کرونای هزارچهره هر روز زنده‌تر می‌شود

آذر اسماعیلیان | شهرآرانیوز؛ همه ویروس‌ها به مرور زمان جهش پیدا می‌کنند؛ یعنی رمز ژنتیکی آن‌ها تغییر می‌کند؛ چون این ویژگی زنده ماندن آن‌ها در میان موجودات است. سارس-کرونای۲ هم مستثنا نیست. ویروس کرونا از زمان شناسایی اش در اوایل سال۲۰۲۰، هزاران جهش پیدا کرده است. به گفته سازمان جهانی بهداشت، بیشتر این تغییرات، تأثیری بر ویژگی‌های ویروس نگذاشته اند و بسیاری از ویروس‌های جهش یافته، به مرور زمان ناپدید شده اند. اما گاهی بخت، یار ویروس می‌شود و جهش، قابلیت زنده ماندن یا فرار از سیستم ایمنی یا تکثیر آن را بیشتر می‌کند. بیشترین نگرانی را چهار سویه کرونا ایجاد کرده اند: آلفا، بتا، گاما و دلتا که اولین بار به ترتیب در انگلستان، آفریقای جنوبی، برزیل و هند شناسایی شدند.

سویه دلتا همه گیری‌های وسیع‌تر و شدیدتری از سه سویه دیگر ایجاد کرده و از این رو اکنون بیشتر محل توجه است. دلتا ۶۰درصد از آلفا مسری‌تر است، درحالی که آلفا خودش ۵۰درصد از اولین سویه کرونا مسری‌تر بود. سویه دلتا در اردیبهشت و خرداد، دومین اوج همه گیری را در هند باعث شد که بسیار مرگبار بود. این سویه در بریتانیا هم سویه غالب و در بیش از ۹۰کشور دنیا شناسایی و باعث شیوع‌های مورد تاییددر آمریکا، چین، آفریقا، اسکاندیناوی و منطقه اقیانوس آرام شده است. هند، دوم تیر امسال سویه دلتاپلاس را در فهرست سویه‌های نگران کننده قرار داد. دلتاپلاس نوعی از سویه دلتاست. دلتاپلاس در بیش از ۱۰ کشور دیگر هم یافت شده است؛ ازجمله آمریکا، بریتانیا، پرتغال، سوئیس، ژاپن، لهستان، نپال، روسیه و چین.
بر اساس اعلام وزارت بهداشت هند می‌دلتاپلاس مسری‌تر است، راحت‌تر به سلول‌های ریه می‌چسبد و احتمالا نوعی درمان دارویی به نام پادتن مونوکلونال بر آن تأثیر نمی‌گذارد.

اخیرا لاندا یا همان لامبدا نیز به فهرست سویه‌های زیرنظر اضافه شده است. نمونه‌هایی از همه گیری در چندین کشور به ویژه در آمریکای جنوبی به این سویه مربوط دانسته شده است. در ایران هم اگرچه به گفته علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، نمونه‌ای از واریانت لاندا در کشور مشاهده نشده است و گزارش‌های ورود لاندا به ایران و شیوع این سویه در گیلان در هفته‌های گذشته تکذیب شد، به دلیل شیوع ویروس در کشور‌های همسایه، دور از انتظار نیست که این ویروس به کشور وارد شده باشد.

همین احتمال موجب شده است احمد وحیدی، وزیر کشور، در ابلاغیه جدیدی به استانداران، دستور اجرای اقدامات پیشگیرانه در مقابل کرونای لاندا را بدهد. براساس اطلاعاتی که منتشر شده است، لاندا احتمالا قابلیت سرایت بیشتری دارد؛ یعنی افزایش بستری در بیمارستان و مرگ بیشتر. برپایه نقل قول هایی، این سویه ممکن است بیشتر باعث مشکلات روده شود، اما مدرکی وجود ندارد که واکسن در مقابل آن، ایمنی ایجاد نمی‌کند.

ناجی همچنین درباره ویژگی‌های واریانت MU یا «کرونای مو» که به تازگی مطرح شده، گفته است: اولین موارد واریانت MU در ژانویه سال۲۰۲۱ در کلمبیا و اکوادور شناسایی شد. در جدیدترین بولتن سازمان جهانی بهداشت هم که سه شنبه هفته گذشته به چاپ رسید، هشدار دادند که این واریانت در کلمبیا و اکوادور رو به افزایش است. درعین حال گزارش‌های پراکنده‌ای هم از نمونه‌های شیوع این واریانت در آمریکای جنوبی و اروپا منتشر شده است. به گفته او تاکنون ۴۵کشور واریانت مو را شناسایی و گزارش کرده اند که آخرین کشور هم ژاپن بوده است.

ناجی درباره برخی اظهارنظر‌ها درمورد گریز ۱۰۰درصدی واریانت مو از واکسن، گفته است: چنین اظهاراتی نادرست است، بلکه باید مطالعات بیشتری در این زمینه انجام گیرد. هنوز سازمان بهداشت جهانی واریانت‌های MU و حتی لاندا را به عنوان واریانت‌های تحت نظر طبقه بندی نکرده اند؛ یعنی واریانت‌هایی که ممکن است بالقوه انتقال پذیری و مقاومت بیشتری دربرابر واکسن داشته باشند و مهاجم‌تر باشند و دربرابر درمان‌ها مقاومت بیشتری از خود نشان دهند یا نمای اپیدمیولوژی را تغییر دهند، اما هنوز به عنوان واریانت نگران کننده و مشکل آفرین طبقه بندی نشده اند.

با این حال به گفته او ممکن است واریانتی با پیامد‌های وخیم ایجاد شود؛ یعنی اگر اجازه دهیم ویروس‌ها واریانت داشته باشند و باتوجه به اینکه واریانت‌های مختلف هم درکنار هم می‌چرخند، ممکن است واریانت‌های مختلف با هم ترکیب شوند و ویروس نوترکیبی را ایجاد کنند که بسیار مهاجم باشد، بیماری شدیدی ایجاد کند، موجب کشتار زیادی شود یا کاملا دربرابر واکسن مقاوم باشد. اگر اجازه دهیم ویروس همین طور در محیط گردش پیدا کند، این اتفاق دور از ذهن نیست.