چند پرسش و پاسخ جذاب درباره سفرهای فضایی انسان‌ها | به مناسبت روز جهانی سفر انسان به فضا
بدون‌شک بعد از ۱۲ آوریل سال ۱۹۶۱ که فضانورد یوری گاگارین در یک سفر ۱۰۸ دقیقه‌ای در ورای زمین به مدار فرستاده شد فضا بیشتر از گذشته مکانی جذاب برای کشف ناشناخته‌ها و تحقق رؤیا‌های دست‌نیافتنی انسان بوده است.
کاظم کلانتری | شهرآرانیوز - بدون‌شک بعد از ۱۲ آوریل سال ۱۹۶۱ که فضانورد یوری گاگارین در یک سفر ۱۰۸ دقیقه‌ای در ورای زمین به مدار فرستاده شد فضا بیشتر از گذشته مکانی جذاب برای کشف ناشناخته‌ها و تحقق رؤیا‌های دست‌نیافتنی انسان بوده است.
از کجا بفهمیم همین حالا چند انسان در فضا هستند؟
پیش از آن‌که به چند سوال جذاب و چند واقعیت حالب درباره سفر انسان به فضا بپردازیم، می‌توانیم سری به وبسایت «همین الان چند انسان در فضا هستند؟» بزنیم و ببینیم در این ثانیه چند انسان جایی بیرون از جو زمین زندگی می‌کنند. اسامی این فضانوردان و تعداد روزهایی که در فضا بوده‌اند هم در این وبسایت آمده است.
تا به الان چند فضانورد در فضا جانشان را از دست داده‌اند؟
فضا جایی بسیار خطرناکی برای انسان است، اما تعداد انگشت‌شماری از مسافران فضایی در آنجا جانشان را از دست داده‌اند. اتحاد جماهیر شوروی بعد از یک مورد مرگ در فضا آیین‌نامه‌ای را تنظیم کرد که طبق آن همه فضانوردان باید از لباس مخصوص هنگام ورود به جو استفاده کنند.
برای بسیاری از فضانوردان ایده کشف ناشناخته‌ها یک رؤیای بزرگ است که به حقیقت می‌پیوندد، اما طی نیم‌قرن گذشته، چندین تراژدی فضایی رخ داده که بیشترشان بدترین کابوس‌ها برای فضانوردان بوده است. حدود ۳۰ فضانورد هنگام آموزش یا انجام مأموریت‌های فضایی جان خود را از دست داده‌اند، اما بیشتر این مرگ‌ها یا در زمین یا در جو زمین رخ داده است، یعنی زیر خط کارمان (۱۰۰ کیلیومتری زمین و مرز میان اتمسفر زمین و فضای بیرونی)
از حدود ۵۵۰ نفری که تاکنون به فضا رفته‌اند، فقط سه نفر در آنجا جانشان را از دست داده‌اند. سال ۱۹۶۷ آپولو ۱ دچار حادثه‌ای مرگبار شد. در این مأموریت ناسا حادثه‌ای مرگبار اتفاق افتاد که به علت اشتعال مواد داخل سفینه و اکسیژن خالص آن بود. در این مأموریت هر سه فضانورد آپولو ۱ که در حال تمرین روی زمین بودند در آتش سوختند. این حادثه باعث شد ناسا تغییرات اساسی در طراحی کپسول فضاپیما بدهد. با این حال اولین مرگ در فضا در ۳۰ ژوئن ۱۹۷۱ رخ داد.
سرنوشت اجساد فضانوردانی که در فضا جانشان را از دست می‌دهند چه می‌شود؟
در سال‌های گذشته چند احتمال برای پاسخ به این سوال وجود داشت. یکی این بود که جسد در فضا ر‌ها شود. اما در واقع این گزینه ممکن نیست، زچون ریختن آشغال در فضا ممنوع است. جسد هم جزو زباله‌های فضایی است. ممکن است اجساد فضانوردان با فضاپیما‌ها یا ماهواره‌ها برخورد کنند یا سیارات دیگر را آلوده کنند.
گزینه دیگر نگه‌داشتن جسد داخل فضاپیما و دفن آن به محض بازگشت به زمین است. اما این گزینه هم عملی نیست، چون زندگی سایر فضانوردان را در معرض خطر قرار می‌دهد. اگر انسان بتواند در مریخ ساکن شود شاید بتوان از جسدش به عنوان کود استفاده کرد.
برنامه ناسا برای اجساد فضانوردان این است که جسد را در یک کیسه خواب محفوظ از هوا مهر و موم کنند و در بیرون فضاپیما نگه دارند، جایی که در معرض هوای بسیار سرد فضا قرار می‌گیرد. در این شرایط جسد منجمد می‌شود، و در نهایت حین حرکت فضاپیما به صورت ذرات بسیار ریزی در می‌آید. وقتی فضاپیما به زمین برگردد، تنها چیزی که از فضانورد مرده باقی مانده ذرات بسیار ریز شبیه گرد و خاک خواهد بود.
برنامه ناسا برای اجساد فضانوردان این است که جسد را در یک کیسه خواب محفوظ از هوا مهر و موم کنند و در بیرون فضاپیما نگه دارند، جایی که در معرض هوای بسیار سرد فضا قرار می‌گیرد. در این شرایط جسد منجمد می‌شود، و در نهایت حین حرکت فضاپیما به صورت ذرات بسیار ریزی در می‌آید. وقتی فضاپیما به زمین برگردد، تنها چیزی که از فضانورد مرده باقی مانده ذرات بسیار ریز شبیه گرد و خاک خواهد بود.
چرا زن‌ها بهترین انتخاب برای پرواز‌های فضایی طولانی‌مدت هستند؟
از نظر جسمی و روحی زنان شرایط مناسبی برای سفرهای فضایی دارند، اما چرا بیشتر فضانوردان مرد به فضا اعزام می‌شوند؟
نشریه نشنال جئوگرافیک دو سال پیش در مقاله‌ای دلایلی آورد که انتخاب فضانوردان زن برای سفرهای فضایی انتخابی هوشمندانه است. ناسا چندین دهه برای مأموریت‌های فضایی‌اش مرد‌ها را استخدام می‌کرد. درواقع در ۶۰ سال گذشته حدود ۱۱ درصد انسان‌هایی که به فضا فرستاده شده‌اند، زن بوده اند؛ یعنی ۶۳ نفر. مارگرارت وایتکامپ، متصدی موزه ملی هوا و فضا، گفته است: «مأموریت‌های کاملا زنانه چیزی است که ناسا از آن اجتناب می‌کند، اما دلایل زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد برای سفرهای فضایی زنان مناسب‌تر از مردان هستند.»
برای این فرضیه چهار استدلال ارائه شده است: زنان کلا جثه‌ای کوچک‌تر از مردان دارند و از برخی تأثیرات منفی فضا کمتر رنج می‌برند. زنان دارای برخی ویژگی‌های شخصیتی هستند که برای مأموریت‌های طولانی‌مدت مناسب است. ساخت اجتماع در جهانی دیگر به تولیدمثل نیاز دارد و تا جایی که می‌دانیم بدون حضور بیولوژیکی زنان این اتفاق امکان‌پذیر نیست درحالیکه بدون حضور فیزیکی مرد‌ها می‌توان تولید مثل انجام داد.
مزیت سبکی یا وزن کم می‌تواند هزینه پرواز‌ها را کاهش دهد. مثلا مردان در مقایسه با زن‌ها ۱۵ تا ۲۵ درصد کالری بیشتری در روز نیاز دارند. همچنین افراد کوچک‌تر و سبک‌تر زباله کم‌تری هم تولید می‌کنند. با این حال چرا هنوز کمتر از زن‌ها در پرواز‌های فضایی استفاده می‌شود؟ چون بدن انسان‌ها به پرواز‌های فضایی واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهد. از طرف دیگر بدن زنان در تحمل تأثیرات فضایی کمی پیش‌بینی‌نشده عمل می‌کند.
طبق پژوهشی که آژانس فضایی در سال ۲۰۱۴ انجام داد مردان کمتر تحت‌تأثیر بیماری حرکت فضایی قرار می‌گیرند، اما زودتر دچار کاهش شنوایی می‌شوند. در طرف مقابل زن‌ها بیشتر دچار عفونت ادراری می‌شوند. همچنین در فضا مردان بیشتر از زنان بینایی‌شان کاهش پیدا می‌کند. یکی از فضانوردان ناسا در زندگی‌نامه خود به شوخی نوشته است که اگر دانشمندان فکری برای این مشکل نکنند ممکن است کلا مجبور شویم خدمه زن به مریخ بفرستیم.
در مطالعاتی که برای شناسایی عوامل موفقیت یا عدم‌موفقیت مأموریت‌های طولانی انجام شده است دانشمندان روی تیم‌هایی تحقیق کرده‌اند که سفرهای صحرایی و سفرهای قطبی را تجربه کرده بودند. آن‌ها دریافتند که مردان تمایل دارند به مأموریت‌های کوتاه‌مدت هدف‌مند بروند درحالیکه زنان بیشتر به سفرهای طولانی و اقامت‌های بلند‌مدت علاقه داشتند. یعنی زن‌ها برای این سفر‌ها از نظر فردی و روانی ظرفیت بیشتری نشان داده‌اند، توجه بیشتری داشته‌اند و در ارتباط برقرار کردن موفق‌تر بوده‌اند.
در پایان این تحقیقات یک راه‌حل هم برای آینده سکونت در سیاره‌ای دیگر ارائه شده بود: فرستادن یک سفینه با خدمه کاملا زن. باتوجه‌به هزینه‌ها فرستادن مرد‌ها به‌صرفه نیست پس به جای آن می‌توان شیشه‌های کوچک اسپرم را در شرایطی ویژه نگه‌داری کرد و همراه زن‌ها به فضا فرستاد. با این حال داده‌های علمی نشان داده است که جمعیت‌های مختلط موفق‌ترین تیم‌های سفر به فضا هستند. اما به‌طور صریح هیچ داده‌ای وجود ندارد که نشان دهد خدمه کاملا زنانه بهترین عملکرد را خواهند داشت.
اولین زنی که به فضا سفر کرد
اولین زنی که به فضا سفر کرد، فضانورد شوروی، والنتینا ترشکوا بود. در ۱۶ ژوئن ۱۹۶۳، ترشکوا در یک مأموریت انفرادی از فضاپیمای Vostok ۶ به فضا پرتاب شد. او بیش از ۷۰ ساعت را در مدار زمین گذراند. این سفر دو سال پس از سفر یوری گاگارین، اولین سفر انسان به فضا، انجام شد.
با افزایش سرمایه‌گذاری در برنامه‌های فضایی، شکاف جنسیتی نیز افزایش یافت. ۱۹ سال طول کشید تا سوتلانا ساویتسکایا، فضانورد شوروی، در سال ۱۹۸۲ با ماموریت سایوز T-۷، دومین زنی باشد که به فضا سفر کرده است.
ساویتسکایا در مأموریتی در سال ۱۹۸۴ دوباره به فضا رفت و اولین زنی شد که دوبار به فضا پرواز کرده است. او همچنین اولین زنی بود که پیاده‌روی فضایی را انجام داده است.
اولین راه‌پیماییی فضایی
برای انجام رسمی راهپیمایی فضایی، یک فضانورد باید در فضا از وسیله نقلیه خارج شود. این شاهکار فوق‌العاده شجاعانه را برای اولین‌بار کیهان‌نورد شوروی، الکسی لئونوف، رقم زد. او در ۱۸ مارس ۱۹۶۵ از کپسول مأموریت Voskhod ۲ خارج شد تا در فضا قدم بگذارد. لئونوف از کپسول فضایی خارج شد در حالی‌که هنوز سیم اتصال به طول ۴.۸ متر به او متصل بود. او به مدت ۱۲ دقیقه و نه ثانیه آزادانه در فضا شناور بود.
یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های بشریت در پرواز انسان به فضا در ۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹ رفم خورد؛ زمانی که فضانورد آمریکایی، نیل آرمسترانگ، اولین انسانی شد که قدم به ماه گذاشت.
اولین انسان‌هایی که در ایستگاه فضایی بین‌المللی زندگی کردند
در نوامبر ۲۰۰۰، با ورود اولین خدمه مسکونی به ایستگاه فضایی بین المللی (ISS)، دوره جدیدی از همکاری بین‌المللی در فضا آغاز شد. یک پروژه مشترک چندملیتی شامل پنج آژانس فضایی شرکت‌کننده ناسا (ایالات متحده)، روسکاسموس (روسیه)، JAXA (ژاپن)، ESA (اروپا) و CSA (کانادا). این ایستگاه فضایی مدولار یک آزمایشگاه تحقیق درباره ریز جاذبه و محیط فضایی است که از زمان راه اندازی‌آن در نوامبر ۱۹۹۸ تا الان خدمت کرده است.
منابع:
https://astronomy.com
https://www.space.com
https://www.nationalgeographic.co.uk
https://weather.com
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
