درباره انواع واکسن‌های کرونا و سویه‌های جدید کووید ۱۹
واکسیناسیون سراسری در ایران دیر آغاز شد، اما امروز حجم زیادی واکسن داخلی و خارجی در اختیار مردم قرار گرفته است و واکسیناسیون سریع‌تر از همیشه در حال اجراست.
مریم شیعه‌زاده | شهرآرانیوز؛ هم‌زمان با رونمایی شرکت‌های دارویی بزرگ دنیا از واکسن‌های کووید ۱۹ تا به امروز، حرف وحدیث‌های زیادی درباره آن‌ها وجود داشت و دارد؛ از اینکه ممکن است واکسن‌ها آلوده به مواد مخرب باشند، بگیرید تا اینکه واکسن‌ها تأثیر چندانی در پیشگیری و درمان بیماری ندارند. با این حال، امروز و با گذشت چندماه از شروع واکسیناسیون سراسری مردم در نقاط مختلف دنیا، بهتر از هر زمان دیگری می‌دانیم که واکسن‌ها تا چه اندازه می‌توانند از بروز مرگ‌ومیر ناشی از کرونا جلوگیری کنند و جان افراد را نجات دهند.
واکسیناسیون سراسری در ایران دیر آغاز شد، اما امروز حجم زیادی واکسن داخلی و خارجی در اختیار مردم قرار گرفته است و واکسیناسیون سریع‌تر از همیشه در حال اجراست. اگر هنوز برای تزریق واکسن کووید ۱۹ مردد هستید، یا نمی‌دانید باید از کدام واکسن استفاده کنید، این مطلب را تا انتها بخوانید. می‌خواهیم مشخصات واکسن‌های موجود در کشور را بررسی کنیم و برایتان از اثربخشی آن‌ها بگوییم.
کوو ایران‌برکت
کوو ایران‌برکت یک واکسن ایرانی است که گروه صنعتی شفا فارمد، از شرکت‌های وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، آن را تولید کرده است. این واکسن مجوز سازمان غذا‌وداروی ایران را گرفته است و فاز سوم انسانی آن در اردیبهشت ۱۴۰۰ پایان یافت.
در ابتدا اعلام شد این واکسن به‌سرعت به تولید انبوه می‌رسد و تا آخر شهریور به بیش از ۵۰ میلیون دز تولیدی می‌رسد، اما روند تولید آن با آنچه اعلام شد، فاصله بسیاری دارد. تا مرداد ۱۴۰۰ و به گفته سخنگوی سازمان غذاودارو، فقط یک‌میلیون و ۸۵۰ هزار دز واکسن در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت. این واکسن، مانند سینوفارم، از ویروس غیرفعال تشکیل شده و نتایج بالینی موفقی را پشت سر گذاشته است.
کوو برکت ایمنی خود را بیش از ۹۳ درصد اعلام کرده است و طبق گفته مجریان مطالعات بالینی این واکسن، تاکنون چندین کشور دیگر نیز تقاضای مطالعات بالینی برای خرید واکسن را داشته‌اند. تاکنون هیچ گزارشی درباره عوارض جدی این واکسن منتشر نشده است و عوارض آن مانند دیگر واکسن‌های کووید ۱۹ موقت و غیرجدی است و بی‌شک در پیشگیری از ابتلا به کرونا بسیار مؤثر است.
اسپوتنیک‌وی
اسپوتنیک‌وی از نخستین واکسن‌هایی بود که محموله‌های بزرگ آن در اختیار مردم قرار گرفت. این واکسن ساخت روسیه است و به امارات، آرژانتین، بلاروس، مجارستان، فلسطین، صربستان و ایران وارد شده و در کشور روسیه نیز در ابعاد گسترده استفاده شده است. ایمنی اسپوتنیک بیش از ۹۱ درصد گزارش شده است و تزریق ۲ دز این واکسن به ۲۸ روز فاصله نیاز دارد. اسپوتنیک‌وی حدود یک‌سال پیش ۳ فاز انسانی را پشت سر گذاشت و نتایج آن در مجله «لنست» که یکی از مجلات معتبر و معروف پزشکی دنیاست، منتشر شد.
تزریق این واکسن برای چند گروه از مردم ممنوع است؛ اول زنانی که باردار یا شیرده هستند، دوم کسانی که واکنش‌های حساسیتی شدید دارند و سوم کسانی که کمتر از ۱۸ سال سن دارند. هر ویال این واکسن تک‌دز است و دز اول آن رنگ آبی دارد و دز دوم به رنگ قرمز و مقدار هر ۲ دز نیم‌میلی‌گرم است. این واکسن عوارض جانبی شایع دیگر واکسن‌ها را دارد و تحقیقات نشان داده است که هیچ یک از این عوارض جانبی جدی و طولانی نیست. اسپوتنیک حاوی ژن سازنده پروتئین تاج ویروس است و بدن با تزریق آن، پادتن یا آنتی‌بادی تولید می‌کند.
سینوفارم پکن و ووهان
شرکت سینوفارم ۲ نوع واکسن به نام‌های سینوفارم پکن و سینوفارم ووهان دارد و مطالعات نشان داده است که عملکرد هردو واکسن تا حد زیادی شبیه به یکدیگر است. این واکسن از ر بحرین، مصر، پاکستان، مراکش، پرو، امارات و ایران سر درآورده و ایمنی آن بیش از ۷۹ درصد گزارش شده است. کارایی سینوفارم با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند و بد نیست بدانید قیمت این واکسن ثابت نیست و با توجه به قرارداد‌های موجود، قیمت آن از واکسن‌هایی نظیر فایزر نیز بیشتر است.
سینوفارم از ویروس غیرفعال تولید شده است و اگرچه اطلاعات رسمی کمی درباره ایمنی و اثربخشی آن وجود دارد، اما به‌طور قطع سینوفارم برای جلوگیری از ابتلا به کووید ۱۹ مؤثر است. مقدار هر دز سینوفارم نیم‌میلی‌گرم است و برای ایمنی نیاز به ۲ دز و با فاصله ۲۸ روز دارد. این واکسن نیز برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود و کسانی که به صرع، بیماری‌های عصبی پیش‌رونده یا اختلالات انعقادی مبتلا هستند، باید پیش از واکسینه‌شدن با پزشک مشورت کنند.
آسترازنکا
آکسفورد-آسترازنکا توسط کره‌جنوبی رونمایی شد و اثربخشی آن حدود ۸۱ درصد است. این واکسن محصول مشترک دانشگاه آکسفورد و شرکت آسترازنکا است و مانند برخی واکسن‌های دیگر به‌صورت اضطراری و موقت تأیید سازمان بهداشت جهانی را گرفته است. تاکنون بیش از یک‌میلیارد دز از این واکسن به بیش از ۱۷۰ کشور صادر شده است.
اثرات جانبی آن بیشتر از واکسن‌های دیگر است که درمدت یک تا چند روز برطرف خواهد شد. ژاپن، آمریکا، بریتانیا، کانادا، سوئیس، فیلیپین و ایران ازجمله خریداران آسترازنکا بوده‌اند و نخستین محموله از کره‌جنوبی به بریتانیا ارسال شد. آسترازنکا نیز همچون اسپوتنیک‌وی حاوی ژن پروتئین تاج ویروس است و فاصله میان ۲ دز آن ۲۸ روز است. در هر ویال ۱۰ دز وجود دارد و مقدار لازم برای هر فرد نیم‌میلی‌گرم است. پس از بازشدن ویال، حداکثر درمدت ۶ ساعت تزریق می‌شود. در توضیحات این واکسن آمده است که اگر زنان باردار و شیرده احتمال ابتلا به کرونا دارند، می‌توانند از این واکسن استفاده کنند، اما همچنان برای افراد کمتر از ۱۸ سال ممنوع است.
جانسون اند جانسون
یکی دیگر از واکسن‌های کووید ۱۹، واکسن جانسون اند جانسون است. ایمنی آن ۸۵ درصد است و فقط پس از گذشت ۲ هفته، در بدن افراد ایمنی کامل ایجاد می‌کند. سازندگان این واکسن مدعی هستند که تا ۱۰۰ درصد جلو مرگ‌ومیر و بستری‌شدن افراد را می‌گیرد و بد نیست بدانید که تا ۶۰ درصد به‌طور کامل در برابر نوع دلتای این ویروس مقاومت می‌کند.
مطالعات نشان داده است که کارایی واکسن‌ها در مقابل سویه‌های جدید ویروس کرونا تأثیرگذاری همیشگی خود را ندارند، اما تا حد زیادی از مرگ‌ومیر و بستری‌شدن جلوگیری می‌کنند. این واکسن را ۲ شرکت بلژیکی و هلندی زیر نظر جانسون اند جانسون آمریکا تولید کرده‌اند. در حالت اضطراری تاکنون به گروه‌های پرخطر آفریقایی تزریق شده و به کشورهای دیگری نیز صادر شده است. تزریق این واکسن در آمریکا با وقفه همراه بود، اما پس از مطالعات تکمیلی، استفاده از آن از سر گرفته شد. این وقفه به‌دلیل نگرانی درباره لخته‌شدن خون در بدن بود که سرانجام برطرف شد.
شناسایی ۱۵ گونه جدید کرونا تا امروز
ازجمله حرف‌وحدیث‌هایی که درباره واکسن‌های کووید ۱۹ وجود دارد، این است که چرا آمار کشته‌شدگان کشور‌هایی که به رقم واکسیناسیون ۷۰ درصد رسیده‌اند، هنوز رقم شایان توجهی است؟ در پاسخ به این سؤال بد نیست بدانید که آنچه باید محاسبه شود، رقم قربانیانی است که واکسن دریافت کرده‌اند و جانشان را از دست داده‌اند. این رقم در مقایسه با کسانی که از دریافت واکسن خودداری کرده‌اند، بسیار ناچیز است و بیشتر قربانیان را کسانی تشکیل می‌دهند که هیچ واکسنی تزریق نکرده‌اند.
درباره افرادی که پس از تزریق ۲ دز واکسن به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند هم باید به دیگر متغیر‌های دخیل در مسئله توجه کرد. بیماری‌های زمینه‌ای افراد، مدتی که از دریافت دز دوم واکسنشان می‌گذرد و مقدار ایمنی که در بدنشان ایجاد شده است، گروه سنی افراد، استفاده از ماسک و حفظ فاصله اجتماعی و از همه مهم‌تر، ابتلا به سویه‌های جدید کرونا موضوعاتی هستند که می‌توانند فرضیه‌های دقیق‌تری در اختیار ما قرار دهند.
براساس آمار‌های رسمی، کرونا تاکنون ۱۵ جهش در سراسر دنیا داشته است و آنچه قطعی به نظر می‌رسد، سرعت سرایت بیشتر گونه‌های جدید است. گاهی گونه‌ای متفاوت در گوشه‌ای از دنیا کشف می‌شود که ذهن دانشمندان را به خود مشغول می‌کند.
به‌تازگی نیز سویه لامبدا سروصدای زیادی به پا کرده است و اطلاعات متفاوت و گاه متناقضی درباره آن منتشر می‌شود. سویه لامبدا نوع جهش یافته‌ای است که سازمان بهداشت جهانی درباره گسترش آن در دنیا هشدار داده است. جهش‌های تازه کرونا مسری‌تر و گاه شدیدترند و آنچه تاکنون از سویه‌های آلفا و دلتا در کشورمان مشاهده کردیم، قدرت انتقال درخور توجه آن‌هاست. این موضوع در سویه لامبدا کمی جدی‌تر دنبال می‌شود و در کشورهای شیلی، برزیل، آرژانتین، مکزیک، اکوادور و... به‌سرعت در حال انتشار است و به‌تازگی سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد که لامبدا پشت مرز کشورمان است.
کشورهای هلند، اسپانیا، فرانسه، پرتغال و بسیاری دیگر از کشورهای دنیا وجود لامبدا را گزارش کرده‌اند و به‌نظر می‌رسد لامبدا به‌زودی مرز‌های همه کشور‌ها را پشت سر بگذارد. لامبدا جهش‌های گوناگونی در پروتئین اپایک ویروس داشته است و پیچیده‌تر از گونه‌های گاما (برزیل)، دلتا (هند)، بتا (آفریقای‌جنوبی) و آلفا (بریتانیا) به نظر می‌رسد.
نیویورک‌تایمز به‌تازگی در مقاله‌ای درباره ظرفیت محدود محققان برای مطالعه گونه‌های جدید نوشت و این شکاف اطلاعاتی را نگران‌کننده خواند. آنچه در ادامه این مقاله آمده است، به اثرگذاری درخور توجه واکسن‌ها اشاره دارد و می‌نویسد حتی اگر این اثرگذاری کمتر شده باشد، همچنان وجود دارد. دانشمندان عقیده دارند زمانی این چرخه به پایان خواهد رسید که ۸۰ درصد جمعیت دنیا واکسینه شوند؛ چرخه‌ای که در آن عده‌ای قربانی می‌شوند و هرروز اخبار کرونا روح و روان مردم را به بازی می‌گیرد.
همه گونه‌های جهش‌یافته ویروس نگران‌کننده است، اما هنوز اطلاعات دقیقی از لامبدا وجود ندارد و از همین روی نمی‌توان آن را کشنده‌تر لقب داد. علاوه بر لامبدا، ۳ جهش دیگر به نام‌های اتا، آیوتا و کاپا نیز کشف شده است. اتا در چندین کشور دنیا مشاهده شده است، آیوتا در ایالات متحده آمریکا وجود دارد و کاپا در هند شناسایی شده است. جهش ویروس‌های کرونا علاوه بر اینکه ضرورت واکسیناسیون سراسری را به رخ می‌کشد، احتمالا پیام‌آور این موضوع است که واکسن کرونا در سال‌های آینده نیز در سبد مصرفی مردم دنیا خواهد بود.
واکسن‌های استفاده‌شده در ایران از نظر میزان اثربخشی، مطمئن‌اند و از عوارض ناچیز جانبی و موقت آن‌ها می‌شود چشم پوشید. درصورتی‌که واکسیناسیون انجام نشود، احتمال ابتلا به بیماری، مصونیت‌نداشتن در برابر مرگ و... بسیار دردناک‌تر از عوارض کوتاه‌مدت و نادر واکسن‌ها خواهد بود.
امروز عده‌ای بی‌دلیل به‌دنبال ایجاد هراس و نگرانی درباره اثربخشی واکسیناسیون، چه در داخل ایران و چه در کشورهای دیگر هستند. بد نیست مطالعه‌ای جدی‌تر درباره ایمن‌سازی واکسن‌ها داشته باشید و اجازه ندهید موج بدبینی با جان شما و عزیزانتان بازی کند.
برای تزریق واکسن، اگر واجد شرایط هستید، لحظه‌ای درنگ نکنید و پس از تزریق هر دو دز، همچنان فاصله ایمنی را رعایت کنید و بدون ماسک در مکان‌های عمومی حاضر نشوید.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
