نتیجه نیکی به خانواده در کلام امام باقر (ع)

اهل بیت (ع) با خانواده خویش برخورد نیک و زیبا داشتند. هیچ شکایتی از همسران و فرزندان پیامبر اعظم (ص) و امامان (ع) وجود ندارد، زیرا معصومان (ع) با آنان روابط گرم و صمیمی داشته و حقوق آنان را کامل رعایت می‌کرده اند. اهل بیت (ع) در رفتار و گفتار حافظ احترام خانواده بوده و عوامل تحکیم و پایداری کانون خانواده را نیز آموزش داده اند.

 

امام محمدباقر (ع) در ارزش و اثر برخورد زیبا و خوب در نیکی و بخشش و عطای به خانواده فرموده اند: من حسن بره بأهله زید فی عمره؛ هرکه نیکی و بخشش و همکاری او با خانواده اش خوب و زیبا باشد، عمرش زیاد شود و هر انسانی که به شایستگی در حق خانواده اش نیکی کند، خداوند بر عمرش می‌افزاید (تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام، ص ۲۹۵، بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۱۷۵).
امام باقر (ع) در این گفتار اخلاقی اصل نیکوکاری با خانواده را ستوده و ارزش گذاری کرده اند، اما فراتر از آن بر خوبی و زیبایی و خوش برخوردی در نیکوکاری و بخشش نیز تأکید کرده اند.

بخشش و نیکی به خانواده به و ۲ گونه امکان پذیر است: زشت و زیبا. امکان دارد بخشش به خانواده، محدود و ناقص و همراه با سرزنش و چهره عبوس و منت و زخم زبان و خشونت و ریاکاری و یک جانبه و تک بعدی باشد که زشت است. امکان دارد بخشش به خانواده گسترده و کامل و جامع و با روی گشاده و نرمی و گرمی و شادی و با همه توان و خوش برخوردی بوده و با راستی و صداقت همراه باشد که زیبا و خوب است.
امام باقر (ع) در این حدیث «حسن بره» را با هم ذکر کرده اند. گویا «بر» به خانواده، نیک و وضع مطلوب یا بد و وضع نامطلوب دارد.

شایسته است «بر» به خانواده همراه با نیکی و در وضع مطلوب و بی غل وغش و بدون کم کاری و ترک فعل باشد و همه حقوق خانواده را بشناسد و همه را رعایت کند.
«اهل» پدر و مادر و همسر و فرزندان و خویشان است. نیکی به اهل بیت (ع) را باید به صورت نیک و دل پذیر و همراه با تکریم و احترام انجام داد.

آنچه را که همه در پی آن هستند و آن را دوست دارند، طول عمر با سلامتی است. در این حدیث پاداش الهی و اثر وضعی نیکی و بخشش به صورت زیبا و پسندیده بیان شده است تا همگان به آن روی آورند.
نتیجه این گونه نیکی به خانواده زیادی و افزایش و بسیاری عمر با صحت و خوشی است. خداوند به نیکوکارانی که در خدمت به خانواده کوتاهی نمی‌کنند و کامل نیکوکار باشند، وعده طول عمر داده است.
قاعده «نیکی به خانواده باعث طول عمر است»، یک قاعده اخلاقی است که امام باقر (ع) در این حدیث آن را به جهانیان اعلام کرده اند.

شایان ذکر است که جمله «زید فی عمره» در این قاعده معلول و «من حسن بره بأهله» علت را گزارش می‌کند. پیروان اهل بیت (ع) باید این رهنمود‌های اخلاقی امامان (ع) را بشناسند و از آن‌ها پیروی کنند. عمل به این قاعده اخلاقی عامل اصلی تحکیم خانواده و استواری آن است.