شهرآرانیوز؛ اولین نشانههای کمرنگشدن حافظه بیسر و صدا از راه میرسند – جا گذاشتن کلیدها، فراموش کردن یک قرار ملاقات –، اما در کنار هم، اینها نشاندهنده حرکت آهسته و اجتنابناپذیر زوال شناختی هستند. هرچه بزرگسالان بیشتری از مرز نیمقرن زندگی عبور میکنند، این از دست دادن تدریجی وضوح ذهنی به یک نگرانی بزرگ تبدیل میشود و گفتوگوها درباره پیری سالم را بازتعریف میکند.
تحقیق جدید روی هزاران اروپایی مسن نشان میدهد که یک انتخاب روزمره، سایهای بزرگتر بر عملکرد مغز و زوال شناختی میاندازد که بسیاری از مردم متوجه آن نیستند.
یک تیم تحقیقاتی به رهبری کالج دانشگاهی لندن (UCL)، دادههای سبک زندگی ۳۲۰۰۰ بزرگسال در ۱۴ کشور اروپایی را که حداقل ۵۰ سال داشتند و در ابتدای ردیابی، هیچ نشانهای از زوال عقل نداشتند، تحلیل کردند.
در طول ۱۵ سال، شرکتکنندگان در آزمونهای حافظه و روانی کلام شرکت کردند و یکی از دقیقترین تصاویر را از چگونگی تغییر مهارتهای تفکر در اواخر عمر ارائه دادند.
محققان شانزده «بسته» سبک زندگی را از چهار عادت رایج جمعآوری کردند: سیگار کشیدن، ورزش متوسط یا شدید حداقل یک بار در هفته، تماس اجتماعی هفتگی با دوستان یا خانواده، و مصرف روزانه الکل که برای مردان حداکثر دو نوشیدنی و برای زنان یک نوشیدنی بود.
آنها هر بسته را با یک الگوی مرجع مقایسه کردند که شامل هر چهار رفتار سالم بود. با جدا کردن این عادتها به جای ادغام آنها در یک نمره سلامتی واحد، تیم توانست ببیند کدام یک واقعاً بر عملکرد مغز تأثیر میگذارد.
این مطالعه نشان میدهد سیگار کشیدن ممکن است یکی از مهمترین عامل سبک زندگی باشد که بر سرعت کاهش مهارتهای شناختی ما با افزایش سن تأثیر میگذارد. درواقع شرکتکنندگانی که سیگار میکشیدند، شدیدترین افت را در نمرات آزمون تجربه کردند. تواناییهای حافظه و یافتن کلمات آنها در طول ده سال تا ۸۵ درصد بیشتر از نمرات افراد غیرسیگاری کاهش یافت.
دکتر میکائلا بلومبرگ، نویسنده اصلی مطالعه، گفته است: «مطالعه ما مشاهدهای است، بنابراین نمیتواند به طور قطعی علت و معلول را اثبات کند، اما نشان میدهد که سیگار کشیدن ممکن است عامل مهمی در تأثیر بر سرعت پیری شناختی باشد.»
او اشاره کرد که مطالعات قبلی خوشههایی از عادات سالم را به کاهش کندتر مرتبط دانستهاند، اما این مطالعات به ندرت مشخص کردهاند که کدام رفتارها بیشترین اهمیت را دارند. با جداسازی هر عادت، تحلیل جدید نشان داد که سیگار کشیدن از بقیه جداست.
جالب اینجاست که وقتی سیگار حذف شد، ترکیبهای سبک زندگی باقیمانده، مسیرهای شناختی بسیار مشابهی را تولید کردند.
چه شرکتکنندگان که کمتر ورزش میکردند، چه یک نوشیدنی اضافی مینوشیدند، یا یک گردهمایی هفتگی را از دست میدادند، مغز آنها تقریباً با همان سرعت افراد پیرویکننده از سبک زندگی مرجع پیر میشد – تا زمانی که سیگار نمیکشیدند.
دکتر بلومبرگ در ادامه گفته است: «شواهد قبلی نشان میدهد افرادی که رفتارهای سالمتری دارند، زوال شناختی کندتری را تجربه میکنند؛ با این حال، مشخص نبود که آیا همه رفتارها به یک اندازه به زوال شناختی کمک میکنند یا اینکه رفتارهای خاصی این نتایج را به دنبال دارند.»
دود سیگار رگهای خونی کوچک مغز را در معرض ترکیبی از سموم قرار میدهد که دیواره رگها را سفت کرده و جریان اکسیژن را محدود میکند. همین مواد شیمیایی التهاب مزمن را تحریک میکنند و نورونها را آسیبپذیرتر میکنند.
در طول سالها، این آسیبها میتوانند کوچکشدن مناطق کلیدی مغز مرتبط با حافظه و زبان را تسریع کنند. ورزش، نوشیدن الکل به میزان متوسط، و مشارکت اجتماعی میتوانند سلامت کلی را تقویت کنند، اما در مقابله با آسیب مستقیم تنباکو به بافت عصبی، با مشکل مواجه هستند.
با این حال، این مطالعه خبری خوب برای سیگاریهای فعلی که عادتهای سالم دیگری دارند، ارائه کرد.
دکتر بلومبرگ گفت: «یافتههای ما نشان میدهد که در میان رفتارهای سالمی که بررسی کردیم، سیگار نکشیدن ممکن است از مهمترینها در حفظ عملکرد شناختی باشد.»
«برای افرادی که قادر به ترک سیگار نیستند، نتایج ما نشان میدهد که انجام رفتارهای سالم دیگر مانند ورزش منظم، مصرف متوسط الکل و فعال بودن از نظر اجتماعی ممکن است به جبران اثرات منفی شناختی مرتبط با سیگار کشیدن کمک کند.»
در سراسر جهان، حدود یک نفر از هر پنج بزرگسال سیگار میکشد، و این عادت در مناطق با درآمد کمتر که مراقبت از زوال عقل اغلب کمیاب است، شایعتر است. از آنجا که از دست دادن حافظه استقلال را از بین میبرد، ترک سیگار در اوایل زندگی میتواند خانوادهها را از فشار عاطفی نجات دهد و هزینههای پزشکی مرتبط با مراقبت طولانیمدت را کاهش دهد.
تحلیل جدید، بر لزوم سرمایهگذاری در خدمات ترک سیگار – درمان جایگزینی نیکوتین، مشاوره، و کمکهای تجویزی – قبل از سرعت گرفتن کاهشهای شناختی تأکید میکند.
محققان سن، جنسیت، تحصیلات، ثروت، بیماریهای مزمن و کشور محل اقامت را در نظر گرفتند و تأیید کردند که تأثیر سیگار حتی پس از در نظر گرفتن این عوامل نیز ثابت باقی ماند.
با پیگیری شرکتکنندگان در طول چنین بازه زمانی طولانیای، تیم همچنین تغییراتی را که مطالعات کوتاهتر ممکن است از دست بدهند، ثبت کرد و اعتماد به الگوی مشاهده شده را تقویت کرد.
ترک سیگار به عنوان واضحترین گام برای حفظ تفکر در اواخر زندگی ظاهر میشود، با این حال مطالعه نشان میدهد که همراه کردن یک برنامه بدون سیگار با حرکت هفتگی متوسط، محدودیتهای معقول نوشیدن الکل و تماس اجتماعی منظم، پایه و اساس قویتری را ایجاد میکند.
یک پیادهروی تند در محله، یک فنجان قهوه با یک دوست، و یک نوشیدنی عصرگاهی، راههایی قابل مدیریت برای عملکرد روان نورونها هستند.
زوال شناختی به ندرت یک شبه اتفاق میافتد، اما با هر سال که میگذرد، چنگال آن محکمتر میشود. این مطالعه بزرگ اروپایی نشان میدهد که چگونه یک عادت – سیگار کشیدن – این روند را بیش از هر رفتار اندازهگیری شده دیگری تسریع میکند.
مطالعه کامل در مجله Nature Communications منتشر شده است.