سد شوریجه؛ ۲۵ سال فقط ۱۹ درصد پیشرفت فیزیکی!

بنیامین یوسف‌زاده | شهرآرانیوز؛ طالع یک پروژه عمرانی زمانی سعد است که پولی در همیان اعتبارات داشته باشد و به همین واسطه امید به رونمایی خواهد داشت. اما انگار نحسی بی پولی، دامن خیلی از کار‌های ریز و درشت روزی زمین مانده استان را گرفته و به این زودی‌ها هم نمی‌خواهد آن را رها کند. پروژه «سد شوریجه» هم از همین دست پروژه هاست که به شوربختی رسیده اند.

 

کفگیر به ته دیگ رسیده و اعتبارات و مشکلات عدیده مالی دولت، باعث شده است همان قطره چکان همیشگی منابع مالی که حرفش را می‌زنیم هم رسوب بگیرد و همان اعتبارات قطره چکانی هم یکی درمیان نصیب پروژه‌های عمرانی شود.

۲۵ سال از آغاز مطالعات دومین سد بزرگ استان می‌گذرد و پس از ۶ سال از شروع عملیات عمرانی سد شوریجه، با تمام تلاش‌هایی که از سوی مدیران در این پهنه آبی صورت گرفته، این طرح فقط ۱۹ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ به عبارتی سالی ۳ و چند دهم درصد. آبان ماه پارسال نیز روزنامه شهرآرا در گزارشی با عنوان «شوریجه، بدون بودجه» به گوشه‌ای از مشکلات این سد پرداخته بود.

اما شوریجه کجاست و دلیل اهمیت احداث سازه‌ای آبی در این محدوده چیست؟ خط امتداد منطقه شوریجه را که بگیری، به کشف رود، نام آشنایی می‌رسی که به جز خلق تاریخی حماسی در بستر خود، حرف و حدیث‌های زیادی را هم از انبوه مشکلات در تاریخ معاصر به یادگار گذاشته است. سد شوریجه اصلا از همان اول کار برای این طرح ریزی شد که بتواند مهارکننده خوبی برای آب فزاینده و سرریز کشف رود باشد. حوضه آبریز این سد، وسعتی به پهنای ۱۶ هزار کیلومترمربع، از پنج کیلومتری شرقی قوچان تا دوراهی صالح آباد-سرخس دارد و حجم مخزن آن نیز حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب است؛ یعنی تقریبا یک ششم سد دوستی، بزرگ‌ترین سد شرق کشور.

به گفته قائم مقام شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی متوسط آب دهی سالانه این سد حدود ۳۰ میلیون مترمکعب است و در ۲ سال اخیر به دلیل بارندگی‌های شایان تأملی که وجود داشته، بیش از ۳۷۰ میلیون مترمکعب آب عبوری از محور این سد گذر کرده است.

علیرضا طاهری این را هم به شهرآرا گفت که در چندسال اخیر آب دهی این محدوده هیچ سالی کمتر از ۵۰ میلیون متر مکعب نبوده و همین موضوع گواه بسیار خوبی بر لزوم احداث چنین سازه کارآمدی است. وی با اشاره به تاریخچه مطالعه و آغاز عملیات اجرایی این سد گفت: ۲ قرارداد برای اجرای این سد به امضا رسیده است که مورد اول آن با اعتباری بالغ بر ۸ میلیارد تومان به احداث تونل انحرافی سد شوریجه اختصاص دارد. این تونل اجرایی شده و ۲ سالی می‌شود که برای مهار آب‌های فصلی از آن استفاده می‌کنیم.

طاهری در ادامه صحبت هایش به نقش آفرینی این تونل برای مهار سیل‌هایی با دوره برگشت بیست ساله اشاره و اضافه کرد: همین امسال این تونل توانست سیلابی را با حجم آب ۲۰۰ متر مکعب بر ثانیه به راحتی از خود عبور دهد و شاهد مشکلی که در گذشته داشتیم نبودیم.

اما داستان مشکل تکراری نبود اعتبارات بیشتر در قرارداد دوم خودنمایی می‌کند؛ تاجایی که معاون شرکت آب منطقه‌ای توزیع قطره چکانی اعتبارات را مهم‌ترین عامل حرکت لاک پشتی این پروژه می‌داند. طاهری با اشاره به نیاز ۱۹۰‌میلیارد تومانی پروژه سد شوریجه، رقمی را که امسال برای آن در نظر گرفته اند حدود ۶.۸‌میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: از این میزان تاکنون فقط ۲.۳ میلیارد تومان تخصیص داده شده است و همین موضوع باعث کندی کار به حساب می‌آید. در قرارداد دوم حدود ۱۱ میلیارد تومان هزینه شده است و تقریبا ۱۰ میلیارد تومان نیز بدهی به پیمانکاران وجود دارد.

به گفته او در صورت اختصاص مناسب بودجه به این پروژه می‌توان تمام سد شوریجه را ظرف ۲ سال و نیم تحویل داد. البته منظور طاهری از اختصاص مناسب بودجه، تخصیص سالانه چیزی حدود ۷۰ میلیارد تومان به این پروژه است که در واقع اکنون کمتر از یک دهم این رقم به پروژه مذکور اختصاص پیدا می‌کند.

همچنین براساس برآورد‌های قائم مقام شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی اگر روند اختصاص بودجه به حالت فعلی باشد، شاید این پروژه یک دهه دیگر به بهره برداری برسد که با یک حساب سرانگشتی و با توجه به تاریخچه اجرا و پیشرفت فیزیکی سد شوریجه می‌توان دریافت که تقریبا دوبرابر زمان مذکور را باید برای آن در نظر گرفت.