حریم «کمرمقبولا» در حفاظ میراث فرهنگی

به گزارش شهرآرانیوز، در کنار ثبت ملی کمرمقبولا به عنوان یکی از آثار کهن تاریخی، از مدت‌ها قبل ضرورت حفاظت از حریم این منطقه ویژه احساس می‌شد. این مسئله را ما نیز بار‌ها در روزنامه شهرآرا و طی گزارش‌های متعددی گوشزد کرده بودیم. گزارش‌هایی با عناوین «تیشه بر کمر کمرمقبولا» در ۴ شهریور سال ۹۵، «بی‌مهری، کمر کمرمقبولا را خم کرده» ۲۲ تیر ۸۹، «تیشه منفعت طلبی بر کمرمقبولا» ۲۸ بهمن ۹۷ و ده‌ها عنوان مطلب دیگر، گواه این مهم بوده است.
دیروز تصویری از ابلاغ نامه‌ای با امضای علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، خطاب به استاندار خراسان رضوی در برخی شبکه‌های مجازی منتشر شد که تاریخ آن مربوط به اول تیر ماه است و نشان می‌دهد پس از سال ها، تلاش فعالان محیط زیست، اعضای سمن‌ها و... برای جلوگیری از تخریب محدوده حریم کمرمقبولا به بار نشسته است. در این نامه که به نوعی سندی بالادستی محسوب می‌شود، ذکر شده است که محدوده حریم کمر مقبولا تحت حفاظت و نظارت این وزارتخانه است و هرگونه دخل و تصرف در آن جرم محسوب می‌شود و بر همین مبنا این اثر علاوه بر ثبت ملی، در حفاظت سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری قرار گرفت.

چرا این نامه مهم است؟
منطقه تاریخی کمر مقبولا، بیش از ۱۵ هزار سنگ نگاره تاریخی با قدمت بیش از ۳۵۰۰ سال، نقوش مربوط به طرح حیوانی از جمله بز کوهی، شتر دو کوهانه، گاو کوهان دار و احتمالا یوزپلنگ و نقش درخت یا گیاه به صورتی خاص را در دل خود جای داده و یکی از بافت‌های مهم تاریخی منطقه شرق کشور است. البته اهمیت این محدوده صرفا مربوط به سنگ نگاره هایش نیست؛ این منطقه سنگ‌های گرانیتی و معدن طلا نیز دارد. داشتن این ویژگی‌ها ثبت این محدوده در یونسکو را ممکن می‌کند، اما نه تنها از ثبت ملی این اثر زمان زیادی نمی‌گذرد و فقط نزدیک به ۳ سال است که این محدوده در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده، بلکه علا وه بر آن، بی مهری‌های بسیاری نیز متوجه این گنجینه تاریخی شده است. باید گفت همه امتیازات کمرمقبولا، از زیبایی صخره‌های طبیعی اش گرفته تا معادن با ارزش سنگ و طلایش، حواشی و مشکلات بسیاری نیز ایجاد کرده و به همین دلیل برداشتن هر گامی برای آن، با سختی‌های بسیار همراه است.
محققان معتقدند این اثر، ظرفیت مطالعاتی بسیار دارد و دارای بازتاب فرهنگی بسیار است؛ به همین دلیل قابلیت آن را دارد که به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه سنگ نگاره‌های ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برسد؛ هر چند به علت انجام ساخت و ساز و نیز وجود معادن طلا در این منطقه، هنوز این مسئله محقق نشده است. علاوه براین قرار بود پس از ثبت ملی این اثر طبیعی، ژئوپارکی طبیعی در کنار فعالیت‌های معدنی در این منطقه، با قید «برداشت محدود و زیر زمینی از معادن کمرمقبولا» احداث شود که آن هم تاکنون محقق نشده است.
از همه این‌ها گذشته، باید گفت بعد از ثبت ملی این اثر، هنوز نگرانی‌های بسیاری برای حفظ آن وجود داشت. در واقع باید گفت برای حفظ چنین آثاری که نگاه‌های بسیاری به سمت آن است، صرفا ثبت ملی اثر کفایت نمی‌کند و زمانی می‌توان گفت که این گنجینه‌های طبیعی از گزند سودجویان در امان است که نقشه عرصه و حریم آن نیز تعیین و دستور حفظ آن ابلاغ شود؛ کاری که سرانجام اول تیرماه امسال با ابلاغ نامه مذکور، محقق شد.