گزارشی از مصرف بی رویه آب  باغ ویلاهای اطراف مشهد و خشک شدن آب های زیرزمینی

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ بی آبی و کاهش بارندگی ها، جان چشمه‌های حوالی مشهد و استان را هدف گرفته است، حتی قدیمی‌ها و معروف هایشان را. چشمه‌هایی که با تداوم چند دهه خشک سالی، کم رمق جاری بودند. چشمه گیلاس، یکی از آن هاست که حالا با برداشت‌های بی رویه و کاهش بارندگی، آرام و بی صدا در آستانه خشکی است.

مسئولان، به جز کم آبی، حضور بیش از ۲۰۰ باغ ویلا حوالی چشمه گیلاس و چاه‌های غیرمجاز و استخر‌های این ویلا‌ها را دلیل دیگری برای وضعیت کم آبی چشمه گیلاس می‌دانند. چشمه گیلاس درحالی خشک می‌شود که به «عروس چشمه‌های خراسان» شهره بود و سابقه تاریخی درخور توجهی دارد؛ چشمه‌ای که براساس متون تاریخی، روزگاری آب مشهد را تأمین می‌کرد.

محمد یکی از ساکنان روستای چشمه گیلاس است، کسی که از بچگی در این روستا بوده و همه خاطرات کودکی و جوانی اش با این چشمه و آبی که از آن جاری بوده، گره خورده است. می‌گوید چندسالی است که چشمه کم آب شده و این کم آبی مربوط به امسال و پارسال نیست. البته یک «اما» به جملاتش اضافه می‌کند؛ «اما امسال و به خاطر نبود بارندگی، آب چشمه خیلی کم شده. اصلا خشک شده، خشک خشک.»

او به چاه‌های غیرمجازی که برخی افراد داخل باغ ویلا‌های خود حفر کرده اند نیز اشاره می‌کند. این ساکن چشمه گیلاس می‌گوید: خیلی از روستا‌های بالادست مثل روستای سعدآباد، چاه غیرمجاز زده اند و آبی را می‌کشند که قرار است برای همه روستاییان باشد. هرقدر هم با آنان صحبت می‌کنیم، فایده ندارد. او بر این موضوع تأکید می‌کند که در خود روستای چشمه گیلاس، کسی چاه غیرمجاز ندارد، اما در روستا‌های اطراف، چاه‌های غیرمجاز بیداد می‌کند.

برآوردی که این ساکن روستای چشمه گیلاس از چاه‌های غیرمجاز روستا‌های اطراف دارد، این گونه است: «هر روستا حداقل ۲۰ چاه»؛ چاه‌هایی که به گفته او هرکدام از آن‌ها می‌تواند در این شرایط خشک سالی، آب بسیاری از زمین‌های کشاورزی را تأمین کند.
حسن باقرنیا رئیس شورای روستای چشمه گیلاس است. او نیز مانند ساکنان روستا دل خوشی از شرایط آبی روستا ندارد.

باقرنیا مشکل آب روستا را فراتر از این گزارش یا گفتگو با مسئولان می‌داند و معتقد است که باید برای وضعیت آبی این روستا فکری اساسی شود.
رئیس شورای چشمه گیلاس چند روستا را نام می‌برد که ساکنانش با چاه‌های غیرمجاز خود دست به آبیاری زمین‌ها و باغات می‌زنند و حتی موتور برق فعال می‌کنند. در این سو، زمین‌های کشاورزی کشاورزان چشمه گیلاس رو به خشکی است.
او به پیگیری برای وضعیت آب نیز اشاره و تأکید می‌کند که مشکل آب این روستا باید به صورت ریشه‌ای و اساسی ازسوی مسئولان بالادست حل شود.

آفت باغ ویلا

محمدرضا ابراهیمی مسئول اتفاقات آبفای شهری و روستایی گلبهار است. او درباره چرایی بی آبی روستایی که نامش به واسطه چشمه جاری در آن، زبانزد عام و خاص است، به آفت باغ ویلا‌ها اشاره می‌کند، باغ ویلا‌هایی که به گفته او تعدادشان در چند سال اخیر رشد عجیبی داشته است.
به گفته مسئول اتفاقات آبفای شهری و روستایی گلبهار، فروختن زمین‌ها و باغات کشاورزی برای ساخت ویلا سبب شده است مصرف آب در این روستا به میزان در خور توجهی افزایش یابد.
او می‌گوید: آبی که قرار بود برای کشاورزی و آبیاری باغ‌های میوه استفاده شود، صرف آبیاری گل‌های باغ ویلا‌ها وپر کردن استخر‌ها می‌شود.

این مسئول در ادامه، بخشی از مشکلات را از کشاورزانی می‌داند که زمین‌ها و باغ‌های کشاورزی خود را برای ساخت ویلا فروخته اند.
ابراهیمی به برخورد‌های پی در پی نهاد‌های ناظر برای تبدیل باغ‌های میوه و زمین کشاورزی به باغ ویلا اشاره می‌کند، هرچند به گفته او با وجود همه این برخوردها، کشاورزان همچنان زمین‌های خود را به املاکی‌ها می‌فروشند و نتیجه اش می‌شود باغ ویلا و مشکل آب.

او همچنین به چاه‌های غیرمجازی که برخی از این افراد در باغ هایشان حفر می‌کنند اشاره می‌کند؛ چاه‌هایی که به گفته این مسئول، هر کدام از آن‌ها با روش آبیاری قطره‌ای می‌تواند آب حدود ۷ تا ۸ هکتار از اراضی کشاورزی را تأمین کند.
در کنار این موارد، مسئول اتفاقات آبفای شهری و روستایی گلبهار به خشک سالی و کاهش بارندگی‌ها نیز اشاره می‌کند؛ به اذعان او نمی‌توان کاهش بارندگی‌ها را در کنار دیگر علل کاهش آب روستا در نظر نگرفت.

بیش از ۲۰۰ باغ ویلا، حوالی چشمه گیلاس

اما آمار تعداد باغ ویلا‌های حوالی روستای چشمه گیلاس را این مسئول این طور بیان می‌کند: آبی که به روستا‌های این محدوده داده می‌شود در قالب یک مجتمع و حدود ۱۳ روستاست. در مسیر آبی که به روستا‌ها می‌رسد، بیش از ۲۰۰ باغ ویلا احداث شده است.

ابراهیمی می‌گوید: با در نظر گرفتن شرایط گفته شده و نیز خشک سالی که گریبان چشمه گیلاس را مثل همه جا گرفته است، برای تأمین آب این روستا‌ها نیاز به چاهی با ظرفیت آبی ۲۰ لیتر در ثانیه داریم.

مسئول اتفاقات آب شهری و روستایی آبفای گلبهار تأکید می‌کند: حتی اگر مجوز حفر چاه برای تأمین آب بیشتر داده شود، نمی‌توان این میزان آب را تأمین کرد؛ چون در شرایط خشک سالی هستیم و چاه‌ها دیگر توان آبدهی ندارند؛ بنابراین حفر جدید چاه نیز فقط تاحدی می‌تواند پاسخ گو باشد.