معنویت عاشورایی الگویی برای تربیت انسانی
دکتر محمدحسین ساجدی‌نیا - دبیر اندیشکده‌های معنویت و خانواده مرکز الگوی اسلامی- ایرانی
پیشرفت نهضت امام حسین (ع) برنامه‌ای برای چگونه زیستن و الگویی برای انتخاب سبک زندگی همه کسانی است که اراده کرده‌اند عنصر آزادی، شرافت و کرامت را به عنوان یک حقیقت و جوهر انسانی بپذیرند و آن را به نسل‌های آینده آموزش دهند. قیام امام‌حسین (ع) زمینه سازی برای شکفتن غنچه‌های امید در بوستان انتظار و نوید حاکمیت عدالت بر پهن‌دشت گیتی است و عاشورا مکتبی است که در پی ایجاد فرهنگ مبتنی بر شرافت و کرامت انسانی، و ترسیمگر قله رشد و تعالی است. عاشورا چشمه زلال معرفت و کانون عشق و ایثار و تجلی بالاترین مراتب اخلاق و عبودیت خالق متعال است. از چنین منظری، شایسته است چرایی و چگونگی بروز و ظهور فرهنگ عاشورایی در منش، بینش، کنش و شاکله رفتاری کودکان و نوجوانان مورد بررسی عمیق قرار گیرد و از هرگونه سطحی‌نگری و خرافه‌گرایی پرهیز شود، زیرا برخورداری از معنویت اصیل اسلامی نیازمند ارتباط با خدا، خویشتن، طبیعت و دیگران است که در فرهنگ عاشورایی متجلی است.
کودک از بدو تولد به جهان و محیط پیرامون خود اعتماد کامل دارد. اگر فطرت زلال و اعتماد اولیه توسط والدین گسسته نشود، کودک می‌تواند زندگی سالمی را تجربه کند، ولی در صورت گسستن و انحراف اعتماد اولیه، ممکن است اعتماد به خدا و رفتار‌هایی از جنس فرهنگ عاشورایی خدشه‌دار شود. وظیفه خطیر پدر و مادر و رسالت نظام آموزش و پرورش ارائه صحیح آموزه‌های این سرمایه معنوی است. تحقیقات نشان می‌دهد که معنویت اصیل عاشورایی باعث تقویت صلح و صفا و رشد فضائل اخلاقی و انسانی می‌شود. امیدواری، خوشحالی، خودآگاهی، نوع‌دوستی، سلامت روان، خلاقیت و ... در پرتو معنویت اصیل رشد می‌کند و در چنین مکتبی، عمل، رفتار، کردار، عواطف، هیجانات، احساسات و ابعاد شناختی انسان توحیدی یکپارچه و منسجم است. انسان توحیدی در ارتباط با دیگران و جامعه بر اساس اصول مروت و مدارا رفتار می‌کند و در ارتباط با صیانت از طبیعت، به عنوان آیه‌ای از آیات خداوند نگاه می‌کند. اصول حاکم بر رفتار انسان و نقش الگو و الگوپذیری در رفتارکودکان و نوجوانان، بر تبیین عملی رفتار اولیای الهی به عنوان الگو‌های مؤثر و ماندگار در محیط‌های آموزشی تأکید کرده‌اند. در این میان واقعه عاشورا منبع فیاض و بی‌بدیل معنویت اسلامی است که در صورت ارائه صحیح، منشأ برکات فراوانی در رفتار‌های فردی و اجتماعی می‌شود.
نکته مهم این است که الگوپذیری کودکان و نوجوانان از فرهنگ عاشورایی ریشه در رفتار والدین، نزدیکان، دوستان و گروه مرجع دارد. یعنی به هر میزان کودکان و نوجوانان شاهد بروز و ظهور رفتار‌های شایسته‌تری از سوی گروه‌های تأثیرگذار باشند، بیشتر مجذوب فرهنگ غنی عاشورایی خواهند شد. در غیر این صورت، باید منتظر عواقب و پیامد‌های آن در جامعه اسلامی خویش باشیم؛ بنابراین شایسته است موارد زیر به عنوان اصول آموزشی و منشور زیست عاشورایی مورد توجه و اهتمام مجموعه کارگزاران قرار گیرد.
۱- بهره‌گیری از گفتمان عاشورایی به عنوان یک اصل انسانی.
۲- تبیین و تشریح رفتار‌های عاشورایی در اندیشه و عمل.
۳- ارزش بخشیدن به عنصر آزادی و حریت به عنوان جوهر و حقیقت انسانی.
۴- تبیین رفتار‌های مبتنی بر انصاف، مدارا، عفو و گذشت در جامعه.
۵- نمایش مروت و مودت و غیرت و فرزانگی در نظر و عمل در قامت یک اصل انسانی.
۶- فرهنگ‌سازی و تبیین حقیقت دین در متن زندگی و تلاش برای تجلی شرافت و کرامت انسانی.
۷- مراقبت از دستاورد‌های نهضت و خرافه‌زدایی از رفتار‌های هنجارشکنانه.
کودک از بدو تولد به جهان و محیط پیرامون خود اعتماد کامل دارد. اگر فطرت زلال و اعتماد اولیه توسط والدین گسسته نشود، کودک می‌تواند زندگی سالمی را تجربه کند، ولی در صورت گسستن و انحراف اعتماد اولیه، ممکن است اعتماد به خدا و رفتار‌هایی از جنس فرهنگ عاشورایی خدشه‌دار شود. وظیفه خطیر پدر و مادر و رسالت نظام آموزش و پرورش ارائه صحیح آموزه‌های این سرمایه معنوی است. تحقیقات نشان می‌دهد که معنویت اصیل عاشورایی باعث تقویت صلح و صفا و رشد فضائل اخلاقی و انسانی می‌شود. امیدواری، خوشحالی، خودآگاهی، نوع‌دوستی، سلامت روان، خلاقیت و ... در پرتو معنویت اصیل رشد می‌کند و در چنین مکتبی، عمل، رفتار، کردار، عواطف، هیجانات، احساسات و ابعاد شناختی انسان توحیدی یکپارچه و منسجم است. انسان توحیدی در ارتباط با دیگران و جامعه بر اساس اصول مروت و مدارا رفتار می‌کند و در ارتباط با صیانت از طبیعت، به عنوان آیه‌ای از آیات خداوند نگاه می‌کند. اصول حاکم بر رفتار انسان و نقش الگو و الگوپذیری در رفتارکودکان و نوجوانان، بر تبیین عملی رفتار اولیای الهی به عنوان الگو‌های مؤثر و ماندگار در محیط‌های آموزشی تأکید کرده‌اند. در این میان واقعه عاشورا منبع فیاض و بی‌بدیل معنویت اسلامی است که در صورت ارائه صحیح، منشأ برکات فراوانی در رفتار‌های فردی و اجتماعی می‌شود.
نکته مهم این است که الگوپذیری کودکان و نوجوانان از فرهنگ عاشورایی ریشه در رفتار والدین، نزدیکان، دوستان و گروه مرجع دارد. یعنی به هر میزان کودکان و نوجوانان شاهد بروز و ظهور رفتار‌های شایسته‌تری از سوی گروه‌های تأثیرگذار باشند، بیشتر مجذوب فرهنگ غنی عاشورایی خواهند شد. در غیر این صورت، باید منتظر عواقب و پیامد‌های آن در جامعه اسلامی خویش باشیم؛ بنابراین شایسته است موارد زیر به عنوان اصول آموزشی و منشور زیست عاشورایی مورد توجه و اهتمام مجموعه کارگزاران قرار گیرد.
۱- بهره‌گیری از گفتمان عاشورایی به عنوان یک اصل انسانی.
۲- تبیین و تشریح رفتار‌های عاشورایی در اندیشه و عمل.
۳- ارزش بخشیدن به عنصر آزادی و حریت به عنوان جوهر و حقیقت انسانی.
۴- تبیین رفتار‌های مبتنی بر انصاف، مدارا، عفو و گذشت در جامعه.
۵- نمایش مروت و مودت و غیرت و فرزانگی در نظر و عمل در قامت یک اصل انسانی.
۶- فرهنگ‌سازی و تبیین حقیقت دین در متن زندگی و تلاش برای تجلی شرافت و کرامت انسانی.
۷- مراقبت از دستاورد‌های نهضت و خرافه‌زدایی از رفتار‌های هنجارشکنانه.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
