مروری بر آیین‌های سنتی و تاریخی حرم مطهر قبل از آغاز ماه محرم

ملک خانی | شهرآرانیوز؛ آغاز ماه محرم در مشهد حال‌وهوای دیگری دارد. این ماه با برگزاری آیین‌های سنتی که قدمت آن به قرن‌ها قبل باز‌می‌گردد، آغاز می‌شود.
اولین آیینی که نشان از حال‌وهوای محرم در بارگاه رضوی دارد، اجرای مراسم اذن عزا در ۲۸ ماه ذی‌الحجه است. در این مراسم پرچم گنبد، پوشش ضریح و گلدسته‌های حرم مطهر رضوی به نشانه آغاز ماه محرم تعویض می‌شود و به رنگ مشکی درمی‌آید و این پرچم‌ها تا سوم ربیع‌الاول، ۳ روز پس از شهادت امام رضا (ع) برافراشته خواهد بود.

مراسم اذن عزا با حضور خادمان بارگاه امام رضا (ع) و هیئت‌های مذهبی و عموم زائران با قرائت صلوات خاصه، مرثیه‌سرایی، عزاداری و سخنرانی برگزار می‌شود. پس از آن مناره‌های طلا و تمامی صحن و سرا‌های حرم همراه با نوحه‌سرایی و مرثیه‌سرایی از بالای مأذنه‌ها سیاه‌پوش می‌شود. صبح روز اول محرم دسته‌ها از اطراف برای تسلیت به حرم مطهر می‌روند و علم عزاداری را به نشانه احترام تعظیم می‌دهند.

 

 

آیین سنتی «صلات» که سابقه‌ای دیرینه در آستان قدس رضوی دارد، اذن خدام بارگاه منور رضوی از ساحت قدسی حضرت ثامن‌الحجج (ع) برای آغاز مراسم عزاداری ماه محرم و دعوت از مردم برای شرکت در این مراسم است که هرسال در نخستین روز ماه محرم برگزار می‌شود. این مراسم که روی گلدسته‌های حرم مطهر برگزار می‌شود، قدمتی سیصدساله دارد. صلا یا صلات در لغت به معنای دعوت کردن و فراخواندن است و در اصطلاح به مراسمی گفته می‌شود که در آن جمعی از خادمان بارگاه مطهر رضوی با قرائت شعر و نوحه‌خوانی با مضمون عزاداری و سوگواری سیدالشهدا (ع) زائران این مضجع شریف را به اقامه عزا و شرکت در مراسم سوگواری دعوت می‌کنند.

در این مراسم که یک‌ساعت پس از طلوع آفتاب آغاز می‌شود، خادمان بارگاه منور رضوی مقابل پنجره فولاد صحن انقلاب اسلامی به حالت احترام به ساحت مقدس حضرت امام رضا (ع) گردهم می‌آیند و به گلدسته‌های حرم مطهر رضوی واقع در صحن انقلاب اسلامی، صحن جمهوری اسلامی و مسجد گوهرشاد می‌روند و با حضور در مأذنه یکی از گلدسته‌های صحن حرم مطهر متن صلات را قرائت می‌کنند که مشتمل بر ۲ بند از اشعار محتشم کاشانی است.

خادمان حرم مطهر رضوی ملبس به لباس خدمت آستان مقدس حضرت رضا (ع) و پیراهن سیاه و شال عزا، پس از استقرار در گلدسته‌ها به مدت ۳۰دقیقه ترجیع‌بند معروف را (به‌صورت هم‌خوانی و تک‌خوانی) قرائت می‌کنند.

 

 

‌هم‌زمان با فرارسیدن ماه محرم و در مراسمی پرچم حرم مطهر رضوی به نشانه آغاز ماه محرم تعویض می‌شود و به رنگ مشکی درمی‌آید. این مراسم هم‌زمان با مراسم اذن عزا در شب ۲۸ ماه ذی‌الحجه انجام می‌شود و در مراسمی معنوی با حضور خادمان بارگاه امام رضا (ع) و هیئت‌های مذهبی و عموم زائران، بعد از اقامه نماز مغرب و عشا در صحن جامع رضوی برگزار خواهد شد.

 

این مراسم که به نشانه اعلام آغاز ماه محرم و شروع ویژه‌برنامه‌های عزاداری سالار شهیدان در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود، با قرائت صلوات خاصه، مرثیه‌سرایی مداحان و ذاکران خاندان عصمت و طهارت (ع)، عزاداری و سخنرانی ادامه پیدا می‌کند. پس از تعویض پرچم گنبد و پوشش ضریح، مسئولان خادم آستان قدس بر دوش نمایندگان هیئت‌های مذهبی از سراسر کشور شال عزا می‌گذارند.