به گزارش شهرآرانیوز؛ مشهد، شهری با تاریخ و فرهنگ غنی، در تلاش برای احیای قلب تپنده خود است. سازمان بازآفرینی شهری مشهد، با عزمی راسخ از سال ۱۳۹۸، سکاندار این تحول شده است و با رویکردی نوآورانه و مردممحور، جان تازهای به بافتهای فرسوده و حاشیهای شهر میبخشد. اما رمز این تحول چیست؟ دفاتر تسهیلگری محلات، محور تحولات و دگرگونی شهر با اولویتبخشی به نیازهای شهروندان هستند.
این دفاتر، فراتر از نهادی اداری، نقش حلقههای واسط بین مردم و مسئولان را ایفا میکنند. در دل ۵۵ محله، این سفیران تغییر، با گوش شنوا درددلها و نیازهای ساکنان را گوش میکنند و با دستان توانمند، ایدهها و خواستههای آنان را به پروژههایی ملموس و اثرگذار تبدیل میکنند. تصور کنید کوچههایی که روزی نمادی از فراموشی بودند، امروز با همت این دفاتر و مشارکت مردم، رنگ زندگی و امید به خود میگیرند.
از برنامهریزیهای دقیق تا جلب مشارکت مردمی، همه و همه در این دفاتر رقم میخورد. سند راهبردی ۳۸ محله، گواهی بر این مدعاست که ۲۸ مورد آن در همین دوره اخیر مدیریتشهری به تصویب رسیده است. این اسناد، نهفقط مجموعهای از اعداد و ارقام، بلکه نقشه راهی برای توسعهای پایدار و متناسب با نیازهای هر محله هستند. سازمان بازآفرینی، با تکیه بر این بازوان توانمند و با همکاری نهادهای دولتی و خصوصی، در تلاش است تا با جذب سرمایههای مردمی و تسهیل فرایندهای سرمایهگذاری، تحولی شگرف در چهره شهر ایجاد کند. از نوسازی خانهها تا احداث فضاهای سبز و فرهنگی، همه در راستای ارتقای کیفیت زندگی ساکنان این محلات است.
محمدرضا قلندرشریف، شهردار مشهد
محمدرضا قلندرشریف، شهردار مشهد، با اشاره به چالشهای متعدد این شهر در حوزه بافتهای ناکارآمد، بر اولویت بازآفرینی شهری در مدیریتشهری تأکید کرد. وی با بیان اینکه مشهد بهعنوان دومین کلانشهر کشور و یکی از مقاصد مهم زیارتی و گردشگری، با بیش از ۳۳۰۰ هکتار بافت فرسوده و ۳۵۰۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی روبهروست، اظهار کرد: این موضوع فقط یک مسئله کالبدی نیست، بلکه مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی را هم بهدنبال دارد. بخش زیادی از جمعیت شهر در این مناطق زندگی میکنند، اما متأسفانه از امکانات و زیرساختهای کافی برخوردار نیستند.
قلندرشریف دسترسی نامناسب، مسکنهای بیکیفیت، نبود خدمات و زیرساختهای کافی، مشکلات حقوقی اسناد مالکیت، بیکاری و آسیبهای اجتماعی را از مشکلات این مناطق برشمرد. وی همچنین با اشاره به پاسخگونبودن شبکه معابر در مواقع اضطراری، تأکید کرد: بازآفرینی شهری ضرورتی اجتنابناپذیر برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان و توسعه پایدار مشهد است.
شهردار مشهد در ادامه سخنانش به ظرفیتهای مهم این مناطق اشاره کرد و گفت: نزدیکی به مراکز شهری، وجود نیروی انسانی جوان و پویا، هویت محلی قوی و امکان بهرهگیری از مشارکتهای مردمی و سرمایهگذاریهای بخش خصوصی، ازجمله این ظرفیتهاست. تجربه نشان داده است که اگر بتوانیم از مشارکت ساکنان و سرمایهگذاران در کنار حمایتهای دولتی و تسهیلگری مدیریتشهری استفاده کنیم، بسیاری از مشکلات حلشدنی است.
قلندرشریف با اشاره به فعالیت ۵۵ دفتر توسعه در محلات مختلف مشهد، تصریح کرد: هدف ما این است که با مطالعه و شناخت کمبودها و ظرفیتها، این مسئله و تهدید را به فرصتی مفید برای شهرمان تبدیل کنیم. این دفاتر، بهعنوان بازوی اجرایی مدیریتشهری در محلات، نقش مهمی در شناسایی نیازها، جلب مشارکت مردمی و تسهیل اجرای پروژههای بازآفرینی ایفا میکنند.
شهردار مشهد در بخش دیگری از سخنانش به چالشها و موانع موجود در مسیر بازآفرینی شهری اشاره کرد و گفت: مسائل حقوقی، تأمین منابع مالی، جلب اعتماد مردم و سرمایهگذاران و هماهنگی بین دستگاههای اجرایی از چالشهای مهم هستند. اما رویکرد ما این است که با تسهیلگری، شفافیت، افزایش مشارکت اجتماعی و ارائه مشوقهای مناسب، این موانع را برطرف کنیم.
قلندرشریف در پایان سخنانش از مردم مشهد خواست که به فرایند بازآفرینی شهری به چشم فرصت نگاه کنند و گفت: توسعه پایدار شهر بدون مشارکت شهروندان ممکن نیست. اگر همه ما به این باور برسیم که آینده شهرمان را خودمان میسازیم، میتوانیم مشهدی زیباتر، ایمنتر و باکیفیتتر برای نسلهای آینده رقم بزنیم.
وی با تأکید بر اهمیت نقش دفاتر توسعه در ارائه خدمات به شهروندان به تشریح محورهای اصلی فعالیت شهرداری در حوزه بازآفرینی شهری پرداخت و به موارد زیر اشاره کرد.
حمایت از نوسازی مسکن با ارائه مشوقهایی مثل کاهش هزینههای صدور پروانه، تسهیلات کمبهره و حمایتهای حقوقی بهبود زیرساختها و ارتقای خدمات عمومی شامل احداث معابر جدید، شبکه فاضلاب، روشنایی و امکانات شهری تقویت سرمایهگذاری بخش خصوصی از طریق بستههای تشویقی، تسهیل فرایندهای اداری و مشارکت در پروژههای بازآفرینی توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی ساکنان از طریق آموزشهای مهارتی، ایجاد فرصتهای اشتغال و حمایت از کارآفرینی محلی تسهیل فرایندهای قانونی اسناد مالکیت تا مردم بتوانند از خدمات رسمی و تسهیلات بانکی بهرهمند شوند
مهدی ناصحی، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد
مهدی ناصحی، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، با تأکید بر اهمیت بازآفرینی شهری بهعنوان یک اقدام فرابخشی، گفت: بازآفرینی شهری بدون هماهنگی و حمایت شورای اسلامی شهر، شهرداری، دولت و بخش خصوصی اجراشدنی نیست.
ناصحی با اشاره به وظایف شورای اسلامی شهر بهعنوان نهاد قانونگذار و ناظر اظهار کرد: شورای شهر وظیفه دارد سیاستگذاری، تصویب برنامههای اجرایی و تأمین بودجه برای بازآفرینی را هدایت کند. ما در شورا تلاش میکنیم قوانین و مشوقهای لازم را تدوین کنیم تا روند بازآفرینی تسهیل شود و ساکنان، سرمایهگذاران و شهرداری بتوانند نقش خود را بهدرستی ایفا کنند.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به قوانین ملی مرتبط با بازآفرینی شهری، ازجمله قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری و قانون جهش تولید مسکن، گفت: در سطح محلی، شورای اسلامی شهر مشهد هم مصوباتی دارد که بر اساس موقعیت خاص این شهر تدوین شده است. برای مثال، ما در بودجه سالانه شهرداری ردیفهای مشخصی برای تأمین اعتبار پروژههای بازآفرینی در نظر گرفتهایم و تخفیفهای ویژهای برای صدور پروانه در این بافتها مصوب کردهایم.
ناصحی طرح بودجههای زودبازده محلی را یکی از اقدامات مهم شورای اسلامی شهر مشهد در این زمینه دانست و گفت: در این طرح برای هر محله ۱۵میلیارد تومان بودجه اختصاص دادهایم تا با مشارکت مستقیم شهروندان، پروژههای ضروری و اولویتدار انتخاب و اجرا شود. تفاوت اصلی این طرح با روشهای سنتی این است که تصمیمگیری درباره پروژههای اجرایی به خود شهروندان سپرده شده است.
وی افزود: دفاتر توسعه محلات در کنار مردم، باعث میشود پروژههایی که واقعا برای محله ضروری هستند، با رضایت مردم اجرا شوند و مشارکت شهروندان در مدیریتشهری افزایش یابد.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد سازمان بازآفرینی شهری مشهد را بازوی اجرایی شورا در این حوزه معرفی کرد و گفت: وظیفه سازمان بازآفرینی شهری این است که طرحهای بازآفرینی را تدوین، عملیاتی و مدیریت کند. همچنین باید با تسهیل فرایندهای اداری، کاهش هزینههای صدور مجوز و تأمین خدمات زیرساختی، زمینه را برای نوسازی فراهم کند.
ناصحی با اشاره به چالشهای متعدد پیش روی بازآفرینی شهری، ازجمله تمایلنداشتن برخی مالکان به نوسازی، کمبود منابع مالی، پیچیدگی فرایندهای اداری و مقاومت اجتماعی، گفت: برای رفع این چالشها، باید قوانین تسهیل شوند، مشوقهای مالی افزایش یابند، فرایندهای اداری کوتاهتر شوند و مشارکت شهروندان بهطور جدیتر در برنامهها لحاظ شود.
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد از برنامههای شورا برای افزایش اعتبارات بودجهای، افزایش مشوقها برای مشارکت بخش خصوصی و مردم، بهرهگیری از فناوریهای نوین، تقویت دفاتر تسهیلگری محلی و ارتقای نظارت شورا بر اجرای پروژهها خبر داد.
ناصحی در پایان سخنانش با تأکید بر اهمیت همراهی مردم در فرایند بازآفرینی شهری، از شهروندان خواست که در نوسازی املاک خود مشارکت کنند، در برنامههای مشورتی حضور داشته باشند و از تسهیلاتی که شهرداری و دولت ارائه میدهند استفاده کنند. وی همچنین از سرمایهگذاران بخش خصوصی دعوت کرد که بافتهای فرسوده را بهعنوان فرصتهای اقتصادی بزرگ ببینند و برای رفع موانع سرمایهگذاری با شورا همکاری کنند.
فرماندار شهرستان مشهد
سیدحسن حسینی، معاون استاندار و فرماندار شهرستان مشهد، با تأکید بر چالشهای جدی ناشی از مهاجرتهای گسترده و رشد نامتوازن شهری در مشهد، گفت: این مشکلات فقط مربوط به شهرداری نیست، بلکه نیازمند یک برنامه اقدام مشترک است که در آن همه دستگاههای اجرایی وظایف مشخصی دارند و موظف به اجرای آن هستند. حسینی با اشاره به قوانین و مصوبات ملی و استانی، اظهار کرد: همه دستگاههای مسئول باید برای رفع این مشکلات بهصورت هماهنگ عمل کنند. این برنامه چند دستگاه اجرایی را درگیر میکند که هر یک مسئولیتهای مشخصی دارند.
فرماندار مشهد به مسئولیتهای دستگاههای مختلف در حوزه بازآفرینی شهری اشاره کرد و گفت: شهرداری و شورای اسلامی شهر موظفاند با اختصاص بودجه و اجرای پروژههای زیرساختی، نوسازی بافتهای فرسوده و ارائه مشوقهای قانونی برای بازآفرینی اقدام کنند.
فرمانداری نقش نظارتی و هماهنگی بین دستگاهها را بر عهده دارد و باید اطمینان حاصل کند که همه نهادهای اجرایی به تعهداتشان پایبند هستند. ادارهکل راهوشهرسازی باید در تأمین زمین، ارائه تسهیلات مالی و اجرای پروژههای مسکن حمایتی همکاری کنند. استانداری مساعدت کند با جذب اعتبارات ملی و نظارت بر روند اجرای برنامههای توسعه شهری، سیاستهای کلان بازآفرینی را در سطح استان هدایت کند.
نیروی انتظامی و دستگاه قضایی برای کاهش آسیبهای اجتماعی، مقابله با زمینخواری و حل مشکلات مالکیتی و حقوقی زمینها وظایفی بر عهده دارند. ادارات خدماترسان مکلفاند که تأمین زیرساختهای اساسی در مناطق کمبرخوردار را در اولویت قرار دهند. نهادهای حمایتی باید در ساماندهی خانوادههای کمدرآمد، ایجاد اشتغال پایدار و کاهش نابرابریهای اجتماعی مشارکت فعال داشته باشند.
حسینی با اشاره به قوانین کلیدی در حوزه بازآفرینی شهری، ازجمله قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری و قانون برنامه ششم توسعه، تأکید کرد: فرمانداری وظیفه دارد گزارشهای عملکرد دستگاههای مسئول را بهطور مستمر بررسی کند، در جلسات شورای مسکن و بازآفرینی شهری بر حسن اجرای تعهدات نظارت کند، در صورت کمکاری هر نهاد، موضوع را به مراجع بالاتر گزارش دهد و برخورد قانونی انجام شود.
فرماندار مشهد از اقدامات اساسی فرمانداری در این زمینه خبر داد و گفت: تشکیل کمیته تخصصی اقدام مشترک با حضور همه دستگاههای مرتبط برای هماهنگی و پیگیری مصوبات، برگزاری ستاد شهرستان و تصویب اسناد و پروژههای بازآفرینی برای محلات هدف، ارتقای نقش دفاتر تسهیلگری محلی برای برقراری ارتباط مستقیم بین مردم و دستگاههای اجرایی، جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی از طریق ارائه مشوقهای مالی و قانونی و حمایت از توسعه خدمات اجتماعی و اقتصادی در مناطق کمبرخوردار مانند راهاندازی مراکز مهارتآموزی، مراکز بهداشتی و ایجاد اشتغال پایدار، اقدامات مهم در این حوزه است.
حسینی در پایان سخنانش با تأکید بر اهمیت پایبندی دستگاههای اجرایی به تعهدات خود، گفت: از دستگاههای اجرایی انتظار داریم به تعهداتشان پایبند باشند و از بوروکراسی زاید و تأخیر در اجرای پروژهها پرهیز کنند. هیچگونه کمکاری پذیرفتنی نیست و نظارتها را در این زمینه تشدید خواهیم کرد. از شهروندان نیز انتظار داریم در تصمیمگیریها مشارکت کنند، نیازهای محله خود را بهدرستی اعلام کنند و در فرایندهای بازآفرینی همکاری داشته باشند.
محمود عبدالهزاده، مدیرعامل سازمان بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری مشهد
محمود عبدالهزاده، مدیرعامل سازمان بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری مشهد، در گفتوگو با شهرآرا به تشریح اقدامات و برنامههای این سازمان در راستای بهبود وضعیت بافتهای فرسوده، سکونتگاههای غیررسمی و نواحی حاشیهای شهر پرداخت. وی با تأکید بر رویکرد جامع و مشارکتی سازمان، اظهار کرد: از سال ۱۳۹۸، سازمان بازآفرینی شهری مشهد با هدف ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و ایجاد تحولی شگرف در مناطق نیازمند، فعالیت خود را آغاز کرده است. ما بر این باوریم که بازآفرینی شهری فقط با مشارکت فعال مردم و همکاری همه دستگاههای مسئول امکانپذیراست.
محمود عبدالهزاده نقش شهرداری مشهد و بهویژه سازمان بازآفرینی را در نظام مدیریتشهری حیاتی دانست و افزود: بافتهای فرسوده و سکونتگاههای غیررسمی، با مشکلات متعددی ازجمله کمبود زیرساختها، معابر نامناسب و فقدان خدمات عمومی روبهرو هستند. سازمان بازآفرینی با طراحی و اجرای پروژههای توسعهای و مشارکتی، در تلاش است تا این مشکلات را برطرف کند و امکان زندگی بهتر را برای ساکنان این مناطق فراهم آورد.
مدیرعامل سازمان بازآفرینی فضاهای شهری، اهداف اصلی این سازمان را بهبود وضعیت کالبدی و زیرساختی مناطق آسیبدیده، افزایش مشارکت مردمی، جذب سرمایهگذاری، حمایت از دستگاههای اجرایی و ایجاد نهادهای محلی تسهیلگر بیان کرد. وی در ادامه به نقش کلیدی دفاتر تسهیلگری محلات اشاره کرد و گفت: این دفاتر بهعنوان پل ارتباطی بین ساکنان محله و دستگاههای اجرایی عمل میکنند. ۵۵ محله زیر پوشش این دفاتر قرار دارند و فرایندهای برنامهریزی، مشارکت مردمی و شناسایی نیازهای محلی در این دفاتر انجام میشود.
وی با اشاره به تهیه و تصویب سند راهبردی در ۳۸ محله، اظهار کرد: این اسناد، نقشه راه توسعهای برای هر محله هستند که در آن نیازها، اولویتها و استراتژیهای اجرایی مشخص شده است. ۲۸ مورد از این اسناد در دوره مدیریتشهری از سال ۱۴۰۲ تاکنون به تصویب رسیدهاند که نشان از عزم جدی سازمان در تحقق اهداف بازآفرینی دارد.
وی همچنین از برنامههای آینده سازمان برای زیرپوشش قراردادن همه مناطق شهر مشهد توسط دفاتر تسهیلگری خبر داد و افزود: با این اقدام، مسائل محلی بهصورت دقیقتر شناسایی میشود و پروژههای تدوینشده با همکاری دستگاههای مسئول به مرحله اجرا درخواهندآمد.
عبدا... زاده همکاری نزدیک با دستگاههای مسئول، جذب سرمایهگذاریهای خصوصی و ارائه حمایتهای مالی و تسهیلات بانکی را ازجمله استراتژیهای مهم سازمان بازآفرینی برشمرد و تأکید کرد: با تکیه بر برنامهریزی دقیق، همکاری مؤثر و مشارکت مردمی، گامهای بلندی در راستای بهبود وضعیت بافتهای فرسوده و سکونتگاههای غیررسمی برداشتهایم و امیدواریم با تداوم این روند، تحولی بزرگ در بازآفرینی شهری مشهد ایجاد کنیم.
معاون شهرسازی شهرداری مشهد
جواد اصغری، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد، با اشاره به چالشهای ناشی از کمبود سرانههای خدماتی، معابر کمعرض و ناکارآمدی زیرساختهای شهری در مناطق فرسوده و حاشیهای مشهد، از اقدامات گسترده معاونت شهرسازی و معماری با همکاری سازمان بازآفرینی شهری برای رفع این مشکلات خبر داد.
اصغری با بیان اینکه حدود ۲۰ درصد از مساحت مشهد را بافتهای فرسوده، سکونتگاههای غیررسمی و بافتهای تاریخی تشکیل میدهند، اظهار کرد: این مسائل فقط مشکلات کالبدی نیستند، بلکه بر مسائل اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و حتی فرهنگی محلهها نیز تأثیر میگذارند. به همین دلیل، معاونت شهرسازی و معماری اقدامات گستردهای در دستورکار دارد تا این مشکلات را با رویکردی جامع و علمی برطرف کند.
معاون شهرسازی شهرداری مشهد کمبود فضاهای آموزشی، فرهنگی، درمانی، ورزشی و تجاری را یکی از چالشهای اصلی مناطق فرسوده و حاشیهای دانست و گفت: راهکاری که ما دنبال میکنیم، اختصاص اراضی دولتی و شهرداری به احداث مراکز خدماتی موردنیاز، تغییر کاربریهای هدفمند و استفاده از ظرفیت سرمایهگذاری بخش خصوصی است.
در طرحهای جدید تلاش کردهایم با افزایش تراکم خدماتی و چندمنظورهکردن فضاها، این کمبودها را جبران کنیم. وی با اشاره به مشکلات معابر کمعرض در مناطق فرسوده و حاشیهای، گفت: برای حل این مشکل، در طرح تفصیلی جدید که در سال۱۴۰۲ به تصویب رسیده، برنامههای مشخصی برای تعریض و اصلاح معابر تعریف شده است. همچنین، سیاستهایی مانند تجمیع پلاکها و اصلاح طرحهای ساختوساز در حال اجراست تا معابر استاندارد در این مناطق شکل بگیرد.
معاون شهرسازی شهرداری مشهد طرح تفصیلی جدید را گامی مهم در ساماندهی و توسعه اصولی شهر مشهد دانست و محورهای کلیدی این طرح را تشریح کرد که براین اساس افزایش سرانههای خدماتی با اختصاص زمینهای مناسب برای احداث فضاهای عمومی، اصلاح و تعریض معابر برای بهبود دسترسی و افزایش ایمنی، ترویج الگوی ساختوسازهای جدید با رعایت اصول شهرسازی و معماری استاندارد، ایجاد فضاهای سبز و تفریحی در محلههای کمبرخوردار و حمایت از سرمایهگذاری بخش خصوصی برای بازسازی و نوسازی محلات سرفصلهای مهم این معاونت در این حوزه است.
اصغری با تأکید بر اهمیت حفظ هویت محلهها در کنار نوسازی، گفت: در برنامههای جدید بازآفرینی، هدف ما حفظ هویت محلهها در کنار نوسازی است. به همین دلیل از رویکردهای تدریجی و مبتنی بر مشارکت ساکنان استفاده میکنیم. ما در سازمان بازآفرینی شهری، بهجای تخریب کامل محلهها، بهدنبال ارتقای تدریجی کیفیت زندگی هستیم. همچنین مشوقهای مالی، تسهیلات بانکی و حمایتهای قانونی برای مالکانی که قصد نوسازی دارند، در نظر گرفته شده است.
معاون شهردار مشهد در پایان سخنانش با تأکید بر اهمیت مشارکت مردم در فرایند بازآفرینی شهری، از شهروندان خواست که در این مسیر همراه شهرداری باشند، پیشنهادهایشان را ارائه دهند و از فرصتهایی که برای بهبود وضعیت زندگیشان ایجاد شده است، استفاده کنند.