سینما به مقدار لازم | درباره بهروز شعیبی، سینماگر مشهدی که امروز چهل‌و‌یک‌ساله می‌شود

قاسم فتحی | شهرآرانیوز - سازنده فیلم تبلیغاتی محمدباقر قالیباف در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ می‌گوید من آدم سیاسی نیستم و معتقدم هنرمند نباید زیادی اظهارنظر سیاسی کند. سریال تلویزیونی «پرده‌نشین»، اما دوباره بین طیف‌های مختلف سیاسی در کشور جنجال به‌پا کرد. شخصیت روحانی آن سریال، رفتار‌ها و اتفاقاتی که حول زندگی‌اش می‌افتد یک نام را در ذهن مخاطبانش تداعی می‌کرد: علی‌اکبر هاشمی ‎رفسنجانی. هرچند و طبیعتا چنین نگاهی از طرف سازندگان سریال قویا رد شد، اما حامیان رئیس‌جمهور اسبق فضا را دوقطبی کردند و بر شباهت این دو تا جایی پیش رفتند که کار به تحلیل و بررسی موشکافانه شخصیت اصلی، یعنی حاج‌آقا شهیدی، رسید و سریال تا مدت‌ها رفت زیر ذره‌بین رسانه‌ها و انواع‌واقسام تحلیل‌ها و تفسیر‌ها و تأویل‌ها را به خود دید. شعیبی این‌بار سعی کرد کم حرف بزند و در مصاحبه‌هایش مثل همیشه صراحت به‌خرج ندهد و مشی محافظه‌کارانه خودش را حفظ کند.

 

 

 

 

در جلسه نقد و بررسی «روز بلوا» هم حاشیه‌های زیادی اتفاق افتاد آن‌قدرکه داریوش ارجمند مقابل سؤالات پُرشمار خبرنگاران درباره تهیه‌کننده این فیلم یعنی سازمان «اوج» عصبانی شد و گفت: «اگر سرتیپی این فیلم را ساخته بود بازهم این سؤالات را می‌پرسیدید؟» ارجمند احتمالا یا از حرف‌وحدیث‌ها و طیف‌بندی‌های مالی و سیاسی اطلاع نداشته یا نمی‌خواسته فیلمی که او در آن بازی کرده بیشتر از این به حاشیه کشیده شود. البته خودِ شعیبی نشان داده که خیلی‌خوب از پس گفتگو‌های مطبوعاتی و رسانه‌ای برآمده و هیچ‌وقت هم‌کلامی‌اش با خبرنگاران تنشی ایجاد نکرده است. علتش هم شاید برمی‌گردد به اینکه او قبل از بازی در فیلم «آژانس شیشه‌ای» در سال ۷۴ و در شانزده سالگی به‌عنوان خبرنگار روزنامه «همشهری» و ضمیمه «همشهری محله» با هنرمندان محله گفتگو می‌کرد. یکی از تأثیرگذارترین مصاحبه‌هایش در همان دوران گفتگو با آتیلا پسیانی بود که بعد‌ها مسئول انتخاب بازیگران «آژانس شیشه‌ای» شد و او را برای نقش سلمان انتخاب کرد و باعث ورودش به سینما شد.

 

 

 

 

شعیبی بعد‌ها هم کمی تا قسمتی فعالیت خودش در این حوزه را با همکاری در «روز هفتم» همشهری ادامه داد. او در بازیگری هم شمایل یک بچه ساده و محجوب و سوپرمظلوم را بازی می‌کرد. به نقش‌هایش نگاه کنید: «تنهایی لیلا»، «طلا و مس»، «آژانس شیشه‌ای»، «مهمان داریم»، «مهرآباد» و... او به‌خاطر میمیک صورت یا جثه ریز و ظریفش هیچ‌وقت نقش یک بچه‌زرنگ قالتاق را بازی نکرده یا برای بازی انتخاب نشده. در کارگردانی هم ظاهرا دنبال آرامش است.

 

 

 

 

در اولین کار سینمایی‌اش، «دهلیز»، توانست خشونت و ترس فیلم را در سکوت تأثیرگذار نمایش دهد و عطاران را نه لوده و خندان و همیشگی که مغموم و آرام و سربه‌زیر نشان دهد. در «سیانور» شاید اولین‌بار بود که صحنه‌های داخلی و بیرونیِ قبل از انقلاب این‌قدر واقعی و باورپذیر نمایش داده می‌شد هرچند فیلم‌نامه ضعف‌های جدی داشت.

 

 

 

 

حضور ثابت‌قدم سید محمود رضوی چهره سیاسی فرهنگی این سال‌های سینمای ایران و مشاور فرهنگی رئیس مجلس فعلی یعنی محمدباقر قالیباف هم توانسته کیفیت کار‌های شعیبی را بالا ببرد. شعیبی بین یک فیلم‌ساز فرم‌گرا و فیلم‌ساز استودیویی در معنای عرفی آن مانده است و این به تلقی او از فیلم‌سازی برمی‌گردد. شعیبی تابع اثر است و جهان فیلم‌نامه، نشانه‌های یک مؤلف را ندارد و ظاهراً نمی‌خواهد هم داشته باشد. او فقط می‌خواهد فیلمش را بسازد نه چیزی بیشتر از این. برای همین می‌تواند ژانر عوض کند و توی سوراخ‌سنبه‌های متفاوتی سرک بکشد. در «دارکوب» سراغ زنان معتاد رفت، در «روز بلوا» به اختلاس‌ها و مفاسد اقتصادی پرداخت و البته قبل از آن سلامی هم به شبکه خانگی کرد و «گلشیفته» را ساخت. یک کمدی اجتماعی که از قضا موفق از آب درآمد و مخاطبان زیادی برای خودش دست‌وپا کرد.

 

 

 

 

اضافه بر این او دستیار کارگردانان شناخته‌شده زیادی بوده. از فریدون جیرانی تا رخشان بنی‌اعتماد و محمدحسین لطیفی و احمدرضا معتمدی. اسامی که به‌نظر می‌رسد در نوع نگاه او به سینمای اجتماعی و فضای سیاسی ایران تغییر ایجاد نکرده، ولی به‌لحاظ تکنیکی و شناخت او آنچه بعد‌ها در فیلم‌های موفقش دیدیدم نشان داد با چنته و سابقه‌ای پُربار به میدان آمده است. طبق آن‌چیزی که خودش اعلام کرده پروژه بعدی ساخت مستندی سینمایی درباره امام موسی صدر است. شخصیتی جنجالی و همچنان پر از ابهام که معلوم نیست او می‌خواهد با کدام قرائت این شخصیت را نشان دهد و سراغ چه کسانی برود و چه بگوید و مهم‌تر از همه واکنش خانواده‌اش به آن چه خواهد بود. باید منتظر ماند و دید.