آشنایی با بیماری تب کریمه کنگو

به گزارش شهرآرانیوز، عامل بیماری بعد‌ها در سال ۱۹۵۶ به همراه علائم مشابه در کنگو (زئیر Zair) واقع در قاره آفریقا شناسائی شد. به همین علت نام این بیماری ترکیبی از هر دو محل کریمه و کنگو انتخاب گردید.
امروزه در بیشتر کشور‌ها به خصوص کشور‌های همسایه ایران، ویروس این بیماری و یا آنتی‏بادی مربوط به آن جداشده است. درایران برای اولین بار در یک مطالعه روی کنه‏های جدا شده از دام‌ها در سال ۱۹۷۸ (کنه‌های Ixodidea و argasidae) مشخص شد که این کنه‏‌ها آلوده به ویروس عامل CCHF می‏باشند. منشاء آن ورود دام ها‌ی آلوده از مناطق مرزی شرق کشور اعلام شد.

مشخصات عامل بیماری:

عامل بیماری ویروسی از خانواده بونا ویریده  (Bunyaviridae) و جنس نایرو ویروس (Nairovirus)  می‏باشد. این ویروس دارای پوشش پروتئینی (Envelop) است و قطر ساختمان ویروس nm۱۰۰ – ۸۵ می‌باشد واز گروه RNA‌های یک رشته‏ای می‏باشد. (Enveloped Virion ۸۵-۱۰۰nm – Single Strand – negative Sense RNA)
مقاومت ویروس در برابر حرارت کم است ودردمای c ˚۵۶  بمدت ۳۰  دقیقه از بین می‌رود؛ بنابر این پختن گوشت و یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس میگردد، ضمنا ویروس می‏تواند در خون به مدت ده روز در دمای c ˚۴۰  مقاومت کند. ویروس در محیط اسیدی مثلا اسید استیک ۲%  (ویا محیط اسیدی ایجاد شده پس از جمود نعشی) از بین می‌رود و همچنین در برابر هیپوکلریت سدیم یک درصد (Hypochlorite) و محلول ۲% Glutaraldehyde و یا ضدعفونی کننده‏های فنولیک  Phenolic  ۵ تا ۳  درصد، حساس می‏باشد. صابون و مایعات یا مواد شستشو دهنده با اینکه ویروس را از بین نمی‌برند ولی می‌توانند ویروس را تا حدی غیر فعال کنند.

راه‌های انتقال بیماری:

۱. گزش کنه یکی از راه‌های مهم ابتلاء می‌باشد. کنه بالغ از طریق تخمدان خود ویروس را به نوزادان خود انتقال می‏دهد. در فصل فعالیت کنه، اوایل بهار تا پائیز، احتمال آلودگی زیادتر می‏باشد. کنه‏ها از طریق گزش حیوانات مختلف از جمله گاو، گوسفند و بز را مبتلا می‌سازند. غیر از کنه‏، اغلب حشرات نیز با تغذیه ازخون دام‏های مبتلا، می‏توانند بیماری را به سایر حیوانات و یا انسان انتقال دهند. پرندگانی که حاوی کنه باشند به خصوص پرندگانی که بطور فصلی کوچ می‏کنند می‏توانند در صورت آلودگی بیماری را به نقاط مختلف پراکنده کنند، ضمنا دام دراثر تماس با خون یا ترشحات مبتلایان آلوده می‏ شود.

۲. انسان در اثر تماس مستقیم (پوشش‌های مخاطی) با خون و ترشحات یا بافت‌های آلوده دام (بخصوص افرادی که درصنعت دام نقش دارند از جمله دامپزشکان، دامپروران، کارکنان کشتارگاه) و یا کارکنان بیمارستان مثل پزشکان، پرستاران، بهیاران، و…. در اثر تماس با افراد بیمار و یا وسایل آلوده آن‌ها یا گاهی اوقات زنان خانه دار در اثر تماس با خون و ترشحات یا بافت‌های آلوده هنگام قطعه قطعه کردن گوشت و جگر دام بلافاصله پس از ذبح و بدون استفاده از دستکش به بیماری مبتلا می‏شوند. ضمنا از طریق تنفس در تماس با دام‌های آلوده نیز امکان ابتلا وجود دارد.

۳. مهم‌ترین راه انتقال  که معمولا منجر به مرگ می‌گردد مصرف جگر خام یا نیم پز می‌باشد.

علائم بیماری:   

در دام:  پس از دوره کمون ۳ تا ۱۲ روزه عفونت خونی ویروس Viremia ایجاد می‏شود دام‌ها بندرت علائم کلینیکی نشان میدهند و در اثر عفونت خونی ویروسی تب بمدت یک هفته در دام دوام می‏یابد و گهگاهی در حالت حاد خونریزی در مخاطات و یا پرخونی دیده می‏شود و پس از یک هفته دام بعنوان ناقل بیماری ویروس را از خود دفع می‏‏کند.

در انسان: این بیماری درانسان به صورت‌های حاد، تحت حاد و خفیف یا فرم مخفی گزارش شده است در فرم حاد پس از عفونت خونی ویروس علائم تب و سردرد، درد عضلانی، لرز، گلودرد، دردشکم، تهوع و استفراغ، اسهال، پرخونی ملتحمه چشم و حساسیت به نور دیده می‏شود و بین روز‌های سوم تا ششم از شروع علائم، دانه‏های قرمز جوش مانندی (Petechi) درسطح بدن به خصوص روی سینه، دست و پا و مخاطات بدن (دهان و واژن) ایجاد می‏شود. در فرم شدید در اثر شدت بیماری لکه‏های خونریزی در زیر پوست مشاهده شده  به همراه خون دماغ، استفراغ خونی، ملنا (مدفوع خونی در اثر خونریزی در دستگاه گوارش) و خونریزی رحمی می‏باشد.

مرگ ممکن است در اثر تداوم اسهال و در نتیجه از دست رفتن مایعات بدن، خونریزی مغزی و یا ادم ریوی و نارسائی ریوی اتفاق افتد. بیمارانی که بدن آن‌ها در برابر بیماری مقاومت کند از روز دهم به بعد همراه با محو شدن لکه‏های خونریزی بهبودی می‏یابند ولی دوره نقاهت ممکن است تا ماه‌ها به طول انجامد که به همراه عوارضی مثل اختلال در CNS مانند مننژیت، رعشه و غش، کما و نهایتا خونریزی مغزی، سقط جنین، ریزش مو، تورم مفاصل و اعصاب، زردی در اثر تورم کبد، اختلال در بینایی و شنوائی، لخته گسترده داخل رگی (DIC)   (به همراه ضایعات کلیوی، قلبی و مغزی) می باشد.

مورد مشکوک: خونریزی، تب، درد عضلانی همرا ه با سابقه تماس با دام یا کنه یا تماس با انسان بیمار
 مورد محتمل:کاهش پلاکت (کمتر از ۱۵۰۰۰۰) و کاهش گلبول سفید (کمتر از ۳۰۰۰) یا فزایش گلبول سفید (بیشتر از ۹۰۰۰)

مورد قطعی: تست سرو لوزیک مثبت یا جدا کردن ویروس از نمونه خون

روش تشخیص:

درهفته اول بیماری و درمرحله تب می‌توان با نمونه‏گیری از خون ویروس را جدا کرد همچنین می‏توان ویروس را از نمونه‏های بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.   PCR، IFA، CFT و ... راه‌های تشخیصی دیگر می‌باشد.

همچنین با اندازه‏گیری SGOT و SGPT می‏توان به عفونت ویروس در کبد Viral Hepatitis پی برد معمولا در مبتلایان SGOT  بالاتر از SGPT می ‏باشد.

درمان:

 در درمان بیماران غیر از مصرف داروی Ribavirin  که برای درمان تب‏های هموراژیک باسندرم کلیوی مؤثر می‏باشد می‏توان از تزریق خون، یا مایعات جایگزین آن جهت کنترل حجم خون و تزریق ویتامین‌ها و … استفاده کرد.

پیشگیری:

۱. بهترین راه پیشگیری محافظت در برابر گزش کنه می‏باشد (استفاده از لباس کار و تجهیزات حفاظت فردی می‌تواند موثر باشد و هر روز لباس و وسائل را تا حد امکان سم‏پاشی و ضدعفونی کنند) لازم است برای دام‌ها در طی دورة پرواری چندین نوبت از سم‏پاشی یا حمام ضد کنه استفاده کرد.

۲. وقتی بیمار مبتلا به این بیماری در بیمارستان بستری شود خطر انتقال عفونت در داخل بیمارستان وجود دارد باید اقدامات کافی جهت جلوگیری از آلودگی از جمله ایزوله کردن و قرنطینة شخص بیمار، ضدعفونی وسائل در دمای C  ۶۰ بمدت یک ساعت و یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده جهت وسایل و اشیاء که حساس به حرارت می‏ باشند (از جمله ضدعفونی کردن توسط اتیلن اکسید)، پوشیدن دستکش ضخیم یا دولا، کلاه، عینک و غیره…

۳. چون کنترل و جداسازی دام‌های مشکوک به آلودگی (حاوی تعدادی کنه و دارای تب یا علائم دیگر) میسر نمیباشد و یا  نگهداری و قرنطینه مقدور نیست، توصیه می‏شود پس از اقدامات بهداشتی ضمن کشتار دام، لاشه را مستقیما به بازار عرضه ننمایند، بلکه با نگهداری ۲۴ ساعت در یخچال یا سردخانه (دمای ۴ تا ۸ درجه سانتیگراد) و پس از طی مراحل جمود نعشی مورد مصرف قرار دهند، خریداران گوشت نیز توجه نمایند که ممکن است فروشنده دام به این عمل اقدام ننموده باشد لذا پس از ۲۴ ساعت و با استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (دستکش و ...) نسبت به قطعه قطعه کردن گوشت و مصرف آن اقدام نمایند  باید توجه کرد که امعا، و احشائ دام (شکمبه، روده و معده، کبد) ومغزبعلت تاخیر در ایجاد جمود نعشی باید طبق ضوابط بهداشتی (نگهداری بیشتر از ۲۴ ساعت در سردخانه) مصرف گردند.

هشدار بهداشتی: از خرید گوشت‌های بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی  (کشتار غیر مجاز) خودداری کنید.