دلباخته‌گان مکتب عاشورا این روز‌ها و شب‌ها در جای جای این کره خاکی لباس عزا بر تن دارند و برای شهدای کربلا عزاداری می‌کنند. این عزاداری در کشوری مثل افغانستان که مردمش مسلمان هستند و ارادتمندان اهل بیت فارغ از اینکه شیعه هستند یا اهل تسنن، سابقه‌ای طولانی دارد، پیشینه‌ای که ریشه در دل تاریخ دارد.
به گزارش شهرآرانیوز؛ ارادتمندان به امام‌حسین (ع) در هرجای دنیا که باشند، محرم برایشان اهمیت زیادی دارد. جغرافیا برای آن‌ها اهمیتی ندارد، و تنها چیزی که مهم است برپایی مجلس عزای سرور و سالار شهیدان است.
افغانستان و رسم‌های سنتی و آیینی عزاداری
محمدآقا، پیرمردی ۷۰ ساله است و ساکن شهر بامیان در مرکز افغانستان است. او عاشق امام‌حسین (ع) و ابوالفضل (ع) است.
محمدآقا درباره سابقه عزاداری مردم افغانستان برای شهدای کربلا می‌گوید: «تا آنجا که من به یاد دارم، پدرم همیشه در خانه‌مان مراسم برگزار می‌کرد و اهالی روستا در خانه‌مان جمع می‌شدند، بعد‌ها حسینیه‌ای زدیم و همه در آن حسینیه جمع می‌شدیم و مردم با تجمع در حسینیه‌ها و تکایا پای منبر روحانیون می‌نشستند، سینه می‌زدند و با گوش دادن به روضه مصیبت‌های امام‌حسین (ع) می‌گریستند. هنوز آن مراسم را به یاد دارم. پدرم خیلی دوست داشت که من و برادرانم هم در مسیر امام‌حسین (ع) باشیم. برای همین من هم راه او را ادامه دادم. خیلی سال است که یک حسینیه دارم و در ایام محرم جمع می‌شویم تا یاد ایشان را زنده نگاه داریم.»
این شهروند افغانستانی در رابطه با آداب و رسوم مردم افغانستان در عزاداری سرور و سالار شهیدان می‌گوید: «مراسم عزاداری در افغانستان هم مانند ایران از اول محرم آغاز می‌شود. خیابان‌ها، کوچه‌ها و دیوار‌ها همه سیاه‌پوش می‌شود. پارچه‌هایی که سیاه، سبز و سرخ هستند و شعار‌های «یاحسین (ع)»، «یا اباعبدالله»، «یا ثارالله»، «یا عباس» و نیز احادیثی از پیامبراکرم (ص) درمورد شخصیت والای امام‌حسین (ع) توسط جوانان نوشته می‌شود. در روستای ما رسم است که از یک هفته مانده به محرم، همه‌جا سیاه‌پوش می‌شود. ما خیلی به عزای امام‌حسین (ع) اعتقاد داریم و می‌دانیم که او همیشه ما را نگاه می‌کند.»
محمدآقا می‌گوید، پسرم مریض شد و متوسل به حضرت‌عباس (ع) شدیم، شفایش را از آقا گرفتیم، برای همین اسمش را به ابوالفضل تغییر دادیم و همین پسر سال‌ها است که در هیات امام‌حسین (ع) سقایی می‌کند.
مراسم عزاداری امام حسین (ع) در دهه اول محرم در مناطق مختلف افغانستان به‌ویژه کابل، مزارشریف، بامیان، پروان، میدان وردگ، بغلان، بلخ، هرات، دایکندی و برخی مناطق پشتون‌نشین که شیعیان افغانستان در آن‌ها زندگی می‌کنند، برگزار می‌شود و این مناطق در ایام محرم چهره دیگری به‌خود می‌گیرد.
در افغانستان عزاداری برای امام حسین (ع) و یاران باوفایش محدود به شیعیان نیست، و اهل تسنن هم برای شهدای کربلا عزاداری می‌کنند.
تکیه‌خانه‌ها محلی برای تجمع عزاداران حسینی
سابقه عزاداری مردم افغانستان در محرم به سال‌ها قبل باز می‌گردد. «شیخ‌جواد صالحی» مدیر حوزه علمیه رسالت کابل در گفتگو با روزنامه فرهیختگان در رابطه با سابقه عزاداری مردم افغانستان برای شهدای کربلا می‌گوید: «سابقه عزاداری ماه محرم در جامعه افغانستان به‌پهنای وجودی تشیع استمرار داشته و از دیرباز بحث برپایی مجالس عزای ماه محرم بسیار زیاد بوده است، اما این موضوع در مناطق مختلف این کشور متفاوت است.»
وی ادامه داد: «امروزه حتی وقتی قلعه‌های مستحکمی که در روستا‌ها یا شهر‌های مختلف افغانستان وجود دارد را مرور می‌کنیم، بعضا می‌بینیم که در مناطق شیعه‌نشین در اندرون اکثر این قلعه‌ها که غالبا برای زندگی متمولان و خان‌ها بوده است، فضایی برای عزاداری آقا امام‌حسین (ع) اختصاص داشته و معمولا علم حضرت ابوالفضل (ع) در گوشه‌ای از این قلعه‌ها دیده می‌شود.»
صالحی درباره حسینیه‌ها و تکیه‌خانه‌ها در شهر‌های افغانستان می‌گوید: «یکی از نکات برازنده که به‌خوبی در نقاط مرکزی افغانستان آن را مشاهده می‌کنیم این است که تکایا و حسینیه‌ها در همه‌جا وجود دارد و حتی گاهی در یک منطقه کوچک نیز چندین تکیه و حسینیه قرار دارد و بعضا هم متعلق به یک قوم یا یک عشیره خاص هستند. مساجد در مناطق پرنفوذ هم این عزاداری را برگزار می‌کنند، اما تعداد حسینیه‌ها و تکایا بیشتر از مساجد است و شاید دلیلش این باشد که در دوره عبدالرحمان‌خان، قتل‌عام شیعه‌ها در دستورکار دولت وقت قرار گرفت که شیعیان را ملزم می‌کردند از مذهب‌شان استنکاف کنند و به مذهب اهل‌سنت روی بیاورند و در مساجد این تغییر مذهب را علنا اعلام کنند. برای همین مردم در مناطق مرکزی به مساجد توجهی نمی‌کردند و اگر مسجدی هم بود، به‌خاطر این پروسه سیاسی دولت در حاشیه قرار می‌گرفت و تکایا و حسینیه‌ها جای مساجد را گرفتند و استوار به کارشان ادامه دادند. این را هم بگویم که پذیرش بیرق‌ها و شعار‌های عاشورا در جامعه افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد؛ در کوی و برزن این بیرق‌ها گذاشته می‌شود و نیاز جامعه افغانستان به این بیرق‌ها بسیار زیاد است.»
مدیر حوزه علمیه رسالت کابل درباره دشواری‌ها و مشکلات برگزاری عزاداری آقا امام حسین (ع) در سال‌های گذشته می‌گوید: «تا ۴۰ سال قبل بحث عزاداری یک بحث غیرعادی در افغانستان به‌حساب می‌آمد، زیرا کسانی که مخاطب برگزاری این مراسم بودند، همه شیعیان را در دسته افراطی‌ها طبقه‌بندی می‌کردند و برای همین حتی در منطقه «چندوال» کابل عده‌ای از عزاداران عمدتا مجالس‌شان را در زیرزمین‌ها برگزار می‌کردند و بسیار مواظب بودند سربازان و کسانی که در دستگاه حکومتی جای دارند، عزاداری آن‌ها را متوجه نشوند و نسبت به این مساله حساس نباشند. البته قبل از این دوران هم که دوران اختناق بود و بردن نام اهل‌بیت (ع) ممنوع بود، مراسم عزاداری به‌شیوه و سبک دیگری نمایان بود و بیشتر در فضایی که به آن «حمله‌خوانی» می‌گفتند، برگزار می‌شد و کسانی که به آن‌ها پیش‌درآمدان یا منقبت‌خوان نامیده می‌شدند داستان رشادت‌های امام‌حسین (ع) و یاران‌شان در صحرای کربلا را که درقالب صد‌ها بیت شعر درآمده بود، بازگو می‌کردند. این افراد، چوب‌دستی‌ای را به‌عنوان علم ابوالفضل (ع) در دست می‌گرفتند و شروع به شعرخوانی می‌کردند و گاهی هزاران بیت شعر را برای مردم می‌خواندند.»
سخنرانی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ تشیع افغانستان دارد
وی در رابطه با اهمیت منبر در جامعه افغانستان افزود: «یکی از مسائلی که در عزاداری‌ها به‌خوبی نمایان است، همین بحث روضه و سخنرانی است. سخنرانی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ تشیع افغانستان دارد. ما علمای بزرگی در افغانستان داریم که سال‌های سال خودشان را وقف اهل‌بیت (ع) و به‌خصوص امام‌حسین (ع) کرده‌اند. مثلا واعظ مرحوم شهید بلخی که از پیشتازان فضای انقلاب است و در پرتو انقلاب عاشورا توانست شعر‌های زیبایی بسراید و فضای انقلاب را در جامعه افغانستان زنده کند، با الهام از انقلاب کربلا، انقلاب افغانستان را تعریف کرد. او جایگاه بخصوصی درمیان افغانستانی‌ها دارد و هم‌اکنون هم بعضی مداحان از اشعارش استفاده می‌کنند. البته این را هم بگویم که ما منبری‌های بسیار توانمندی در افغانستان داریم که از آن‌ها به نیکی یاد می‌شود؛ کسانی که سنی از آن‌ها گذشته است و مردم، خاطرات بسیار زیادی از فضای منبر آن‌ها در یاد دارند. شیعیان افغانستان بسیار به امام‌حسین (ع) ارادت دارند.»
سال‌ها است که در ایام محرم شهر کابل فضای محرمی به خود می‌گیرد و پرچم‌های سیاه و شعار‌های عاشورا در همه‌جای شهر دیده می‌شود. یکی از نکات مهم فضای عاشورا در افغانستان این است که حتی از دیدگاه اهل‌سنت هم این مراسم قابل احترام است و آن‌ها هم در این فضا حضور دارند.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
