زنان دانشمند در میان صفحات ویکی‌پدیا

ماری کوری یکی از مشهورترین زنان جهان علم است، اما صفحه او در ویکی‌پدیا ابتدا به صورت مشترک با همسرش ایجاد شده بود. مدت‌ها بعد بود که کسی پیدا شد و اثبات کرد دستاورد‌های ماری کوری آن‌قدر چشمگیر بوده است که صفحه‌ای مستقل برای زندگی‌نامه‌اش از آن خود داشته باشد.
ویکی‌پدیا پنجمین تارنمای محبوب دنیا است و روزانه بیش از ۳۲ میلیون بازدیدکننده دارد. جامعه‌ای از ویراستاران داوطلب، پیوسته مطالب ویکی‌پدیا را اصلاح و به‌روز‌رسانی یا اطلاعاتی به آن‌ها اضافه می‌کنند تا دسترسی به مجموعه‌ای مشترک از دانش را آزادانه در اختیار همگان قرار دهند. از آنجا که این اطلاعات از سوی افراد مختلف، با عقاید و آرای متفاوت ایجاد می‌شود، همواره این احتمال وجود دارد که آنچه روی ویکی‌پدیا قرار می‌گیرد به تعصباتی آمیخته باشد.

 

پژوهش‌ها نشان می‌دهند چیزی حدود ۸۴ تا ۹۱ درصد از ویراستاران ویکی‌پدیا مردان هستند. ممکن است کسانی بر این باور باشند که جنسیت نباید بر مشارکت افراد در جامعه ویکی‌پدیا اثرگذار باشد، اما واقعیت این است که تنها ۷/۱۷ درصد از زندگی‌نامه‌های انگلیسی زبان ویکی‌پدیا به زنان اختصاص پیدا کرده است. این رقم درباره زنان تاجیکستان در پایین‌ترین حد خود قرار دارد و تنها یک درصد از مقالاتی که به زبان تاجیکی نوشته شده به زندگی‌نامه زنان این کشور اختصاص پیدا کرده است.

 

آنچه روی ویکی‌پدیا قرار می‌گیرد بر مبنای آموخته‌های افراد است، آموخته‌هایی که نه‌تن‌ها برخاسته از دانش علمی، بلکه حاصل تجربه زیسته افراد است. برای زنان و دیگر اقشاری که اغلب در حیطه‌های علمی دست‌کم گرفته می‌شوند، این آموخته‌ها می‌تواند شامل آگاهی از نقش کسانی باشد که در طول تاریخ در جهان علم نادیده یا دست‌کم گرفته شده‌اند. بنابراین، جامعه ویکی‌پدیا باید بازتابی از همه کسانی باشد که این وبسایت به آن‌ها خدمت‌رسانی می‌کند، فارغ از جنسیت، نژاد، قومیت و طبقه اجتماعی.
در سال ۲۰۱۲ امیلی تمپل‌وود، دانشجوی دانشگاه لویولای شیکاگو، شروع کرد به نوشتن زندگی‌نامه زنان جهان علم در ویکی‌پدیا. آن زمان، امیلی علیه تعصبات نظام‌مندی که مقابل مسیر زنان دانشمند قرار گرفته بود به مبارزه برخاسته بود و با وجود ایمیل‌های تهدیدکننده‌ای که دریافت می‌کرد، هرروز پس از کلاس زیست‌شناسی خود، به نوشتن زندگی‌نامه زنان می‌پرداخت. او پروژه «زنان دانشمند» را در ویکی‌پدیا بنیان گذاشت و به دلیل خدمات بلندمدت خود، به صورت مشترک با رزی استیونسون-گودنایت، در سال ۲۰۱۶ موفق به کسب جایزه ویکی‌پدیای سال شد. امیلی در پروژه زنان خود، لینک‌های قرمز و کلیک‌ناپذیر صفحات زنان را به لینک‌های آبی، فعال و کلیک‌پذیر تبدیل کرد و توانست سهم صفحات زندگی‌نامه‌های زنان را روی‌هم‌رفته از ۱۵ درصد به ۷/۱۷ درصد برساند. تا پیش از پروژه «زنان دانشمند» امیلی، زندگی‌نامه‌های زنان در صفحات ویکی‌پدیا در مقایسه با دیگر صفحات، کیفیت پایینی داشتند، اما حالا صفحات زندگی‌نامه زنان، اغلب بهتر از دیگر صفحات ارزیابی می‌شوند.
بسیاری از ما می‌شنویم که دختران نیازمند الگو‌هایی علمی برای الهام‌پذیرفتن از آن‌ها و پیشرفت در جهان علم هستند. زنان دانشمند بسیاری هم‌اکنون وجود دارند. فقط کافی است در جست‌وجوی آن‌ها باشید. یک صفحه دقیق و به‌روز ویکی‌پدیا می‌تواند بستر مناسبی برای شناخت این دانشمندان زن باشد. در صورتی که چنین صفحه‌ای برای دانشمند مورد نظر شما وجود نداشته باشد، خود می‌توانید برای ایجاد آن دست‌به‌کار شوید.
منبع: Natur