اگر شهری‌ها بگذارند کرونا در روستاها جایی ندارد

فاطمه خلخالی استاد | شهرآرانیوز؛ با اینکه بیش از ۵ ماه از شیوع بیماری کرونا در کشورمان گذشته است، هر بار که یک نفر با علائم کرونا در بدن خود روبه‌رو می‌شود، دستپاچگی و نگرانی به سراغش می‌آید. نمی‌داند دقیقا به کجا مراجعه کند، چه آزمایشی بدهد بهتر است، اصلا پیش پزشک برود یا خوددرمانی کند و در قرنطینه بماند. این اضطراب و آشفتگی برای مردم روستا که کیلومتر‌ها دور از امکانات بهداشتی هستند بیشتر است. روستا‌های ما در نهایت یک خانه بهداشت دارند که تب و میزان اکسیژن خون را اندازه می‌گیرند. روستا‌هایی که پزشک داشته باشند انگشت‌شمارند.

 

اوایل ظهور کرونا احتمالا تصور می‌کردیم همین نبود امکانات سبب شود آمار مبتلایان و فوتی‌ها در روستا‌ها و آبادی‌ها بیش از شهر‌ها باشد. بیماری‌های زیادی در طول تاریخ بوده‌اند که توی روستا‌ها آدم درو کرده‌اند و جانشان را گرفته‌اند، ولی زورشان در مقابله با مردم شهر کمتر بوده است، اما ظاهرا ویروس کرونا این‌طور نیست. کرونا نشان داد فقط مسائل پزشکی بر شیوع آن تأثیر ندارد بلکه ابعاد انسانی و اجتماعی هم در آن دخیل است.

 

گزارشی که ما آماده کرده‌ایم نشان می‌دهد اغلب روستا‌ها وضعیت بهتری از شهر‌ها دارند. یک دلیلش به جمعیت پایین‌تر روستا و فضای زیست بزرگ‌تر آن‌ها در مقایسه با شهر برمی‌گردد. مردم راحت‌تر می‌توانند فاصله اجتماعی را رعایت کنند. از این گذشته روستا‌ها فاقد بازار‌ها و مکان‌های تفریحی و ادارات هستند. یعنی مکان‌های تجمع آنان انگشت‌شمار است و به نانوایی و مسجد و چند مغازه محدود می‌شود؛ بنابراین رعایت فاصله اجتماعی بسیار آسان اتفاق می‌افتد.

 

به همین دلیل، گرچه بنا به آماری که ما گرفتیم در برخی روستا‌ها مردم هنوز فرهنگ استفاده از ماسک را ندارند و حتی امکاناتی نیز برای تهیه ماسک و موادضدعفونی‌کننده وجود ندارد، خوشبختانه مردم تا حد زیادی، جان سالم به در برده‌اند. این مسئله هم هست که از چند ماه پیش روستاییان به دنبال برداشت محصول خود بوده‌اند. هر خانواده از صبح سر زمین خودش بوده تا غروب که خسته به خانه برگشته و در حداقل تماس با دیگران قرار گرفته است.

 

حالا بزرگ‌ترین نگرانی روستاییان از ورود مهمان‌ها و مسافرانی است که برای تفریح و گردش به آبادی و محل امن آن‌ها می‌آیند. برای دوره کوتاهی (در فروردین‌ماه) همه روستا‌ها با حکمی که از سوی بخشداری و مراجع مربوط به دستشان رسیده بود، اجازه داشتند گردشگران را با احترام از ورودی روستا برگردانند و به آن‌ها اجازه داخل‌شدن ندهند، اما بعد از برداشتن محدودیت‌ها از سمت دولت، چنین اهرم قانونی‌ای در اختیارشان نبوده است. به همین دلیل، تا همین حالا آبادی‌های زیادی بوده‌اند که در روز‌های جمعه شاهد تجمع گردشگران در باغات و مناطق خوش آب‌وهوای روستا بوده‌اند و این قضیه به نگرانی آنان دامن زده است.

 

حالا این دغدغه در ذهن دهیاران روستا می‌چرخد که اگر ویروس کرونا شیوع پیدا کند، با توجه به دور بودن از شهر و امکانات پزشکی، چطور می‌توان جلو آن را گرفت. در گزارش پیش رو با دهیاران و مدیران اقامتگاه‌ها و برخی اهالی روستا‌های خراسان رضوی دراین‌باره گفتگو کرده‌ایم.

محمدحسن حسین پور، نایب رئیس جامعه اقامتگاه‌های بومگردی استان و مدیر اقامتگاه روستای کنگ
شهرستان طرقبه شاندیز
الان اقامتگاه‌ها تعطیل نیستند، اما با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، مهمان پذیرش می‌کنند. مثلا اقامتگاه خود ما بعد از خروج مهمان، ضدعفونی می‌شود و تا ۴۸ ساعت بعد، آن اتاق در اختیار مهمان قرار داده نمی‌شود. ولی استقبال خود مردم از اقامتگاه‌ها در مقایسه با گذشته خیلی کمتر شده. آن آسیبی که در ۳ ماه اول سال به اقامتگاه‌ها وارد شد همچنان ادامه دارد. الان اسما باز، اما عملا تعطیل هستند. آن وعده وعید‌های دولت هم هیچ کدام انجام نشد. مثلا اقساطی که قرار بود پرداختش با تعویق باشد نه تنها به تعویق نیفتاد که مدیران اقامتگاه‌ها آن چند قسط را هم با جریمه اش پرداخت کردند.

ما در روستای کنگ، هم مبتلا و هم فوتی داشته ایم. آن دو سه مورد فوتی مسن بودند. البته الان نمی‌شود روی آمار حساب کرد. بعضی افراد مبتلا توی خانه، خودشان را قرنطینه می‌کنند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند و جزو آمار نمی‌آیند. چون روستای کنگ طبیعت دارد مردم به اقامتگاه نمی‌آیند و توی باغات و طبیعت می‌روند می‌نشینند. گرچه گردشگر‌ها توی بافت خود روستا کمتر تردد می‌کنند، بی تأثیر نیست و این کار سرعت انتقال را برای اهالی روستا زیاد می‌کند.

منِ نوعی نمی‌توانم مانع ورود گردشگر شوم و به آن صاحب باغ بگویم چرا می‌گذارد مهمان شهری توی باغش برود. پاسخش روشن است. او بالای سر مردم می‌رود و از آن‌ها پول می‌گیرد. او دارد امرار معاش می‌کند. تمام درآمد آن پیرمرد و پیرزن از همین ناحیه تأمین می‌شود. چرا این کار را نکند؟ ما در ۳ ماه اول سال، محدودیت تردد قرار دادیم. کل روستایی‌ها غیربومی‌ها را اصلا راه نمی‌دانند. ورودی روستا دستگاه تب سنج گذاشته بودند. خودرو‌ها را ضدعفونی می‌کردند و این کار‌ها با سخت گیری انجام می‌شد. اما عملا بعد از ۳ ماه، دیگر مردم دستشان به دهانشان نمی‌رسید. مردم الان برای نان شبشان دارند فعالیت می‌کنند. یک وقتی شمای دولت می‌توانی به من تحکم کنی غریبه را راه نده که من درآمد حداقلی روزمره ام را داشته باشم.

امیر دلربا، دهیار روستای مغان، شهرستان طرقبه
جمعیت روستا ۹۹۸ نفر و ۳۱۸ خانوار است. از روستایی‌ها فقط یک نفر گرفته بود. او هم مادرش توی بیمارستان امام رضا (ع) بستری شده بود. به همین علت، خودش هم کرونا گرفت. نزدیک ۴ هفته است که نگذاشته ا یم این فرد روستا بیاید. رفتیم مشهد و خانواده اش را دیدیم. الان مغانی‌های ساکن مشهد کرونا گرفته اند و ۳ نفر فوتی توی مشهد داشتیم. ما در کانال‌های تلگرامی و فضای مجازی به آن‌ها گفتیم تا یک ماه بعد از خوب شدن اصلا مغان نیایند. مراسم عروسی و عزا را هم در مسجد غدغن کردیم ولیکن روستایی‌ها اصول بهداشتی را چندان رعایت نمی‌کنند. نه ماسک می‌زنند، نه فاصله گذاری اجتماعی را رعایت می‌کنند. اوایل سال بروشور‌هایی در روستا پخش کردیم و ماسک زدن خرده‌ای جا افتاد، ولی حالا باز برایشان طبیعی شده است. فکر می‌کنند کرونا از بین رفته، مردم را سرکار گذاشته اند و این آمار‌ها دروغ است. خوشبختانه هنوز کسی در روستا به کرونا مبتلا نشده است. خدای نکرده اگر یکی بگیرد، دیگر فکر نمی‌کنم بشود توی روستا جمعش کرد.

اسماعیل صمدی، نماینده دهیاری روستای پیوه ژن، شهرستان مشهد
از زمان شیوع بیماری کرونا در اوایل اسفند، شورای اسلامی و دهیاری روستای پیوه ژن قوانین سخت گیرانه‌ای در روستا اجرا کردند. به ما می‌گفتند دارید مردم را می‌ترسانید، اما ما درِ امام زاده را از همان روز اول که هنوز هیچ ابلاغیه‌ای از اوقاف نیامده بود بستیم. زائرسرا‌ی روستا هم تعطیل است. مساجد را همین طور. گفتیم فقط برای نماز جماعت باز می‌کنیم، ۱۵ دقیقه، آن هم با رعایت فاصله اجتماعی. از برج ۱۲ دیگر اجازه ندادیم مراسم عروسی و عزا برگزار شود و همان اول به نانوایی دستور داده شد درش بسته شود. از هزینه شورا رفتند یک دستگاه نوبت دهی گرفتند تحویل نانوایی دادند. قدم بعدی، پخش ماسک و مواد ضدعفونی کننده از طریق خانه بهداشت و بسیج بود.

 

تقریبا در همه ایام عید، در سطح روستا و جا‌هایی که رفت وآمد‌ها زیاد بود ضدعفونی انجام دادیم. در مرحله بعدی به شب‌های چراغ برات خوردیم. آنجا ایده‌ای به نظرمان رسید. در گروه‌های تلگرامی به اهالی روستا گفتیم امسال که مراسم شب‌های چراغ برات لغو شده، همان پول را جمع کنیم و برای خانه بهداشت هزینه کنیم. بالغ بر مبلغ ۱۳۰ میلیون تومان پول جمع شد. توی خواب شب هم چنین چیزی را نمی‌دیدیم. با کمک مردم، خانه بهداشت از یک خانه خرابه، شبیه به ساختمان یک بیمارستان درجه یک شد. همان اول هم تب سنج لیزری و یک دستگاه تست اکسیژن خون برای خانه بهداشت گرفتیم.

به سوپرمارکت‌ها گفتیم در را ببندند و کسی را بدون ماسک راه ندهند. یک میز بگذارند که کسی داخل نیاید. از بلندگوی روستا و از سامانه تلگرام روستا مرتب پیام بهداشتی اعلام کردیم. از بچه‌های پیوه زنی که مقیم مشهد و تهران بودند خواهش کردیم برای حفظ جان پدر و مادرهایشان، عید پیوه ژن نیایند و اینجا را خلوت کنند. روستای پیوه ژن ۲۸۰ خانوار دارد که میانگین سنی بالایی دارد، چون جوان‌ها توی شهر کار می‌کنند، ولی خداراشکر با اینکه میانگین جمعیت پیر است، فوتی نداشتیم. ۳ نفر مشکوک به کرونا داشتیم که تست ندادند، اما خودشان را در روستا قرنطینه کردند و حالشان بهبود پیدا کرد. از ۲ هفته قبل مساجد کلا تعطیل است. وقتی کسی فوت‌ می‌کند، مداح و قرآن خوان خوب دعوت می‌کنیم و از اینستاگرام روستا به صورت لایو مراسم ترحیم می‌گیریم. قرار است مردم پولی را که هرسال در مراسم محرم و صفر خرج می‌کردند جمع کنند تا یک نیسان برای جمع آوری زباله از سطح روستا بخریم.

اسماعیل طوسی، دهیار روستای آل، شهرستان مشهد
جمعیت روستای آل بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر است. الحمدا... تا حالا مبتلا و فوتی نداشته ایم. پاک پاک هستند همه. مردم از هم فاصله می‌گیرند. ماسک هم اگر داشته باشند می‌زنند، اما روز‌های جمعه، شهری‌ها می‌آیند توی رودخانه. جا نمی‌شوند. روستایی‌ها می‌ترسند. به ما می‌گویند جلو این‌ها را بگیرید، اما ما جلودارشان نیستیم. حکم که نداریم. دولت باید به ما اختیار بدهد که نمی‌دهد. دور و بر عید حکم دادند. ما هم بسیجی‌ها را فرستادیم. نگذاشتیم مردم بیایند.
مردم برای کار‌های ضروری مشهد می‌روند و می‌آیند. خیلی هم توی شهر نمی‌روند. اگر چیزی لازم داشته باشند، همان میدان بار نوغان می‌روند و برمی گردند. مشکل ما این است که توی روستا ماسک پیدا نمی‌شود. حتی خانه بهداشت هم ماسک ندارد که مردم بروند بخرند. زن‌ها چارقد‌های بزرگ دارند که جلو دهانشان را با آن می‌بندند. مرد‌ها هم اگر از شهر خریده باشند می‌زنند. الکل اصلا نداریم. تا حالا هم استفاده نکرده ایم.

هومن بزم آرا، راهنمای گردشگری شهر نشتیفان، شهرستان خواف
شهر نشتیفان ۲ اقامتگاه بومگردی دارد که اکنون با اعلام رسمی، پذیرش ندارند. آسباد‌های نشتیفان در آخر هفته تعداد اندکی بازدیدکننده دارند که آن‌ها هم با بازدید چندساعتی و مختصر شهر را ترک می‌کنند. خوشبختانه خانه‌های مسکونی در شهر کویری نشتیفان، مساحت زیادی دارند به طوری که در خیلی از حیاط‌های خانه‌ها امکان دامپروری و کشاورزی مختصری نیز وجود دارد. یعنی مردم به راحتی از یکدیگر فاصله اجتماعی دارند. اما از ویژگی‌های نشتیفان وجود باد‌های ۱۲۰ روزه سیستان است که عموما از اردیبهشت تا شهریور به صورت نسبتا مداوم وزیدن دارد و این عامل باعث جریان یافتن هوا در تمام شهر و خانه‌ها می‌شود که می‌تواند در روند افزایش کرونا دخیل باشد. با این همه، خوشبختانه شهر کوچک نشتیفان با حدود ۱۰ هزار نفر جمعیت، تنها یک مورد فوتی به علت ابتلا به کرونا داشته است و افراد مبتلا هم کمتر از ۱۰۰ نفر بوده اند که به همت خانواده‌ها و خانه بهداشت، در قرنطینه قرار گرفته اند.

آذر دلیری، مدیر اقامتگاه بومگردی روستای فخرآباد، شهرستان بجستان
اقامتگاه ما قبل از عید و بعدش تعطیل بود. بعد گفتند با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی باز کنید. الان باز کرده ایم، اما مهمان نداریم. ماهی یکی دو مورد می‌آیند. خودمان هم به علت کرونا دیگر تبلیغاتی نداریم. توی روستای ما مردم نکات بهداشتی را رعایت می‌کنند و ماسک می‌زنند. عروسی اصلا نمی‌گیرند. سوم عید عروسی دختر خودم بود که لغو کردیم. مراسم عزا هم نداریم. فقط مختصر جمعیتی می‌روند. خداراشکر فوتی کرونا نداشته ایم. مبتلایان حدود هفت هشت نفر بودند که دو سه نفرشان بستری و بقیه در خانه قرنطینه شدند. مردم روستا رفت وآمدشان به شهر را خیلی کم کرده اند. حتی دکتر رفتنشان به مشهد را هم عقب انداخته اند و تا جایی که بتوانند تحمل کنند نمی‌روند. خیلی‌ها هم می‌خواستند از شهر به دیدن پدر و مادرشان بیایند، اما گفتند شاید ناقل باشند، نیامدند.

رسول خدابخشی، دهیار روستای بوژان، شهرستان نیشابور
تا اردیبهشت جاده را بسته بودیم و گردشگر راه نمی‌دادیم. بعدش که محدودیت‌ها برداشته شد فقط پنجشنبه جمعه‌ها ورودی را می‌بستیم. الان هم همین طور است. روز‌های آخر هفته فقط خود اهالی اجازه ورود دارند. گردشگر راه نمی‌دهیم. برای این کار، خودمان پیگیر شدیم و از دادستان و با هماهنگی بخشداری و پایگاه بسیج ابلاغ قانونی گرفتیم. تا ۸ شب می‎ توانیم جلو ورود غیربومی‌ها را بگیریم بعدش دیگر کار نداریم. کل هزینه هایش را خودمان پرداخت می‌کنیم. هزینه کسانی که آنجا می‌ایستند و هزینه مأموری که می‌آید را از دهیاری پرداخت می‌کنیم. خدا را شکر مبتلا و فوتی نداشته ایم، اما از بوژانی‌های ساکن مشهد یکی دو نفر مبتلا شده اند. الان که کرونا شدت پیدا کرده است همه ماسک می‌زنند. از سوپری‌ها تهیه می‌کنند. ولی الکل نیست. از طرف دهیاری حدود ۱۰ بار روستا را ضدعفونی کردیم.

قاسم اسلامی، رئیس شورای اسلامی روستای چهچهه، شهرستان کلات
ما با کمک بهداری، محل‌های شلوغ مثل نانوایی و مغازه‌ها را ضدعفونی کردیم. به اهالی گفتیم احتیاط کنند، از رفت وآمد به خانه یکدیگر پرهیز کنند، کار ضروری ندارند مشهد نروند. مردم هم رعایت می‌کنند. جمعیت روستا ۲۵۰ خانوار است. تا الان حدودا سه چهار نفر کرونا گرفته اند. آن‌ها هم پیرمرد و پیرزن بودند که بیماری ریوی داشتند. ما فوتی کرونایی نداشته ایم. ماشین روستا که به شهر تردد می‌کند، مرتب ضدعفونی می‌شود و مسافر‌ها همه ماسک دارند. داخل روستا هم مردم رعایت می‌کنند. ماسک و الکل از طریق دهیاری برایشان تهیه کرده ایم و مردم با قیمت تعاونی می‌خرند و استفاده می‌کنند. دور و بر عید و در فصل بهار، گردشگر زیاد می‌آمد که آن‌ها را برمی گرداندیم، اما الان خیلی کم شده اند.

محمدحسین محمدزاده، عضو شورای اسلامی روستای پایه، شهرستان چناران
خوشبختانه در روستای پایه بیمار فوتی نداشته ایم، چون مردم تجمع ندارند و هر کسی مشغول جمع آوری محصولات خودش، سر زمینش است. درِ مسجد هم بسته است. به هیچ وجه مراسم عروسی و عزا برگزار نمی‌شود. یک نفر بالای ۶۰ سال مشکوک به کرونا بود که خانواده اش بعد از فوتش گفتند جواب آزمایش آمده و کرونا نبوده است. جمعیت ثبتی روستا ۷۴۴ نفر است که اصلا درست نیست. چون پایه جمعیت شناوری دارد و همین الان بیش از ۱۵۰۰ نفر در روستا زندگی می‌کنند. متأسفانه نه ماسک داریم، نه الکل. داروخانه که نداریم. خانه بهداشت هم امکانات ندارد.

 

مردم روستا خیلی کم ماسک می‌زنند، ولی خوشبختانه، چون تجمع نمی ‎کنند، کرونا نداشته ایم. هنوز مردم پایه باور نکرده اند کرونا هست و ممکن است اینجا هم بیاید و خدای نکرده کسی را راهی قبرستان کند. به همین علت، تمایلی به استفاده از ماسک ندارند. چون روستای پایه روستای تفریحی زیبایی است روز‌های جمعه چهارصد پانصد ماشین از شهر برای تفریح می‌آیند، حتی الان که کروناست. ما یک عوارضی داشتیم که آن را هم به دلیل کرونا جمع کردیم. گفتیم اگر عوارضی بگیریم، یعنی مردم را تشویق می‌کنیم بیایند. اوایل از بخشداری حکم گرفته بودیم که مانع ورود گردشگر شویم، اما الان هیچ اهرمی نیست که بتوانیم استفاده کنیم، و این خیلی خطرناک است. خواهش ما از مسئولان این است که در صورت امکان، این اختیار را به ما بدهند که جلو عبور و مرور گردشگر را بگیریم و دیگر اینکه از نظر امکانات بهداشتی، ما را تأمین کنند. خدا شاهد است ما شورایی‌ها در این عید از جیب خودمان ماده ضدعفونی کننده و ماسک خریدیم و روستا را ۳ بار ضدعفونی کردیم.