محمدرضا حیدری: رنج شهر‌ها از نبود مدیریت یکپارچه

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ محمدرضا حیدری در نهمین کنفرانس ملی و دومین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت‌شهری که با مشارکت شورای اسلامی شهر مشهد، معاونت برنامه‌ریزی شهرداری و دانشگاه فردوسی در قالب وبینار برگزار شد، افزود: شورای پنجم شهر مشهد به‌عنوان تخصصی‌ترین ترکیب در ادوار شورای شهر، پیوسته به نقش و تأثیرگذاری نخبگان علمی و دانشگاهی در ارائه راهکار برای حل مشکلات شهری باور داشته و این مهم را یکی از سیاست‌ها و رویکرد‌های خود دانسته است؛ برهمین اساس برگزاری نهمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت‌شهری را در دستورکار خود قرار داده است. وی به سهم ناچیز شهرداری‌ها از منابع مالی پایدار اشاره کرد و ادامه داد: بعد از قطع کمک‌های مالی دولت به شهرداری‌ها، مدیریت‌شهری به شهرفروشی متهم شده است؛ از طرفی نیاز‌هایی ضروری در شهر وجود دارد که شهرداری باید پاسخ‌گوی آن‌ها باشد تا زندگی شهری تداوم داشته باشد؛ به‌همین دلیل یافتن راه‌هایی برای رسیدن به منابع مالی پایدار در شهرداری‌ها می‌تواند دستاورد ارزشمندی باشد.

حیدری استفاده از الگو‌های موفق برای کاهش و کنترل حاشیه‌نشینی را یکی از مهم‌ترین نتایج این کنفرانس و کمک‌کننده به مدیریت‌شهری مشهد دانست و افزود: در مشهد بیش از ۳ میلیون نفر جمعیت حاشیه‌نشین وجود دارد که ما تلاش کردیم در این دوره و با توسعه متوازن و عدالت‌محور و با تبعیض مثبت، شرایط مناسب‌تری برای گروه‌های حاشیه‌نشین ایجاد کنیم، اما این مشکل همچنان گریبان‌گیر شهر مشهد است.

پیچیدگی و چندوجهی‌بودن مفهوم پایداری توسعه نیز مسئله‌ای بود که معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور به آن اشاره کرد و با انتقاد از بی‌توجهی به مسائل فرهنگی و اجتماعی در برنامه‌های توسعه‌ای شهری، خاطرنشان کرد: در بررسی‌های آینده‌پژوهی موضوعات فرهنگی به‌صورت جدی باید بررسی و به آن‌ها توجه شود.

مهدی جمالی‌نژاد افزود: شهرداری با دیگر نهاد‌های اجرایی کشور متفاوت است و شهر‌ها باید محل تبلور ابتکار و نوآوری باشند و در حوزه‌های فنی حرفی برای گفتن داشته باشند؛ همه شهر‌ها در کشور باید ترسیم‌کننده آمال و آرزو‌های شهروندانشان، ارتقادهنده کیفیت زندگی آن‌ها، تغییردهنده تعاملات و روابط انسانی و انعطاف‌پذیر با شرایط شهر باشند. وی با تأکید بر اینکه در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های شهری علاوه بر استفاده از پژوهش‌های دانشگاهی نباید از دانش بومی و سرمایه اجتماعی غافل شد، افزود: اگر در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان‌شهری از دانش بومی ایرانی استفاده می‌شد، شاید شاهد بروز برخی مشکلاتی که کلان‌شهر‌ها با آن درگیر هستند، نبودیم.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد و دبیر این کنفرانس نیز با اشاره به جزئیات برگزاری نهمین دوره کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت‌شهری، از همکاری بیش از ۱۰ سازمان و انجمن‌علمی با شورای اسلامی شهر مشهد برای برگزاری این کنفرانس خبر داد. محمدهادی مهدی‌نیا با بیان اینکه مقاله‌های برتر این کنفرانس در مجله «جغرافیا و توسعه فضای شهری» به‌چاپ خواهند رسید، افزود: تعداد ۲۵۱ مقاله برای شرکت در این کنفرانس به دبیرخانه رسید که بعد از ارزیابی، ۹۸ مقاله پذیرفته و ۱۸ مقاله نیز برای سخنرانی در نظر گرفته شد.

معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد نیز با اشاره به سابقه دیرینه استفاده از ظرفیت‌های بوم‌شناختی در شهرسازی و معماری ایران، بیان کرد: توسعه پایدار مفهومی جدید برای ورود به قرن بیست‌ویکم است تا زمین را از مخاطره‌های عصر نوین نجات دهد. آیدا مهربان ادامه داد: باید توجه جدی به انسان‌محوری و مشارکت‌مردمی در برنامه‌ریزی و تولید طرح‌های شهری مدنظر قرار گیرد، زیرا مفهوم واقعی توسعه پایدار و پایداری در شهر‌ها با مشارکت شهروندان محقق می‌شود.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد نیز بر حضور و مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های شهری تأکید کرد و گفت: خواسته‌های مردم در شهر‌های امروزی جهنده است و به‌دلیل متغیربودن آن‌ها نمی‌توان با روش‌های برنامه‌ریزی قدیمی پاسخ‌گوی شهروندان بود و به‌شکل حکمرانی قاطع و ازبالابه‌پایین حکم بلاعزل صادر کرد.
محمدرضا حسین‌نژاد افزود: امروز شهر و شهروندان و نیاز‌های شهر سلبی نیست و باید روش‌ها و برنامه‌ها تغییر داده شوند و حضور و مشارکت مردم در برنامه‌ریزی و مدیریت و تولید طرح‌ها دیده شود.

در ادامه رئیس دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه نگاه برنامه‌ریزی در مشهد نباید مبتنی بر روزمرگی باشد، گفت: برنامه‌های زودگذر و گذرا هرگز نباید برای شهر انتخاب شوند و از همه مهم‌تر اینکه منابع هدر داده نشود و برای آیندگان هم برنامه‌ریزی شود؛ برنامه‌ریزی بدون ضربه‌زدن به اصل منابع و بهره‌برداری حداکثری، رسالتی است که باید به آن توجه شود. محمد کافی با تأکید بر اینکه توسعه پایدار نیاز به رشته‌های تخصصی دارد، خاطرنشان کرد: دانشگاه فردوسی بیشتر رشته‌های دانشگاهی مورد نیاز برای توسعه پایدار مثل اقتصاد، فرهنگ، مهندسی، محیط‌زیست و علوم روان‌شناسی و تربیتی را داراست و فلسفه همکاری دانشگاه با مدیریت شهری مشهد به‌همین دلیل است و امیدواریم که این همکاری و همراهی بتواند به‌عنوان الگو به بقیه کلان‌شهر‌ها و کوچک‌شهر‌ها معرفی شود.

دبیر علمی نهمین کنفرانس مدیریت و برنامه‌ریزی شهری مشهد نیز به رشد سریع جمعیت شهر مشهد در ۵۰ سال اخیر اشاره کرد و این مسئله را معضل بسیاری از کلان‌شهر‌های ایران و دنیا دانست.
محمد اجزاءشکوهی با بیان اینکه گسترش فیزیکی بی‌ضابطه شهر و تخریب ارتفاعات جنوبی و فضا‌های سبز و حل‌شدن شهرستان طرقبه‌وشاندیز در دل مشهد از تبعات رشد سریع جمعیت است، ادامه داد: مشهد در مقایسه با دیگر کلان‌شهر‌ها ناقص‌ترین مجموعه شهری را دارد، چون بیش از ۸۰ درصد از جمعیتش در هسته شهر جمع شده‌اند و این مسئله زمین‌خواری، تخریب اراضی سبز، آلودگی‌های زیست‌محیطی و... را افزایش می‌دهد؛ پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰ شهر به‌سمت غرب و جنوب گسترش پیدا خواهد کرد و طرقبه‌وشاندیز در شهر مشهد مستحیل می‌شوند؛ ضمن اینکه چنین شرایطی اینک به قطبی‌شدن جامعه هم دامن می‌زند.

به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی شورای اسلامی شهر مشهد، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شورا نیز در حاشیه این کنفرانس گفت: نیاز‌های روزمره شهر را بسته به شرایط باید به‌موقع تأمین کرد، در غیر این صورت در اداره امور شهر مشکل پیش خواهد آمد و یکی از مسیر‌های به‌روزکردن، اصلاح و بهینه و مطلوب‌کردن این نیاز‌ها انجام مطالعات، پژوهش‌ها و تحقیقات مختلف است. محمدحسین ودیعی با بیان اینکه شهر موجود زنده‌ای است که نیاز‌های آن پیوسته باید تأمین شود وگرنه دچار افسردگی و رکود و سکون و اخلال می‌شود، خاطرنشان کرد: هر ساله محققان بسیاری در زمینه مسائل و مشکلات گوناگون شهری فعالیت‌‎های تحقیقی انجام می‌دهند تا پاسخی برای این نیاز‌ها بیابند و مسائل را حل کنند.