متناسب سازی مستمری‌ها چند شکر و یک شکایت!

سرانجام روزنامه همشهری در گزارشی با تیتر «جدول تغییرات حقوق بازنشستگان پس از متناسب‌سازی» از میزان افزایش حقوق مستمری‌بگیران تأمین‌اجتماعی رو نمایی کرد؛ کاری شایسته که بالاخره با تلاش بسیار متولیان و نقش‌آفرینان گرامی و حمایت رسانه‌ای قابل احترام به‌نتیجه رسید. حق است که از سوی بازنشستگان سپاسی بگوییم و خداقوتی که مصداق ادب شکرنعمت باشد و ان‌شاءا... نعمت‌افزا نیز هم. اما نکته‌ای که در این میان انگار مغفول مانده، تبعیض در درصد افزایش است ولازم است وقتی از «هنرش» به‌تحسین و تقدیر «جمله بگفتیم» نگاهی حداقلی هم به «عیب می» - بخوانید همین تصمیم- داشته باشیم. شاید به‌سان «تیر دعا» که «رها» می‌کنند، «یکی کارگر شود!»
حرفی که در همین ساعات بعد از انتشار خبر از برخی بازنشستگان شنیدم، این بود که این تبعیض در درصد اختصاصی را غیرعادلانه می‌دانستند. لب مطلب و روح کلامشان این بود که در نظام تأمین‌اجتماعی، بودجه‌ای از دولت یا یارانه‌ای چیزی دریافت نمی‌کنند، بلکه پرداخت‌ها دقیقا از بیمه‌پردازی کارگران است. تأکیدشان این بود که تأمین‌اجتماعی را به‌نوعی می‌توان یک شرکت سهامی عام دانست؛ لذا همان‌گونه که در شرکت‌های سهامی افراد متناسب با سهم پرداختی خود بهره می‌برند، باید در پرداخت مستمری‌ها نیز این نسبت سهم لحاظ شود؛ چیزی که تا کنون از آن غفلت شده بود و در متناسب‌سازی هم خیلی غفلت شده است تا جایی که در این فرایند، شاهد افزایش ۸۰ درصد برای حداقلی‌بگیران و ۴۸ درصد برای حداکثربگیران هستیم. یعنی کسانی که حق بیمه بیشتری پرداخت کرده‌اند، به‌نسبت، برداشت کمتری دارند و کسانی که حق بیمه کمتری پرداخت کرده اند، برداشتشان به‌حسب درصد خیلی بیشتر از دیگران است. این یعنی برداشتن از سفره بیشتر بیمه‌پردازان و گذاشتن در سفره دیگران. گمان نمی‌کنم سازمان محترم تأمین‌اجتماعی چنین وکالتی از طرف بیمه‌پردازان یا اختیاری برای این کار داشته باشد.

سازمان و متولیان زحمت‌کش آن در حقیقت وکیل و کارپردازند، نه صاحب‌اختیار؛ بنابراین اینجا و در این نوع پرداخت می‌توان «شبهه شرعی» دید. به هرحال اینجا از مصادیق «حق‌الناس» است که به‌جد باید مراقب بود که ذره‌ای جز به‌حق جابه‌جا نشود. شایسته بود که در فرایند همسان‌سازی، فاصله‌ها با کمک دولت و از بودجه ملی و نفتی تأمین می‌شد؛ چنان‌که برای دیگر بازنشستگان ردیف بودجه‌ای تعریف می‌شود. اتفاقی چنین موجب امتنان همگانی بود و دعای همه را پشتیبان داشت، اما اینکه فردی که مثلا ۵ برابر فرد حد اقل‌پرداز، پرداختی داشته باشد و به‌نسبت درصدی، نصف او را مثلا دریافت کند، با عدالت سازگاری ندارد. حق این است که بیمه‌پردازان متناسب با پرداخت خود در زمان خدمت، در فصل بازنشستگی دریافتی داشته باشند، اما چنین نیست؛ نه در افزایش سنواتی و نه در متناسب‌سازی؛ لذا کسی که ۶ برابر پرداختی داشته است، ظرف چند سال ضریب دریافتی اش از ۶ به ۵ و ۴ و ۳ و... شیب پیدا می‌کند و فاصله او با هم‌ترازانش سال‌به‌سال بیشتر می‌شود. کاش بزرگواران به این نکته و شبهه حقوقی و شرعی عنایت فرمایند.