به گزارش شهرآرانیوز؛ «فیلمها و سریالهای صداوسیما با شوخیهای اینستاگرامی دارن به بچههامون یاد میدن که بیفرهنگی قشنگه». این را یکی از کاربران فضای مجازی نوشته است.
بااینحال پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما میگوید که باید بین اصطلاحات رایج بیضرر و عبارات آسیبزننده به زبان فارسی تفکیک کرد. «استفاده از اصطلاحات پذیرفتهشده اشکالی ندارد، اما بازتولید عبارات تضعیفکننده زبان فارسی در رسانه رسمی جایز نیست.».
اما آمارها نشان میدهد که از اوایل دهه ۱۳۹۰ صداوسیما به سراغ ترندهای فضای مجازی رفته است با برنامههایی مانند «آهوی من مارال» با تکیهکلام «چیز» و شوخیهای عاشقانهٔ سطحی، «شبهای مافیا» با شعار وایرال «کی از همه باحالتره؟»، «شام ایرانی» با چالشهای آشپزی سرعتی و کنایه به زندگی سنتی، فیلم «خجالت نکش»، با عبارت «چیل کن» و «زیرخاکی» با واژهٔ «خز» از سوی مخاطبان و منتقدان نقد شد.
طبق گزارشها، تلویزیون در سه موج به سراغ ترندهای اینستاگرامی رفت؛ موج اول در برنامههای سرگرمی (خندوانه، دورهمی، در حاشیه، خندستان) با تکیهکلامها و شوخیهای قومیتی.
موج دوم طنزهای داستانی (پایتخت، زیرخاکی) که با اصطلاحات وایرال و موقعیتهای بحثبرانگیز؛ از سوی مخاطبان فضای مجازی به آسیب به ارزشهای خانوادگی و زبان فارسی متهم شد.
موج سوم نیز با رئالیتیشو و شبکه خانگی (شبهای مافیا، شام ایرانی، تیوی پلاس، جزیره، خالتور، آهوی من مارال) که با چالشهای رقص، روابط سطحی به کمرنگ کردن ارزشهای فرهنگی و سطحیکردن درام نقد میشوند.
این درحالی است که برخی اصطلاحات و میمهای وایرال، بهویژه آنهایی که از فرهنگهای غیربومی یا محتوای غیراخلاقی الهام گرفتهاند، میتوانند با ارزشهای خانواده ایرانی، مانند احترام به بزرگترها یا حفظ حریم خصوصی، ناسازگار باشند و برخی آن را ترویج فرهنگ زرد مینامند.
محمدحسین ساعی، دانشیار علوم ارتباطات اجتماعی، در مقالهای در فصلنامه رسانههای دیداری و شنیداری معتقد است که استفاده از ترندهای فضای مجازی، مانند هشتگها، میتواند به برجستهسازی موضوعات اجتماعی کمک کند و رسانه ملی میتواند از این ظرفیت برای جذب مخاطب استفاده کند، چراکه این ترندها بخشی از فرهنگ عامه هستند.
اما پژند سلیمانی، نویسنده و منتقد فرهنگی، میگوید که ترندهای فضای مجازی اغلب سخیف هستند و به ترویج فرهنگ سطحی و بیاحترامی به ارزشهای فرهنگی منجر میشوند. استفاده از ترندها، حتی اگر بیضرر به نظر برسند، به کاهش جایگاه فرهنگ اصیل ایرانی و ترویج لودگی منجر میشود و بهتدریج واژگان غنی فارسی را فرسوده میکند.
نعمتالله فاضلی، جامعهشناس، میگوید که ترندهای سطحی، اخلاق و احترام را فرسوده میکنند و صداوسیما بهجای تقلید از ریلزهای اینستاگرامی سراغ ذخایر بومی برود؛ داستانهای شاهنامه، ضربالمثلها و آیینهای سنتی؛ بازآفرینی این منابع و سرمایهگذاری پژوهشی میتواند هویت ایرانی را تقویت و نیاز به ترندهای زودگذر را رفع کند.
منبع: فارس