چطور خودمان را در مقابل موج اخبار بد حفظ کنیم؟

مترجم: ریحانه صادقی | شهرآرانیوز؛ تلویزیون را روشن می‌کنید. اخبار در حال پخش است. چه می‌بینید و می‌شنوید؟ میزان خشونت و استفاده از سلاح گرم بالا رفته است؛ چندین حمله تروریستی در نقاط مختلف جهان صورت گرفته است؛ جنگلی در یک گوشه دنیا در حال سوختن است؛ سیارکی بیش از اندازه به زمین نزدیک شده است؛ کودکی گم یا ربوده شده است؛ کسی بی‌رحمانه حیوانی را شکنجه می‌کند؛ بیماری جدیدی در جهان همه‌گیر شده است. به نظر می‌رسد دنیای ما هر روز دارد جای ترسناک‌تری می‌شود و حفظ آرامش در آن هر روز دشوارتر می‌شود. در یک کلام، انگار دنیا دارد از هم می‌پاشد. این روز‌ها همه ما مدام از خانواده یا دوستان و اطرافیانمان می‌شنویم که پس از شنیدن فلان خبر یا دیدن فلان عکس، استرس تمام وجودشان را فراگرفته است. کمی استرس‌داشتن، اتفاق مثبتی است. استرس محرک خودآگاهی و توانایی حل مسئله پیشگیرانه در انسان است و به فرد انگیزه لازم برای محافظت از خود و عزیزانش را می‌دهد، اما وقتی استرس از حدود یک دلواپسی یا نگرانی سازنده خارج می‌شود، دیگر به یک اتفاق منفی و بیمارگونه تبدیل می‌شود. در این حالت، ریشه‌یابی و درمان استرس ضروری خواهد بود. محققان دانشگاه هاروارد در سال٢٠١۴ از ٢۵٠٠شهروند بزرگ‌سال آمریکایی درباره علت استرس‌هایشان سؤال کردند. ۴٠درصد از این افراد بیان کردند که «خواندن، شنیدن، یا تماشای خبرها» یکی از اصلی‌ترین عوامل استرس‌زا در زندگی آن‌هاست. از آن زمان تاکنون مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شده است و نتایج حاکی از این هستند که مضراتی که دنبال‌کردن اخبار بد برای روان انسان دارد، بسیار بیشتر از فوایدی است که دنبال‌کردن اخبار خوب برای او دارد.

 

 

به گفته سوزان بَبِل، روان‌درمانگر متخصص حوزه بهبود تروما (یا ضربه روانی، به معنی تأثیراتی که پس از یک رویداد وحشتناک بر روان انسان ایجاد می‌شود)، مغز فردی که دچار تروما شده است، برای پردازش استرس ناشی از تروما در حالت «جنگ، گریز، توقف» قرار می‌گیرد. پس از پایان این مرحله، فرد وارد مرحله آسودگی می‌شود، اما افرادی که به‌طور مداوم در معرض شرایط تروماتیک قرار می‌گیرند، توانایی مقابله با این شرایط به‌طور سلامت و بازگشت به حالت آرامش و خون‌سردی را از دست خواهند داد.

مطالعات نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض اخبار بد نیز به‌تن‌هایی می‌تواند سلامت روانی افراد را به‌طریقی مشابه تحت‌تأثیر قرار دهد. در دهه ٩٠میلادی، دانشمندان برای اولین‌بار ٢ اصطلاح ترومای نیابتی (Vicarious Trauma) و استرس ناشی از ترومای ثانویه (Secondary Traumatic Stress) را به جامعه علمی معرفی کردند. از این ٢اصطلاح برای اشاره به مواردی استفاده می‌شود که فرد به‌طور غیرمستقیم (یعنی فقط از طریق دیدن یا شنیدن تصاویر یا روایت‌های ناخوشایند، و نه تجربه مستقیم و دست اول آن‌ها) تجربه‌ای تروماتیک را پشت‌سر می‌گذارد.

 

در مقابل این ٢وضعیت، ترومای مستقیم قرار دارد که عبارت است از تأثیرات ناشی از بودن در یک شرایط تروماتیک بر فرد. برای روشن‌شدن تفاوت این ٢نوع تروما، یک تصادف اتومبیل را در نظر بگیرید. بهیاری که برای کمک در آنجا حضور می‌یابد، ممکن است با دیدن صحنه تصادف دچار تروما شود. فردی که در خودرو بوده است نیز می‌تواند دچار تروما شود. هردو این افراد در محل حادثه حضور داشته‌اند و درد و غم ناشی از آن را بی‌واسطه احساس کرده‌اند. آنچه این افراد تجربه می‌کنند، ترومای مستقیم است، اما افرادی که جزئیات تصادف را از کسی یا جایی می‌شنوند یا تصاویرش را در تلویزیون یا شبکه‌های اجتماعی می‌بینند، ترومای غیرمستقیم را تجربه خواهند کرد.

 

عوامل متعددی می‌تواند موجب ترومای غیرمستقیم شود. دیدن یک گزارش تصویری در اخبار، تماشای یک برنامه تلویزیونی یا اینترنتی هولناک، شنیدن روایتی مشروح از یک رخداد تروماتیک از زبان شخصی دیگر، بودن در یک صحنه جرم و دیدن شواهد به‌جا‌مانده از آن حادثه، حتی کار در دادگاه یا حضور در یک نشست توجیهی یا جلسه بازپرسی که در آن تصاویری ناخوشایند نمایش داده می‌شود یا درباره آن‌ها صحبت می‌شود، و بسیاری موارد دیگر، همه می‌توانند به‌طور غیرمستقیم بر روان فرد تأثیر منفی بگذارند. این تأثیر منفی در نتیجه آگاه شدن فرد از رنجی است که موجود زنده دیگری متحمل شده است. قرار گرفتن در معرض اخبار و محتوای این‌چنینی در درازمدت می‌تواند بر عملکرد ذهن و سلامت روان فرد تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، بسیار مهم است عوامل و نشانه‌هایی را که برای ما زنگ خطر محسوب می‌شوند، شناسایی کنیم و ابزار و روش‌هایی برای تخفیف این اثرات منفی برای خود داشته باشیم.

 

 

اینکه به‌کلی در برابر اخبار دل‌خراش و آزاردهنده بی‌تفاوت باشیم یا دیگر اخبار را دنبال نکنیم، غیرممکن است. ما انسان هستیم و همدلی از ویژگی‌های انسانی است. همچنین مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی متعددی وجود دارند که برای هرکدام از ما مهم هستند و اخبار مربوط به آن‌ها را دنبال می‌کنیم، اما با توجه به چند نکته می‌توانیم اثرات منفی این اخبار بر زندگی روزانه خود را کنترل کنیم:

اَلی دیکسن، یکی از مشاوران مؤسسه مدیریت استرس آتلانتا، می‌گوید پس از یک رشته اتفاقات بد و دل‌خراش در جامعه و انتشار آن در اخبار، شاهد افزایش میزان استرس در بسیاری از مراجعه‌کنندگان خود بوده است. او معتقد است بهترین راه برای چیره‌شدن بر این استرس، دوری کردن از منابع خبری است.

 

دیکسن می‌گوید: «وقتی مراجعه‌کنندگان در این‌باره ابراز نگرانی می‌کنند، ما به آن‌ها پیشنهاد می‌کنیم کمتر به سراغ اخبار بروند. البته این کار در این روز‌ها خیلی سخت است. به این دلیل که دسترسی به اخبار بسیار آسان شده است و ما به‌صورت مداوم در معرض اخبار قرار داریم. مثلا روی گوشی‌های همراه، در شبکه‌های اجتماعی یا حتی در تلویزیونی که در خواربارفروشی محله قرار دارد.» تنها راه‌حل واقع‌گرایانه در این شرایط، میانه‌روی است. موضوع اخبار هم مانند موضوع خوراک است و از ضروریات. حال شما می‌توانید در غذا خوردن زیاده‌روی کنید، خودتان را از گرسنگی بکشید یا میزان مصرف خود را کنترل کنید.

الِینا نیومَن، استاد روان‌شناسی دانشگاه تولسا، می‌گوید: «مردم باید واکنش‌های خود به اخبار را رصد کنند تا هرگاه زیاده‌روی کردند، متوجه آن شوند.» این موضوع امروز بیش از هر زمان اهمیت پیدا کرده است. زیرا دوره خبر‌های حاضر و آماده و گلچین‌شده مدت‌هاست که گذشته است.

 

نیومن می‌گوید: «شبکه‌های اجتماعی بازی را به سطح متفاوتی برده‌اند. در گذشته این بخش‌های خبری تلویزیون، رادیو و روزنامه‌ها بودند که تعیین می‌کردند اخبار به چه صورت در دسترس عموم قرار گیرد، اما حالا میزان اخبار بدی که می‌توانیم با یک اشاره انگشت به آن‌ها دسترسی پیدا کنیم، نسبت به قبل آن‌قدر زیاد شده است که هضم و تحلیل آن دیگر در توان ما نیست. دلیلش این است که این خبر‌ها پیش از اینکه به دست ما برسند، به‌درستی و توسط افراد متخصص، شکسته و کوچک نشده‌اند.»

نکته کلیدی در تلاش برای ازبین‌بردن استرس، این است که بپذیریم چیزی به عنوان امنیت مطلق وجود ندارد. البته هربار که به خودتان بگویید «اگر این کار را بکنم، دیگر همه چیز حل است» احتمالا برای یک لحظه احساس رهایی و آرامش خواهید کرد، اما این احساس رهایی و آرامش همچون پاداشی مثبت برای نگرانی‌ها و افکار آزاردهنده شما عمل خواهد کرد. وقتی برای داشتن افکار منفی به خود پاداش بدهید، درواقع آن‌ها را تقویت کرده‌اید. البته این حرف به آن معنا نیست که باید همه اقدام‌های احتیاطی و پیش‌گیرنده را کنار بگذارید، بلکه نباید توقعی غیرواقعی در قبال انجام آن‌ها داشته باشید. هر وقت از شرایط موجود به ستوه آمدید، به خودتان یادآوری کنید که قدرت کنترل همه چیز را در دنیا ندارید.

نگرانی و استرس بیشتر بر الگو‌های خواب افراد اثر می‌گذارد. افرادی که از استرس مزمن رنج می‌برند، دچار کم‌خوابی یا بی‌خوابی می‌شوند. با خودداری از تماشای تلویزیون یا استفاده از لپ‌تاپ و تلفن همراه در یک ساعت نهایی شب، به این چرخه بیمار پایان دهید. فعالیتی دیگر برای زمان پیش از خواب خود پیدا کنید. فعالیتی که مبتنی بر وسایل الکترونیکی و چشم دوختن به صفحات پرنورشان نباشد. میزان مصرف کافئین و تئین خود را محدود کنید. این مواد خود افزایش‌دهنده میزان نگرانی و استرس در افراد هستند. از نوشیدن چای و قهوه پیش از خواب، و تا جای ممکن در تمام طول روز خودداری کنید.

به گفته الِینا نیومَن «ناراحت‌بودن یا ناراحت‌شدن به‌خودی‌خود چیز بدی نیست. ناراحت‌شدن نشانه شفقت است. برخی رخداد‌هایی که در خبر‌ها از آن‌ها صحبت می‌شود، ما را به فکر فرومی‌برند. آن‌ها موجب می‌شوند ما با مسائل مهم، عمیق و دردناک زندگی مواجه شویم.» کشتار‌های جمعی، حملات مسلحانه، تروریسم، تبعیض نژادی، سلامت روان و بدن، بدرفتاری با حیوانات، مسائل مربوط به محیط‌زیست و .... روبه‌رو شدن با این مسائل و پرداختن به آن‌ها حتی در شرایط عادی هم بسیار دشوار است، چه برسد به زمانی که مصیبت یا فاجعه‌ای هم رخ داده باشد و موجب برجسته‌شدن دوباره آن‌ها شده باشد.

 

با این حال، الِینا نیومَن توصیه می‌کند افراد تا جایی که می‌توانند از رویارویی با این مسائل شانه خالی نکنند: «برای انسان لازم است با آنچه به او احساس گناه می‌دهد، روبه‌رو شود. او باید با مسائلی که آزرده و معذبش می‌کنند، مواجه شود و اینکه درباره‌شان احساس بدی داشته باشد، لزوما چیز بدی نیست.»