همه چیز درباره موشک بالستیک «خیبر» (خرمشهر-۴) + مشخصات، ویژگی‌ها و عکس

شهرآرانیوز؛ موشک «خیبر»، که نسل چهارم موشک‌های خرمشهر است، در تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۲ (۲۵ مه ۲۰۲۳) توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح، معرفی شد. این مقاله به بررسی دقیق و جامع ابعاد مختلف این سامانه موشکی، از مشخصات فنی و نوآوری‌ها تا اهمیت راهبردی آن می‌پردازد.

پیشینه موشک «خیبر»: از خانواده موشکی خرمشهر

موشک «خیبر» در واقع چهارمین نسل از خانواده موشک‌های بالستیک «خرمشهر» است. این خانواده موشکی به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، همواره در کانون توجه تحلیلگران نظامی قرار داشته است. نام «خرمشهر» یادآور مقاومت حماسی در شهر خرمشهر طی جنگ ایران و عراق است و انتخاب این نام، بار معنایی راهبردی و هویتی دارد.

برخی تحلیلگران غربی معتقدند که طراحی اولیه این خانواده موشکی ممکن است بر پایه موشک «موسودان» (Hwasong-۱۰) کره شمالی توسعه یافته باشد، اما ایران با بومی‌سازی کامل و ایجاد بهینه‌سازی‌های گسترده، به‌ویژه در نسل چهارم (خیبر)، آن را به یک سامانه کاملاً متفاوت و پیشرفته‌تر تبدیل کرده است.

در ادامه حتما بخوانید همه‌چیز درباره پهپاد آرش ۲ ارتش | دوربرد‌ترین پهپاد انتحاری جهان + تصویر

مشخصات فنی موشک خیبر

موشک «خیبر» یک موشک بالستیک میان‌برد (MRBM) با ویژگی‌های تاکتیکی برجسته است که آن را از نسل‌های پیشین متمایز می‌کند.

نوآوری‌ها و ویژگی‌های برجسته موشک «خیبر»

موفقیت «خیبر» تنها در اعداد و ارقام برد و وزن سرجنگی خلاصه نمی‌شود، بلکه نوآوری‌های به کار رفته در آن، این موشک را به یک سلاح استراتژیک کارآمد تبدیل کرده است.

الف) سرجنگی بسیار سنگین و مخروطی

با وزن ۱,۵۰۰ کیلوگرم، سرجنگی موشک «خیبر» یکی از سنگین‌ترین سرجنگی‌های متعارف در میان تمام موشک‌های بالستیک ایران است. این وزن بالا، قدرت تخریب فوق‌العاده‌ای را فراهم می‌کند و قادر است اهداف مستحکم و زیرزمینی را با اثربخشی بالا منهدم سازد. شکل مخروطی و ابعاد بزرگ آن (طول بیش از ۴ متر) نیز نشان‌دهنده طراحی پیشرفته برای پایداری در فاز بازگشت به جو (Re-entry) است.

ب) موتور راهبردی با سوخت هایپرگولیک

یکی از مهم‌ترین جهش‌های فنی در موشک «خیبر»، استفاده از موتور پیشرفته «اروند» با سوخت مایع از نوع هایپرگولیک است. این ویژگی دو مزیت کلیدی دارد:

عدم نیاز به تزریق سوخت پیش از پرتاب: برخلاف موشک‌های با سوخت مایع سنتی که فرآیند سوخت‌گیری آن‌ها زمان‌بر و پرخطر است، موشک خیبر می‌تواند برای مدت طولانی در حالت سوخت‌گیری شده در سیلو یا بر روی پرتابگر باقی بماند.

واکنش سریع: این قابلیت، زمان آماده‌سازی برای شلیک را به شدت کاهش داده و آن را به سطح موشک‌های سوخت جامد نزدیک می‌کند. این ویژگی، آسیب‌پذیری موشک را در برابر حملات پیش‌دستانه دشمن به طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.

ج) هدایت در فاز نهایی و دقت نقطه‌زن

موشک «خیبر» از یک سامانه هدایت و کنترل پیشرفته بهره می‌برد که در فاز نهایی (Terminal Phase) پرواز، یعنی لحظاتی قبل از اصابت به هدف، فعال می‌شود. این سامانه به سرجنگی اجازه می‌دهد تا مسیر خود را اصلاح کرده و با دقت بسیار بالایی به هدف اصابت کند. این قابلیت، «خیبر» را از یک سلاح صرفاً بازدارنده به یک سلاح تهاجمی دقیق تبدیل می‌کند.

د) مقاومت در برابر جنگ الکترونیک

به گفته مقامات دفاعی ایران، سامانه هدایت این موشک به گونه‌ای طراحی شده است که در برابر حملات جنگ الکترونیک (Jamming) دشمن مقاوم باشد و بتواند مأموریت خود را در یک محیط نبردی پیچیده با موفقیت به انجام رساند.

در ادامه حتما بخوانید در عملیات وعده صادق ۳ چه تعداد موشک به اسرائیل شلیک شد؟

اهمیت راهبردی موشک «خیبر» برای ایران

رونمایی و عملیاتی‌شدن موشک خیبر دارای پیام‌ها و پیامد‌های راهبردی متعددی است:

تقویت دکترین بازدارندگی: با برد ۲,۰۰۰ کیلومتر، این موشک قادر است تمام خاک اسرائیل و همچنین پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در منطقه خاورمیانه را به طور کامل پوشش دهد. این توانمندی، یک وزنه تعادلی مهم در معادلات امنیتی منطقه محسوب می‌شود.

پیام استقلال و خودکفایی: تولید چنین موشک پیشرفته‌ای تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی، نمایش قدرت فناوری و اراده سیاسی ایران برای تأمین امنیت ملی خود بدون اتکا به قدرت‌های خارجی است.

افزایش انعطاف‌پذیری استراتژیک: خیبر با ترکیب ویژگی‌های مثبت موشک‌های سوخت مایع (مانند قدرت حمل سرجنگی سنگین) و سوخت جامد (واکنش سریع)، به فرماندهان نظامی ایران انعطاف‌پذیری بیشتری برای پاسخ به تهدیدات مختلف می‌دهد.

مقایسه با سایر موشک‌های ایرانی

در برابر خانواده شهاب و قدر: «خیبر» درمقایسه با موشک‌های قدیمی‌تر مانند «شهاب-۳» و حتی موشک‌های «قدر»، دارای سرجنگی به مراتب سنگین‌تر، دقت بالاتر و زمان آماده‌سازی بسیار کوتاه‌تری است.

در برابر موشک سجیل: سجیل یک موشک دو مرحله‌ای سوخت جامد است که مزیت اصلی آن سرعت بسیار بالای آماده‌سازی برای شلیک است. در مقابل، «خیبر» با وجود نزدیک‌شدن به سرعت واکنش سجیل، توانایی حمل سرجنگی‌ای با ۵۰٪ وزن بیشتر را دارد (۱,۵۰۰ کیلوگرم در برابر حدود ۱,۰۰۰ کیلوگرم سجیل).

در برابر موشک حاج قاسم: موشک حاج قاسم یک موشک بالستیک تاکتیکی سوخت جامد با برد ۱,۴۰۰ کیلومتر و سرجنگی حدود ۵۰۰ کیلوگرم است. «خیبر» از نظر برد، قدرت تخریب و ماهیت، یک موشک در کلاس راهبردی و سنگین‌تر محسوب می‌شود.

نتیجه‌گیری

موشک بالستیک «خیبر» (خرمشهر-۴) صرفاً یک نسخه بهبودیافته از نسل‌های قبلی نیست، بلکه یک جهش فناورانه در برنامه موشکی ایران به شمار می‌رود. این موشک با تلفیق سه عنصر کلیدی برد بلند (۲۰۰۰ کیلومتر)، قدرت تخریب بسیار بالا (سرجنگی ۱۵۰۰ کیلوگرمی) و دقت نقطه‌زن همراه با واکنش سریع، به یکی از ارکان اصلی قدرت بازدارندگی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده و جایگاه این کشور را به عنوان یک قدرت موشکی پیشرو در منطقه تثبیت می‌کند.