کمبود داروی «سلسپت» در مشهد؛ جان بیماران پیوندی در بند یک قلم دارو

تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ پیوند کلیه یک سردرد ساده، دیابت یا حتی سرطان نیست که با خوردن دارو، کنترل قندخون و جراحی درمان داشته باشد. بعداز عمری کلیه‌درد و ماه‌ها ماندن در صف انتظار پیوند، وقتی از مراحل سخت و دردناک جراحی کلیه می‌گذرند جانشان به یک دارو بند است و باید تلاش کنند که بدن، کلیه جدید را پس نزند. با این احوال یافتن آن دارو مانند آب حیات است و از نان شب واجب‌تر؛ درحالی‌که مدتی است داروی «سلسپت» که مخصوص این بیماران است یا ناگهان مدتی نایاب می‌شود یا باید همه داروخانه‌های شهر را بگردند که چندتایی پیدا کنند. مسئولان دارویی شهر، اما معتقدند دارو هست و به‌تناوب در داروخانه‌های منتخب توزیع می‌شود.

سلسپت سوئیسی، داروی اصلی و مهم بیماران پیوند کلیه است و دریافت‌کنندگان برای نگهداشتن کلیه پیوندشده باید تا پایان عمر، آن را مصرف کنند. دارو‌های مشابه دیگری هم برای این بیماران وجود دارد، اما فردی که از ابتدای پیوند کلیه سلسپت مصرف کرده و چند سال است با آن، شرایط در حال کنترلی دارد، خطر تغییر دارو، پس زدن کلیه و جراحی تازه را به جان نمی‌خرد.

به گفته دکتر مهین قربان‌صباغ، رئیس مرکز دیالیز و پیوند اعضای بیمارستان منتصریه، از مراکز زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تاکنون ۱۳۰۰ بیمار پیوند کلیه موفقیت‌آمیز در این مرکز انجام شده‌است. به عبارت دیگر اگر از کمبود یا نایاب‌شدن داروی اصلی این بیماران سخن به میان می‌آید یعنی هزاران بیمار و خانواده‌های آنان دغدغه روزانه تأمین دارویی را دارند که نبود و بودش برایشان به معنای مرگ و زندگی است.

اعضای خانواده یکی از همین بیماران در پیامی برای شهرآرا نوشته‌است: «مسئولان بگویند قرص سلسپت را کجا می‌فروشند که می‌گویند کمبود دارو نداریم؟ در‌به‌در همه داروخانه‌های مشهد را زیر پا می‌گذاریم، اما پیدا نمی‌شود. وقتی هم هست با‌وجودی که در نسخه نوشته شده ۹۰‌عدد، با خواهش و التماس ۳۰‌عدد می‌دهند و این ماجرا هر ۱۰‌روز همین است.»

محمدحسام، بیماری است که ۶‌سال پیش، عمل موفق پیوند کلیه داشته، اما این روز‌ها برای پیداکردن دارویش حسابی نگران است؛ «من که چاره‌ای به‌جز گشتن از این داروخانه به آن داروخانه ندارم تا بالاخره پیدا شود، اما آیا مسئولان به این فکر کرده‌اند که یک بیماری پیوندی با جسم حساس چقدر در معرض ابتلا به کرونا قرار می‌گیرد؟ این یعنی دردسر روی دردسر.»
چند بیمار دیگر هم گلایه‌هایشان همین است؛ «دارو نیست» یا اگر باشد باید مدام به داروخانه‌های مختلف سر بزنند؛ زیرا تعداد محدودی توزیع می‌شود. می‌گویند نسخه پزشک را که می‌گیرند استرس این را دارند که حالا به کدام داروخانه سر بزنند.

«دارو هست، زیاد هم هست، اما سیستم توزیع درستی ندارد.» این جمله، پاسخ محمد خجسته، رئیس بنیاد خیریه حمایت از بیماران کلیوی «خجسته»، است و درباره علت این کمبود توضیح می‌دهد: دارو به‌اندازه کافی موجود است، بسیاری از داروخانه‌ها هم آن را می‌فروشند. به هرکس هم بیاید می‌فروشند. برخی هم آن را در حجم زیاد خریده و در خانه انبار کرده‌اند، اما عده‌ای باید هفته‌به‌هفته دارو تهیه کنند؛ همه این‌ها به‌دلیل توزیع نادرست است.

خجسته درباره تلاش انجمن برای رفع مشکل بیماران کلیوی می‌گوید: ما به معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهدپیشنهاد دادیم توزیع این دارو را به ما بسپارند، اما نپذیرفتند؛ به همین دلیل ما پاسخگوی این کمبود نیستیم.

بهترین راه‌حل از نظر خجسته این است که فرایند و متولی مشخصی برای تحویل دارو وجود داشته باشد.
دکتر محمدرضا افخمی نیز به‌عنوان دبیر انجمن داروسازان استان از نبود یک سیستم مشخص توزیع خبر می‌دهد که اگر باشد سبب دلخوشی بیماران است. او می‌گوید: هم‌اکنون داروخانه‌ها به سه دسته تقسیم شده‌اند و داروی بیماران خاص به نوبت بین آن‌ها توزیع شود؛ داروی سلسپت البته حساسیت بیشتری دارد، ولی این موضوع را که چه وقت نوبت توزیع کدام داروخانه است، بیماران باید از معاونت غذا و دارو بپرسند.

با چند داروخانه منتخب معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تماس می‌گیریم. دو مورد از موجود بودن یا نبودن دارو چیزی نمی‌گویند و ما را به مراجعه به معاونت غذا و دارو حواله می‌دهند تا از آنجا به داروخانه موردنظر هدایت شویم و چندتایی هم تعداد محدودی فقط برای دوهفته مصرف می‌فروشند.
دکتر علی روحبخش، مدیر امور دارو و مواد، زیرمجموعه معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، حالا تنها مرجع پاسخ‌گویی به وضعیت توزیع داروی سلسپت است. جواب‌هایش کوتاه و تلگرافی است، اما همان‌هایی را می‌گوید که به اضافه اسامی داروخانه‌های منتخب توزیع دارو ثبت کردیم.

توجیه وی برای برطرف‌شدن مشکل توزیع و دسترسی بیماران این است: مشخصات هر فرد که به این دارو نیاز دارد در سامانه وزارت بهداشت ثبت است و این بیماران بین چند داروخانه منتخب شهر در سامانه تقسیم شده‌اند و هر داروخانه می‌داند چند بیمار دارد. داروخانه‌ها براساس تعداد بیمار، دارو را دریافت و توزیع می‌کنند بنابراین امکان اینکه فرد غیرنیازمند دارو بگیرد یا یک فرد بیشتر از میزان تعیین‌شده تهیه کند و فرد دیگری بدون دارو بماند، منتفی است.

وی درباره گلایه شهروندان از مشکل تهیه داروی بیماران پیوندی می‌گوید: باتوجه‌به اینکه جایگزین مناسبی برای این دارو وجود ندارد، مشکل کمبود مربوط به تأمین‌نشدن آن به میزان مورد تقاضا ازطرف سازمان غذا و داروست.

مدیر امور دارو و مواد تحت کنترل معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد درهمین‌حال این نکته را هم اضافه می‌کند: مطمئن نیستم علت اصلی کمبود چیست، اما با‌توجه‌به وارداتی‌بودن، به احتمال فراوان به‌دلیل مشکلات مربوط به تحریم، شرایط توزیع این‌گونه است.
دکتر روحبخش درباره اقدامات آن معاونت می‌افزاید: پیگیری‌های زیادی صورت گرفته و مشکل تاحدودی برطرف شده است.