بررسی دیدگاه مردم مشهد درباره تقسیم‌بندی مناطق به بالاشهر و پایین‌شهر

شوشتری | شهرآرانیوز؛ پای صحبت اهالی مناطق کم‌برخوردار که می‌نشینیم، احساس نابرابری از منطقه زندگی‌شان با دیگر مناطق شهر را در اولین نظرخواهی‌ها از مقایسه مناطق شهری بر زبان می‌آورند. گاهی از احساس تبعیض بین محله زندگی شان با دیگر مناطق به‌اصطلاح برخوردار شهر می‌گویند، گاهی از دل‌خوری‌ها برای وعده‌هایی که هر مقام مسئول و مدیری در سرکشی از این مناطق داده، اما به آن‌ها عمل نشده است، گاهی هم از حس فاصله‌ای می‌گویند که بین آن‌ها و مناطق دیگری از شهر افتاده است؛ حسی غریب یا درآمیخته با تلخ‌کامی از اینکه، چون این افراد توان مالی کمتری داشتند، مجبور به پذیرش خیلی از کمبود‌ها و ضعف‌ها شده‌اند و در مقابل عده‌ای آن طرف شهر غصه خیلی از نداشته‌های این‌ها را ندارند.

برای شنیدن حرف‌های مردم از دیدگاهشان درباره مناطق برخوردار و کم‌برخوردار شهر این موضوع را به‌عنوان سؤال در کانال مخاطبان شهرآرا مطرح کردیم؛ اینکه دیدگاه آن‌ها در رویارویی با مناطق برخوردار و کم‌برخوردار مشهد چیست. آنچه در ادامه می‌آید، گزیده‌ای از نظرات مردمی است که دیدگاهشان را از طریق ارسال پیام به کانال مخاطبان شهرآرا بیان کرده‌اند و همچنین بخشی دیگر مربوط به گزارش میدانی خبرنگار ما از مناطق کم‌برخوردار مشهد است.

دانشجویی ساکن یکی از مناطق حاشیه شهر، حرف‌هایش از تقسیم شهر به ۲ دسته برخوردار و نابرخوردار را با گره‌خوردن سرنوشت زندگی خودش به این دیدگاه بیان می‌کند. این دانشجوی دختر می‌گوید: از بچگی محله زندگی‌مان، مدرسه‌ام، دوستانم و خانه و همسایگانمان را خیلی دوست داشتم و حتی حس وابستگی شدید به منطقه زندگی‌مان داشتم. اگر در دوران بچگی می‌گفتند شما را از این خانه کوچک و این محله به خانه بزرگ‌تر و محله بهتری ببریم، با اطمینان می‌گفتم نه و چه‌بسا غصه هم می‌خوردم، اما درست از زمانی که به سن ازدواج رسیدم، همه باور‌هایی که درباره منطقه زندگی و خانه‌مان داشتم، به هم خورد. خیلی از خواستگارانی که با مادرم تماس می‌گرفتند، اولین سؤالشان درباره نشانی خانه‌مان و منطقه زندگی‌مان بود.

 

خانواده یکی از دوستان دانشگاهم می‌خواستند برای برادرش به خواستگاری‌ام بیایند، اما وقتی فهمیدند که محله و خانه زندگی ما کجای شهر است و آن‌ها در چه منطقه خوش‌نام و پرآوازه‌ای از نظر طبقه اجتماعی و اقتصادی قرار دارند، نظرشان تغییر کرد و هیچ‌وقت نیامدند. برای همین از اینکه کسی حرف از بالاشهر و پایین‌شهر بیاورد، تنفر و خشمی درونی در من شعله می‌کشد. زیرا حتی شخصیت ما را هم گاهی با منطقه زندگی‌مان جمع می‌زنند!

شاید در حد لطیفه باشد، اما در دوره‌های مختلف مدیریتی وجود داشته است که معبر و خیابانی را، چون فلان مسئول و فلان مدیر در آنجا خانه خریده است، به لحاظ نوع رسیدگی به سیما و ظاهر شهری ویژه و خاص شود. حتی امکاناتی از نظر زیرساخت‌های شهری به آنجا برده شود که به قیمت ملک‌هایش بیفزاید. این موضوع را هرچند پنهان و غیررسمی بوده است، اما مردم کمتر منطقه‌ای از مناطق کم برخوردار شهر هستند که بر زبان نیاورند. در یکی از مناطق کم‌برخوردار مشهد، با مردی میان‌سال که تقریبا نیم‌قرن از زندگی‌اش را در کوچه‌پس‌کوچه‌های همین محله قدیمی گذرانده است، هم‌کلام می‌شویم.

 

می‌گوید: ما هیچ‌جا پارتی نداشتیم. حتی در محله زندگی‌مان هم فلان مقام مسئول و فلان مدیری نبود که پارتی محله باشد و وضع این منطقه تکانی بخورد. در ساختن مناطق شهری هم پارتی‌بازی کرده‌اند. این ساکن محله قدیمی مشهد حتی اسم چند مسئول را می‌برد که اول زمین‌های فلان منطقه مشهد را به قیمت ارزان خریدند و بعد آنجا را آباد کردند و بارشان را بستند.

با اهالی معابر مختلف منطقه قاسم‌آباد که صحبت می‌کنیم، نظر‌های متفاوتی از تقسیم شهر به مناطق برخوردار و کم‌برخوردار دارند. معلمی که بیش از ۲۰ سال ساکن این منطقه بوده است، می‌گوید: منطقه تدریس من در دوسه منطقه برخوردار مشهد ازجمله سجاد، احمدآباد و سناباد بوده است. سال‌ها در رفت‌وآمد به این مناطق بودم و با ریزودرشت زیرساخت‌های شهر و... این مناطق آشنا هستم.

 

وقتی منطقه قاسم‌آباد را از نظر خیابان‌کشی، فضای سبز، پارک‌ها، پیاده‌رو‌ها و... مقایسه می‌کنم، در خیلی از معابر زیرساخت‌های ایجادشده در قاسم‌آباد بهتر است. حتی خانه‌های نوساز و زیبایی‌های بصری مناطق، اما در نگاه مردم همچنان این منطقه با فاصله زیاد از دیگر مناطقی که اسم بردم قرار می‌گیرد، حتی در بحث قیمت ملک و نگاه مردم به برخورداری امکانات. کاش ذهنیت خود مردم هم درباره مناطق مشهد و چیدمان چند نقطه به‌عنوان مناطق ویژه تغییر کند و به‌صورت گزینشی به مناطق شهر نگاه نکنند.

در میان دیدگاه‌های مختلفی که مردم درباره مناطق برخوردار و کم‌برخوردار برایمان بیان می‌کنند، بحث بودجه، اعتبار و سرمایه‌گذاری‌ها هم جزو صحبت‌هایی است که خیلی‌ها آن را مطرح می‌کنند و همین تبعیض در هزینه‌کرد اعتبارات را دلیلی برای عقب‌ماندگی برخی از مناطق شهری از دیگر مناطق برخوردار می‌دانند. یک معمار تجربی که ساکن منطقه‌ای در حاشیه شهر مشهد است، نظر خود را این‌گونه بیان می‌کند: کارم بنایی بوده است و در بیشتر نقاط مشهد کار کرده‌ام.

 

درواقع سرمایه‌هایی که در مناطق برخوردار برای توسعه و پیشرفت مناطق هزینه می‌شوند، به‌ندرت در مناطق کم‌برخوردار هزینه می‌شوند. به‌عنوان مثال، کسی که می‌خواهد یک برج یا یک پاساژ تجاری یا یک مکان تفریحی و گردشگری بسازد، سرمایه‌اش را به همان مناطق برخوردار شهر می‌برد تا سود بیشتری بکند. از طرف دیگر، با وجود اینکه مدیران می‌گویند بودجه بیشتری را برای مناطق کم‌برخوردار شهر در نظر می‌گیرند، در عمل بیشتر بودجه‌ها را برای توسعه مناطق برخوردار شهر هزینه می‌کنند.

یکی از نکته‌های مشترک سخنان مردم در مناطق کم‌برخوردار، محقق‌نشدن خیلی از وعده‌هایی است که مسئولان و مدیران مختلف در بازدید و سخنرانی از مناطق زندگی آن‌ها داده‌اند. صحبت بیشتر آن‌ها این است که برای ریزودرشت مسائل و مشکلات منطقه زندگی‌شان مسئولانی که آمده‌اند، قول داده‌اند، اما یا محقق نشده یا سال‌ها زمان برده است تا به‌عنوان مثال کوچک‌ترین درخواست‌های آنان به مرحله اجرا برسد. معتمد یکی از محلات حاشیه شهر مشهد که خادم یکی از مساجد محله هم هست، می‌گوید: مناطق زندگی ما فقط مواقع انتخابات مهم می‌شود!

 

همین مسجدی که خادمش هستم، همه سال روی هیچ مسئولی را نمی‌بیند، اما تا زمان نزدیک انتخابات می‌شود، جلسات مردمی و سخنرانی‌ها در این مسجد شروع می‌شود. انگار ما فقط پله‌ای برای صندلی آن‌ها هستیم، وگرنه این افرادی که دنبال منفعت خودشان و کسب رأی و جایگاه هستند، دل‌سوز این محلات نیستند.