«مصرف دارو» قبل و بعد از «واکسن کرونا» + نکات مهم

به گزارش شهرآرانیوز - یکی از سوالاتی که این روزها به صورت مداوم پرسیده می شود، این است که واکسن‌های کووید-۱۹ با چه داروهایی تداخل دارد؟

اولا باید گفت که توصیه می شود برای حفظ اثربخشی واکسن ها، حداقل فاصله زمانی ۱۴ روز بین تزریق واکسن کووید-۱۹ و سایر واکسن ها رعایت شود.

در عین‌حال باید توجه کرد که اغلب داروها هیچ تداخلی با واکسن های کووید-۱۹ ندارد. بیمارانی که دچار بیماری های مزمن هستند بیماران دچار مشکلات قلبی، کلیوی، کبدی، روماتولوژیک، دیابت، بدخیمی و ... به هیچ عنوان نباید بدون مشورت پزشک خود داروهای مصرفی را تغییر دهند و یا قطع کنند.

در برخی موارد خاص و به ندرت، با مشورت و صلاحدید پزشک معالج، ممکن است نیاز باشد فاصله زمانی بین تزریق واکسن و برخی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی وجود داشته باشد.

بیمارانی که تحت پیوند اعضا و یا شیمی درمانی قرار گرفته اند نیز در مورد زمان تزریق واکسن بهتر است با پزشک معالج خود مشورت کنند.

بر اساس اعلام کانال تلگرامی سازمان نظام پزشکی، یکی دیگر از سوالات مهم درباره واکسن کرونا، این است که آیا تزریق واکسن‌های کووید-۱۹ در دوران بارداری و شیردهی توصیه می‌شود؟

باید گفت که در حال حاضر تزریق واکسن‌های اسپوتنیک، سینوفارم و کووکسین بهارات در دوران بارداری و شیردهی به دلیل محدود بودن اطلاعات توصیه نمی‌شود. در عین‌حال خانم‌های باردار و شیرده در مورد تزریق واکسن آسترازنکا باید با پزشک خود مشورت کنند.

در صورتی که فرد واکسینه شده قصد بارداری داشته باشد نیازی به تاخیر در اقدام به بارداری وجود ندارد. همه واکسن‌های کووید-۱۹ غیر زنده و غیر فعال هستند و به نظر نمی‌رسد مشکلی برای جنین ایجاد کند. در صورتی که خانم‌ها بعد از تزریق واکسن متوجه بارداری شوند جای نگرانی وجود ندارد.

آیا مصرف قرص‌های ضدبارداری پیش از تزریق واکسن کرونا خطرناک است؟

فاطمی در پاسخ به این سؤال که «آیا مصرف قرص‌های ضدبارداری، ممکن است ریسک ابتلا به لخته خون در پی تزریق واکسن کرونا را افزایش دهد؟» تصریح کرد: داروهای ضدبارداری یا داروهایی که حاوی هورمون‌های زنانه هستند ممکن است باعث افزایش خطر لخته شدن خون شوند؛ با توجه به این‌که برخی واکسن‌ها مانند «آسترازنکا» ممکن است خطر تشکیل لخته را افزایش دهد، بهتر است به زنانی که از داروهای ضدبارداری استفاده می‌کنند، به خصوص آن‌ها که زیر40 سال سن دارند؛ واکسن‌های دیگری تزریق شود.

آیا مولتی ویتامین‌ها تداخلی با واکسن کرونا دارند؟

نایب رئیس انجمن داروسازان در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر تأثیر تزریق آمپول‌های حاوی ویتامین‌ها بر واکسن کرونا نیز بیان داشت: اخیراً در فضای مجازی مطالبی مبنی بر تأثیر نوروبیون بر واکسن کرونا منتشر شده که مبنای علمی ندارد زیرا منبع غذایی ویروس کرونا، ویتامین نیست و بنابراین مصرف داروهای حاوی ویتامین‌ها پس از تزریق واکسن کرونا نمی‌تواند منجر به افزایش شدت بیماری شود و تاکنون در منابع علمی و رسمی جهان گزارشی مبنی بر تداخل ویتامین با واکسن کرونا نداشته‌ایم.

آیا مصرف داروهای تقویتی پس از تزریق واکسن کرونا، باعث فعال شدن ویروس می‌شوند؟

موسسه ملی تحقیقات سلامت جمهوری اسلامی ایران به این سول که «آیا استفاده از هرگونه آمپول یا داروی تقویتی پس از تزریق واکسن کووید-۱۱۹ مشکل ایجاد کرده و باعث فعال شدن ویروس می شود؟» پاسخ داد.

در پاسخ به این سؤال آمده است که: تأثیر مستقیم مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها در افرادی که واکسن کووید-۱۹ دریافت کرده‌اند، هنوز مطالعه نشده است. در مطالعات انجام شده در سایر واکسن‌ها، تأثیر منفی ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها بر روی عملکرد واکسن گزارش نشده است و حتی مطالعاتی در این زمینه وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف ریزمغذی‌ها (حتی در قالب اشکال دارویی)، تا حدودی به بهبود وضعیت ایمنی کمک می‌کند.

یکی از مداخلات مهم برای کنترل بیماری‌های عفونی، انجام واکسیناسیون است که هدف اصلی آن تقویت پاسخ ایمنی است. مطالعات نشان داده است که یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در پاسخ ایمنی، وضعیت تغذیه و وجود مقادیر کافی ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها در بدن است.

درباره بیماری کووید-۱۹ نیز مطالعات نشان داده‌اند که کمبود ویتامین D می‌تواند باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری و در مبتلایان، باعث افزایش ریسک بستری در بیمارستان و مرگ‌ومیر شود.

در برخی مطالعات نشان داده شده که تجویز ویتامین D در افراد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ می‌تواند باعث کاهش خطر بستری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه همچنین کاهش مرگ‌ومیر شود.

هرچند هنوز شواهد کافی مبنی بر اینکه لازم است ویتامین D به‌عنوان بخشی از رژیم‌درمانی استاندارد در تمام بیماران مبتلا به کووید-۱۹ مصرف شود وجود ندارد، اما از سوی دیگر با توجه به جدید بودن بیماری کووید-۱۹ ناکافی بودن اطلاعات در مورد آن، نگرانی‌هایی مبنی بر اینکه آیا ممکن است استفاده از آمپول با داروی تقویتی پس از تزریق واکسن مشکلاتی ایجاد کرده و منجر به افزایش خطر ابتلای فرد به کووید-۱۹ شود مطرح شده است.

ارزیابی مطالعات و شواهد: در مطالعات انجام گرفته بر روی واکسن‌ها (غیر از واکسن‌های کووید-۱۹) تأثیر منفی برای مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها بر روی عملکرد واکسن گزارش نشده است و برعکس در برخی مطالعات وجود ارتباط بین مصرف ریزمغذی‌ها با بهبود وضعیت سیستم ایمنی فرد و پاسخ به واکسیناسیون پیشنهاد شده است.

به‌عنوان مثال بین کمبود ویتامین D با اختلال در پاسخ ایمنی به واکسن آنفولانزا ارتباط مشاهده شده است و در یک کار آزمایی تصادفی کنترل شده در کشور انگلستان در افراد ۶۵ تا ۸۵ ساله نشان داده شد که مصرف پنج وعده یا بیشتر میوه و سبزیجات در روز در مقایسه با دو وعده یا کمتر، با پاسخ بهتر به واکسن پنوموکوک همراه است.

در مطالعه دیگری در کشور امریکا در افراد بالای ۶۵ سال مشاهده شد که کارکرد گلبول‌های سفید نوع T در گروهی که به‌صورت روزانه ویتامین E مصرف می‌کردند (۶۰ یا ۲۰۰ میلی‌گرم ویتامین E در روز) در مقایسه با گروه دارونما بهتر بوده است.

مطالعه‌ای در انگلستان در مورد مصرف مکمل سلنیم نشان داد که مصرف روزانه سلنیم ( ۵۰ یا ۱۰۰ میکروگرم در روز) در بزرگسالان باعث بهبود پاسخ ایمنی آنها به واکسن فلج اطفال شده و همچنین ایجاد سویه‌های ویروسی جهش‌یافته را کاهش می‌دهد.

هنوز مطالعه‌ای در این زمینه در مورد واکسن کووید-۱۹ منتشر نشده است، بااین‌حال با توجه به اثر وضعیت تغذیه در بهبود پاسخ به سایر واکسن‌ها، پیشنهاد شده است که مکمل‌های تغذیه‌ای (به‌عنوان‌مثال حاوی ویتامین D، C، A، E، B۱۲، B۹، B۶ و مواد معدنی مانند روی، مس، سلنیم و آهن) برای سالمندان در چند هفته قبل و بعد از دریافت واکسن کووید- ۱۹تجویز شود.

نتیجه‌گیری: با توجه به شواهد موجود به نظر نمی‌رسد که مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها با دوزهای توصیه شده قبل و یا بعد از تزریق واکسن کووید-۱۹ اثرات سوء بر ایمنی‌زایی ناشی از واکسیناسیون داشته باشد و یا باعث افزایش ریسک ابتلا به کووید-۱۹ شود.

هرچند تصمیم‌گیری قطعی در این زمینه نیازمند اطلاعات بیشتر در مورد رفتارهای ایمنی‌زایی این بیماری است و مطالعات بیشتر در این زمینه لازم است.

با اینکه نشان داده شده است که مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها می‌تواند باعث بهبود وضعیت مبتلایان به کووید-۱۹ و همچنین بهبود پاسخ به واکسن شود، اما با توجه به شواهد فعلی، مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها به‌عنوان یک درمان روتین در مبتلایان به کووید-۱۹ و یا قبل و بعد از واکسیناسیون لازم نیست و توصیه نمی‌شود.

نکته بسیار مهم اینکه باید توجه داشت که زیاده‌روی در مصرف ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها و مصرف آنها با دوز بالا خطرساز بوده و می‌تواند باعث آسیب‌های جدی شود.

بیماران زمینه‌ای مصرف دارو را قبل از تزریق واکسن کرونا تغییر ندهند

متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با بیان اینکه بیماران زمینه‌ای قبل از تزریق واکسن کووید۱۹ از تغییر خودسرانه در مصرف دارو پرهیز کنند، گفت: برخی عوارض واکسن کرونا در این گروه جمعیتی ناشی از قطع خودسرانه و افزایش یا کاهش مصرف دارو اتفاق می‌افتد.

وی ادامه داد: به عنوان مثال بیماران روماتیسمی قبل از تزریق واکسن کرونا برای تنظیم داروها باید به پزشک مراجعه کنند. ابتلا به کرونا در این قشر باعث حمله جدید بیماری‌های روماتیسمی به عنوان نوعی از بیماری‌های خودایمنی و موارد شدید کووید۱۹ می‌شود. بنابراین این گروه از جمعیت ضمن مشورت درباره ضرورت دریافت واکسن، برای تنظیم داروها نیز باید به متخصصان روماتولوژی مراجعه کنند.

عباس‌زاده توضیح داد: برخی داروهای سرکوب‌گر، ایمنی را به مدت دو هفته کاهش می‌دهند و این مساله نیازمند مشورت با پزشک مربوطه به منظور جلوگیری از کاهش اثربخشی واکسن خواهد بود.

وی افزود: تزریق واکسن در بیماران مبتلا به خودایمنی عمدتا با بروز علائمی همچون تب و خستگی و بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه می‌شود. کاهش و رفع این علائم در کوتاه‌مدت ناشی از تزریق واکسن و در صورت تداوم، ناشی از بیماری زمینه‌ای بوده و مستلزم مراجعه به مراکز بهداشت و درمان است.

عباس زاده اضافه کرد: بیماری‌های خودایمنی نظیر لوپوس، کج شدن یک طرفه صورت، ام اس و... مانع از تزریق واکسن کرونا نمی‌شود و تعداد موارد حمله این بیماری پس از تزریق در این گروه از بیماران نادر و از منظر علمی سبب منع مصرف نخواهد شد.

وی ادامه داد: بیماران مبتلا به گیلن‌باره نیز باتوجه به نتایج اثربخش واکسن کرونا از تزریق محروم نمی‌شوند.

گیلن‌باره یک بیماری التهابی نادر است که دستگاه عصبی محیطی را درگیر می‌کند و به سرعت موجب ضعف عضلات و بی‌حسی می‌شود.

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری یادآور شد: اما اثربخشی این واکسن در برخی گروه‌های جمعیتی همچون بیماران مبتلا به سرطان و سابقه پیوند عضو می‌تواند کاهش یابد، اما باتوجه به نظر سازمان بهداشت جهانی باید واکسن کرونا را دریافت کنند.

به گفته وی، بیماران مبتلا به نقص ایمنی اکتسابی نظیر ایدز نیز محدودیتی برای تزریق واکسن کرونا نداشته و داروهای این بیماران نیز با واکسن کووید۱۹ تداخل نداشته است.

عباس‌زاده یادآور شد: برای دریافت واکسن همچنین در صورت فلج بودن یک دست، توصیه می‌شود که از دست سالم برای تزریق واکسن استفاده شود.

وی ادامه داد: استفاده از برخی واکسن‌ها نیز برای بعضی از بیماران توصیه نمی‌شود. به عنوان مثال، در صورت سابقه سکته مغزی و دسترسی به انواع دیگر واکسن کرونا از دریافت واکسن آسترازنکا خودداری شود.

عباس‌زاده تصریح کرد: همچنین مبتلایان به سکته مغزی، به جهت مصرف داروهای ضدانعقاد و کاهنده چربی که با هدف گشایش رگ‌های قلب و مغز استفاده می‌شود، باید به سرعت در نوبت واکسیناسیون قرار گرفته و برای این گروه از جمعیت نیز در صورت دسترسی به انواع واکسن کووید۱۹، واکسن آسترازنکا توصیه نمی‌شود.

وی در باره تزریق دو نوع متفاوت از واکسن در مرحله اول و دوم نیز گفت: دریافت متفاوت دز اول و دوم واکسن که گاها در برخی از نقاط دنیا هم انجام می‌شود، عمدتا جنبه تحقیقاتی داشته و غیرعلمی است.

این متخصص با اشاره به پرسش برخی مراجعان در باره لخته خون ناشی از واکسن آسترازنکا نیز عنوان کرد: لخته در سیاه‌رگ‌های پا با درد شدید پشت ساق پا بروز کرده و با حرکت انگشتان شست به طرف بالا تشدید می‌شود.

وی افزود: این لخته در ریه به صورت درد در قفسه سینه و کوتاهی نفس بوده که با تغییر حالت از خوابیده به نشسته تغییر می‌کند و در مغز این لخته به صورت سکته مغزی، فلج نسبی و اختلال تکلم بروز می‌یابد.

عباس‌زاده ادامه داد: بیماران مبتلا به دیابت تیپ یک و دو نیز به دلیل نقص ایمنی مستعد ابتلا به موارد شدید کووید۱۹ بوده باتوجه به نارسایی قلب و کلیه و اختلال در سیستم ایمنی باید در اولویت واکسیناسیون قرار بگیرند.

ضرورت مصرف میان‌وعده در بیماران دیابتی پس از تزریق واکسن کرونا

وی افزود: بیماری‌های عفونی‌ و واکسیناسیون در بیماران دیابتی باعث افزایش قند خون می‌شود. بنابراین با رعایت یک رژیم غذایی صحیح و مصرف منظم داروها به هنگام تزریق واکسن باید از نوسان قند خون پیشگیری کرد.

عباس‌زاده تاکید کرد: این بیماران پس از تزریق واکسن کرونا، باید از تب‌بر و مایعات فراوان استفاده کنند و وعده‌های غذایی در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز را افزایش دهند. مصرف مواد غذایی در این جمعیت باید به دفعات، با حجم کم باشد. همچنین میان‌وعده در این جمعیت نقشی مهم در کاهش نوسان قند خون ایفا می‌کند.

وی یادآور شد: بیماران ام اس نیز مستعد ابتلا به انواع شدید کرونا بوده و تزریق واکسن در این بیماران به شدت مورد تاکید قرار گرفته است. عوارض واکسن در این جمعیت نیز مانع از منع مصرف واکسن نشده است.

این پزشک توضیح داد: واکسن کرونا از نوع ویروس زنده کووید۱۹ نیست و بنابراین تزریق آن در بیمارانی چون ام اس نیز باعث حملات بیماری نخواهد شد. واکسن در این بیماران گاها به دلیل بروز تب می‌تواند علائم بیماری ام اس را به صورت موقتی تشدید کند، اما علائم پایدار ناشی از حملات ام اس بوده و نباید مربوط به عوارض واکسن دانست.

منابع: ایرنا/ایسنا/تسنیم