جایگاه «ایثار» در کلام امام حسن مجتبی (ع)

اهل بیت علیهم السلام در رفتار و عمل، نمونه‌های عالی ایثار و ازخودگذشتگی بوده اند و در گفتار و سخن نیز پیروان و اصحاب را به ایثار دعوت کرده اند. کریم اهل بیت، امام حسن مجتبی علیه السلام، در وصف شیعیان امیرمؤمنان امام علی علیه السلام فرموده اند: شِیعَةُ عَلیٍّ علیه السلام هُمُ الذینَ یُؤثِرُونَ إخوانَهُم علی أنفُسِهِم و لَو کانَ بِهِم خَصاصَةٌ (بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۶۲)

شیعیان علی علیه السلام آنانند که آنچه خود نیاز دارند، به برادرانشان ایثار می‌کنند. امام دوم در این حدیث، شیعیان پدرشان را معرفی می‌کنند و ایثار را ویژگی بارز شیعه می‌خوانند. انفاق از زیادی ثروت، اقدامی ارزشمند و خداپسندانه است، اما شیعه علی علیه السلام فراتر از انفاق، دارای امتیاز «ایثار» است.
احمدبن فارس بن زکریا ایثار را «تقدیم الشی، یعنی دیگری را بر خود مقدم داشتن» می‌داند. (ترتیب مقاییس اللغه، ماده اثر، ص ۸.) ایثار دیگری را بر خود برتری دادن و سود او را بر سود خود مقدم شمردن و قوت و مایحتاج خود را به دیگری بخشیدن است.

ایثار آن است که انسان، از دنیا و مادیات وارسته شود و با اینکه خود نیاز دارد، در اندیشه دیگران و نیاز‌های آدم‌های دیگر و هم کیشان و همشهریان و شهروندان خویش باشد. ایثار نان شب خود را به سایر انسان‌ها بخشیدن است. انسان ایثارگر، دیگران را بر خود ترجیح می‌دهد و حتی آنچه خود به آن احتیاج دارد، به نیازمندان جامعه می‌دهد.

شیعه علی علیه السلام فضیلت‌ها و صفات اخلاقی مثبت فراوانی دارد. رسیدن به درجه شیعه علی علیه السلام در اندیشه و رفتار، کار آسانی نیست. یک ویژگی شیعه علی علیه السلام، آراستگی به صفت زیبای ایثار است. شیعه علی علیه السلام را با صفات آنان می‌توان شناخت؛ چون شیعه در عمل مشاهده می‌شود. پاسخ پرسش شیعه کیست؟

در این حدیث سبط اکبر پیامبر اعظم صلی ا...  علیه وآله وسلم وجود دارد. شیعه علی علیه السلام با صفت اقتصادی ایثار از دیگران جدا می‌شود. ایثار همانند انفاق، اقسام و ابعاد گوناگونی دارد و برتری دادن و مقدم شمردن سایر انسان‌ها در هرچیزی که خود به آن نیازمند است، مصداق ایثار است.
البته ایثار در رسیدگی به اقتصاد و معیشت مردم، نمود بیشتری دارد. شیعه علی علیه السلام هرچند خود تنگدست و نیازمند باشد، به فکر عموم مردم در اجتماع مسلمانان است.