (المزارالکبیر، ص ۲۶۲).
این‌گونه دوست‌داشتنی‌تری!
وقتی به زیارت می‌رویم، درحقیقت به‌دنبال دریافت توجه ائمه اطهار و در عوض آن رضایت پروردگار هستیم. به گفته علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع)، یکی از اعمالی که در نزد خداوند متعال پسندیده است، توبه شخص‌گناهکار است. زائری که در حرم مطهر ائمه اطهار (ع) از فرصت زیارت بهره می‌برد و توبه می‌کند، درحقیقت دو عمل پسندیده را به درگاه خداوند عرضه می‌دارد و به کمک یکی و با امید بستن به خداوند متعال، در جهت پذیرش توبه خود گام برمی‌دارد و سعی می‌کند با نزدیکی به توصیه‌های ائمه اطهار، خود را به متر و معیار خدایی نزدیک کند. امام هشتم شیعیان در سخنی در این‌باره فرموده‌اند: «چیزی در نزد خدا محبوب‌تر از یک مرد یا یک زن توبه‌کننده نیست» (سفینه، ج یک، ص١٢٦).
شرمنده و امیدوار باش!
با توجه به کلام امام رضا (ع) اگر مراتبی را در توبه مورد توجه قرار دهیم، می‌توانیم به پذیرش توبه خود در درگاه خداوند امیدوار باشیم. یکی از این مراتب، سخن نگفتن از گناهمان در نزد دیگران است. امام رضا (ع) در این‌باره فرمودند: «پنهان‌کننده کار بد، آمرزیده است» (کافی، جلد ۴، ص ۱۶۰).
براساس آموزه‌های دین، این سخن دلالت بر این دارد که اگر کسی هم گناهی انجام داد، برای کسی تعریف نکند و در حقیقت از عمل خود شرمنده باشد و با توبه واقعی، امیدوار به فضل خدا باشد. همان‌طور که امام رضـا (ع) از پیامبر اسلام (ص) روایت کرده‌اند که فرمودند: «توبه‌کننده گناه مانند کسی است که گناهی بر او نیست» (عیون‌اخبارالرضا، ص ۳۹۱).
با خدا صادق باش!
به خاطر داشته باشیم که توبه حقیقی دارای مراتبی است که یکی از مهم‌ترین آنها ترک گناه است. این نکته‌ای بسیار مهم است که امام رضا (ع) نیز در آموزهایشان به آن توجه کرده و آن را ملاکی برای حقیقی بودن امر توبه دانسته‌اند. ایشان درباره توبه حقیقی می‌فرمایند:
«داستان استغفار، داستان درختی است که حرکت کند و برگ‌هایش بریزد و کسی که از گناهی استغفار می‌کند ولی آن را انجام می‌دهد، همانند کسی است که پروردگار خود را مسخره کرده است» (بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۲۸۱). ایشان در کلامی دیگر چنین فرموده‌اند: «.. کسی که بر گناه اصرار ورزد و بدون توبه از خدا طلب عفو و بخشش کند، خود را مسخره کرده است». (تحریرالمواعظ‌العددیه، صفحه۴۷۰).
امروز و فردا نکن!
زیارت هرچند مقدمه‌ای برای طهارت و زمینه‌ای برای دوری از گناهان است، خوب است بدانیم که در توبه از گناهان، تأخیر جایز نیست و براساس آموزه‌های اسلام، هرگاه گناهی مرتکب شدیم، باید فوری در محضر خدا از عمل خود استغفار کنیم. امام‌رضا (ع) نیز در آموزه‌های خود به این موضوع توجه کرده و تأخیر در توبه را جایز ندانسته‌اند و درباره از دست رفتن فرصت‌ها برای طلب بخشش از خداوند، هشدار داده‌اند.
در روایتی محمد همدانی میگوید از حضرت رضا (ع) پرسیدم: چرا خدا، فرعون را غرق کرد، با اینکه ایمان آورد و به توحید اعتراف کرد؟ آن حضرت در پاسخ فرمودند:، زیرا فرعون هنگام دیدن عذاب، ایمان آورد و ایمان در این هنگام پذیرفته نیست. (بحارالانوار، ج۶، ص۲۳).
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
