روایت شهرام میراب اقدم از ساخت مستند «خوره»، تاریخ نخستین مرکز جذامیان کشور
چندی پیش خبر ساخت مستندی به نام «خوره» رسانه‌ای شد که در مشهد ساخته شده است. شهرام میراب اقدم، کارگردان و تهیه کننده، ساخت این مستند را در سال ۱۳۹۹ به پایان رسانده و در آن به تاریخچه نخستین آسایشگاه جذامیان در کشور به نام آسایشگاه محراب خان پرداخته است.
سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز - چندی پیش خبر ساخت مستندی به نام «خوره» رسانه‌ای شد که در مشهد ساخته شده است. شهرام میراب اقدم، کارگردان و تهیه کننده، ساخت این مستند را در سال ۱۳۹۹ به پایان رسانده و در آن به تاریخچه نخستین آسایشگاه جذامیان در کشور به نام آسایشگاه محراب خان پرداخته است.میراب اقدم که به کار تدوین، صدابرداری و تصویربرداری در سینما و تلویزیون مشغول است در این سال‌ها بیشتر به حوزه سینمای مستند پرداخته است. این مستندساز در سال ۱۳۹۴ دوره پرتلاشی را در عرصه سینما و تلویزیون گذراند و در تولید اثر مهمی به نام «آرامستان» به عنوان کارگردان حضور داشت.
این هنرمند که متولد خرداد ۱۳۵۸ است دانش آموخته انجمن سینمای جوانان (۱۳۷۵) و ساکن تهران است. فیلم‌های «روزی روزگاری سینما»، «خیابان شاعر»، «آرامستان»، «ده کیلومتر دورتر»، «وادی خاموشان»، «بارگاه»، «دماغ» از مهم‌ترین آثار این فیلم ساز است.
او در سال ۱۳۹۱ کارگردانی فیلم «گرمابان» را تجربه کرد، تجربه‌ای که گرچه موفقیت زیادی به ارمغان نیاورد، اما فرصت خوبی برای سال‌های بعد و ساخت «آرامستان» شد و توانست خود را میان اهالی سینما مطرح کند. همچنین مهم‌ترین اثر شهرام میراب اقدم در حرفه صدابرداری، فیلم «زن سمی» و در نویسندگی برای فیلم «گرمابان» است.
مستند «خوره» به کارگردانی و تهیه کنندگی شهرام میراب اقدم با تدوین محسن محمدی اکنون آماده پخش است، اما با توجه به شیوع بیماری کرونا و قرمز شدن شهر‌ها هنوز تصمیمی برای نمایش عمومی آن گرفته نشده است. تهیه کنندگی مستند «خوره» با همکاری مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده و محمد عبدی زاده، مدیر تولید آن بوده است.
میراب اقدم که به کار تدوین، صدابرداری و تصویربرداری در سینما و تلویزیون مشغول است در این سال‌ها بیشتر به حوزه سینمای مستند پرداخته است. این مستندساز در سال ۱۳۹۴ دوره پرتلاشی را در عرصه سینما و تلویزیون گذراند و در تولید اثر مهمی به نام «آرامستان» به عنوان کارگردان حضور داشت.
از روزنامه‌های مشهد...
موضوع بیماران جذام که در نهایت منجر به ساخت مستندی ۴۸ دقیقه‌ای شد از روزنامه‌های مشهد برای شهرام میراب اقدم تبدیل به سوژه‌ای جدی شد؛ او می‌گوید: در روزنامه‌های مشهد خواندم که قرار است جذامیان را از آسایشگاهشان بیرون کنند؛ آسایشگاهی که از طرف شخصی به نام محراب خان در گذشته وقف آن‌ها شده بود. خبرش را در سایت‌ها جست وجو کردم و علاقه‌مند شدم با جذامیان صحبت کنم.
جاذبه سوژه جذامیان برای این کارگردان پایتخت نشین، بیماری افرادی است که سال‌ها با آن درگیر هستند و با انواع مشکلات ناشی از آن در آسایشگاه محراب خانِ مشهد دست وپنجه نرم می‌کنند؛ از ناراحتی‌های پوستی تا دور شدن از جامعه. میراب اقدم درباره اهمیت سوژه اش توضیح می‌دهد: جذامیان مشکلاتی دارند که به نظرم جای پرداختن به آن را داشت تا شاید بتوانیم کمک کنیم حال واحوال این آدم‌ها که هم وطنان ما هستند بیشتر دیده شود.
جذامیان ترس ندارند
«خوره» نامی است که کارگردان برای این مستند برگزیده است، او درباره انتخاب نام اثرش خاطر نشان می‌کند: همه جذامیان به این موضوع اشاره می‌کردند بیماری جذام طوری است که رفته رفته همه اجزای بدن را می‌خورد. از طرفی نام دیگر این بیماری مزمن که با نوعی باکتری ایجاد می‌شود خوره یا لِپرُسی است بنابراین من نام خوره که گویای مشکلات شدید آن هاست را انتخاب کردم. گفته می‌شود بیماری جذام در طول تاریخ بیش از هر بیماری دیگری باعث وحشت و انزوای انسان‌ها شده است، موضوعی که بار‌ها درباره بستری شدگان آسایشگاه محراب خان نیز قید شده است. از همین رو فضای مستند را از این کارگردان جویا می‌شویم و اینکه چگونه همراه با تیم سازنده، تلاش کرده به احوال روحی این افراد بپردازد.
میراب اقدم می‌گوید: خوره در واقع یک مستند اجتماعی است که در بخشی به تاریخ محراب خان از گذشته تا امروز می‌پردازد. فضای این فیلم، غم بار نیست و فقط سعی کرده ایم مشکلات این افراد را نشان بدهیم. منظور ما از نشان دادن زوایای زندگی پر از رنج آن‌ها یادآوری این نکته است که جذامیان جزئی از این جامعه و مشغول زندگی هستند هرچند با مشکلات عدیده دست و پنجه نرم می‌کنند، اما ترس ندارند. به نظرم این بزرگ‌ترین پیام یک فیلم می‌تواندباشد. او می‌افزاید: در آینده که مستند نمایش داده شود مخاطبان می‌بینند تیم سازنده مستند در کنار جذامیان هستند، با آن‌ها زندگی می‌کنند، چای می‌خوردند و هیچ مشکلی ندارند.
جذامیان باقی هستند
کارگردان مستند «خوره» که در این سال‌ها به طور مستمر، فیلم کوتاه داستانی ساخته و جوایز متعددی ازجمله جایزه جشنواره فجر برای فیلم کوتاه «مثل آن شب» در بخش بین الملل را در کارنامه کاری خود دارد، پیش از اینکه تصمیم بگیرد برای ساخت این اثر به مشهد بیاید، تحقیق درباره جذامیان را شروع کرده بود؛ او می‌گوید: زمان تحقیق برای من طولانی شد. کتابی است به نام آستان قدس رضوی و موقوفه محراب خان با تکیه بر اسناد جذامیان به نگارش نورالدین حسین سنابادی عزیز؛ ویرایش ادبی سیدجلال قیامی میرحسینی، از انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی مشهد که ابتدا آن را خواندم. یعنی در رفت وآمد‌هایی که پیش از آغاز ساخت مستند به آسایشگاه داشتم با این کتاب و نویسنده اش آشنا شدم و گفت و گویی هم با او داشتم و ایشان هم اطلاعات و مدارک خوبی در اختیار من گذاشت.
در تحقیقی هم که در تهران انجام دادم درباره بیماری پوستی در درمانگاه خیابان خاوران متوجه شدم هنوز کسانی دچار این بیماری هستند و به آنجا مراجعه می‌کنند. در تبریز هم، آسایشگاه بابا باقی، را داریم و در کردستان هم هست؛ یعنی چند مکان مرتبط با جذامیان هنوز در کشور باقی است.
او درباره پرداختن به دیگر آسایشگاه‌های جذامیان در کشور در این مستند توضیح می‌دهد: واقعیتش محراب خان اولین آسایشگاه جذامیان در کشور است و همین اولین بودن کفایت است و اگر می‌خواستیم به دیگر مکان‌های یاد شده بپردازیم بحث خیلی گسترده و حوصله سربر می‌شد.
مستند اجتماعی گفت وگومحور
مستند ۴۸ دقیقه‌ای «خوره» که بیشتر گفت وگومحور است در یک بخش، زندگی جذامیان را نشان داده است و در بخش‌های دیگر به تاریخ نگاری این آسایشگاه و مشکلات جذامیان پرداخته است. کارگردان اثر یاد شده می‌گوید: فکر می‌کنم دو سال برای ساخت این مستند در مشهد حضور داشتم؛ از ابتدای سال ۹۸ ساخت آن شروع شد و تا پایان سال ۹۹ ادامه یافت. در مدت رفت وآمدم به مشهد، مخصوصا اوایل کار دیدم دانشگاه علوم پزشکی مشهد کل منطقه را گرفته است و قرار بود جذامیان را از آنجا بیرون کنند و جای جدیدی برای آن‌ها درنظر بگیرند. مطمئن هستم درصد زیادی از مردم این شهر، حتی اسم آن منطقه و آسایشگاه محراب خان به گوششان نخورده است، زیرا اگر آنجا را می‌شناختند در کنار خیرانی قرار می‌گرفتند که کمک آن‌ها باعث شده بود این آسایشگاه سرپا بماند؛ بنابراین رسالت رسانه و مستند ما همین است که مشکلات این افراد را نشان بدهد.
جذامیان خون گرم
میراب اقدم درباره تجربه زندگی با جذامیان می‌گوید: این افراد بسیار خون گرم و مهمان نواز بودند. اوایل کار به سختی ما را پذیرفتند، چون درگذشته روی خوبی از کار رسانه‌ها و انعکاس مشکلاتشان ندیده بودند، اما کمی بعد خیلی راحت پذیرای ما شدند و چیزی جز مهربانی از آن‌ها ندیدم. آخرین کاری که این کارگردان پیش از ساخت مستند «خوره» به پایان رسانده است مربوط به سال ۹۸ و مستندی درباره تاریخچه خیابان مولوی تهران، یکی از نخستین خیابان‌های پایتخت است. همچنین مستند «آرامستان» مربوط به گورستان ابن بابویه در شهر ری از آثار اخیر اوست. میراب اقدم درباره نمایش مستند خوره می‌گوید: اکنون با اوضاع شیوع کرونا باید دید که امکان نمایش هست یا نه.
حتی موعد نمایش عمومی آن نیز مشخص نیست و روند جامعه تصمیم می‌گیرد کجا و چه زمانی اکران شود، اما لازم می‌دانم از انجمن‌های جذامیان که به ما کمک کردند و خیران آسایشگاه محراب خان که کار می‌کردند و باعث اتفاق‌های خوب مثل بازدید دادستان و نماینده مجلس از آنجا شدند قدردانی کنم.
بی شک «این خانه سیاه است» به کارگردانی شاعر فقید فروغ فرخزاد در پاییز سال ۱۳۴۱ تا کنون شاخص‌ترین و پرمخاطب‌ترین مستندبا موضوع جذامیان بوده است. حال باید منتظر اکران اثر شهرام میراب اقدم باشیم با طرح این پرسش که آیا این مستند هم می‌تواند در جذب مخاطب موفق باشد؟
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
