درباره حسین زاهدی‌ نامقی، هنرمند و نویسنده مشهدی در گفتگو با هنرمندان مشهد

شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - صبح روز جمعه ۱۶ مهر حسین زاهدی نامقی از اهالی فرهنگ و هنر مشهد که در عرصه‌های مختلفی، چون نمایشنامه‌نویسی، بازیگری، کارگردانی و نویسندگی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت‌های مثمرثمری داشته و آثار ارزشمندی از خود به جای گذاشته است، درگذشت. او فعالیتش در عرصه هنر‌های نمایشی را از دهه پنجاه که از آن به عنوان دوران درخشان تئاتر خراسان یاد می‌شود، آغاز کرد.

زاهدی در سال‌های بعد بیشتر فعالیتش را معطوف به نویسندگی کرد و کتاب‌های مختلفی را به‌ویژه با محوریت امام رضا (ع) در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. از این هنرمند به عنوان مرد تنهای تئاتر مشهد یاد می‌شود، فردی که به گفته بسیاری به دور از هیاهو و شلوغی و تنها در خلوت خودش دست به خلق اثر می‌زده است.

زاهدی چندین سال هم درگیر بیماری بود همین موضوع نیز گوشه‌نشینی‌اش را در این اواخر بیشتر کرد. او که چندی قبل از بیماری کرونا بهبود یافته‌بود، دو شب پیش به دلیل سکته راهی بیمارستان شد و صبح روز گذشته از دنیا رفت تا جای خالی‌اش حسرت دیگری برای هنر مشهد باشد. آن‌چه در ادامه می‌خوانید گفتگو با چند تن از هنرمندان مشهد است که با حسین زاهدی مراوده داشته‌اند و از ویژگی‌های کاری و اخلاقی او گفته‌اند.

نویسنده آثار مذهبی

مهدی سیم ریز، از اهالی تئاتر مشهد می‌گوید: مرحوم زاهدی جزو نسل اول نمایشنامه نویسان تئاتر مشهد بود که پیش از انقلاب اسلامی نگارش نمایشنامه و کارگردانی تئاتر را شروع کرد. منتهی بعد از انقلاب اسلامی خیلی در تولید تئاتر فعالیتی نداشت و فضای کاری اش بیشتر به نگارش داستان و رمان گرایش پیدا کرد.

سیم ریز، با اشاره به چند نمایشنامه شاخصی که زاهدی پس از انقلاب نوشته  بود، یادآور می‌شود: از معروف‌ترین نمایشنامه‌های او می‌توان به «به خورشید سپارید» اشاره کرد که در اوایل دهه شصت اجرا‌های متعددی حتی در تهران داشت.

این کارگردان تئاتر خاطرنشان می‌کند: مرحوم زاهدی در سال‌های آخر عمرش به نگارش داستان به ویژه داستان‌هایی درباره حضرت رضا (ع) پرداخت و کتاب‌های شناخته شده ای، چون «معجزه باران»، «ماهک و پرنده ها» و «آهونامه» را منتشر کرد. او همچنین جزو نویسندگان خوبی بود که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان با بنیاد پژوهش‌های آستان قدس و انتشارات به نشر همکاری داشت.

سیم ریز، از زاهدی به عنوان نویسنده‌ای مذهبی نویس یاد می‌کند و می‌گوید: زاهدی به پیامبر (ص) علاقه بسیاری داشت. یکی از کتاب‌های معروفش «محمد (ص) و ماه و دلتنگی» نام دارد که به سال‌های کودکی پیامبر می‌پردازد. او بیان می‌کند: این هنرمند چندین سال به دلیل یک بیماری مزمن، درد کشید به طوری که تقریبا نزدیک به ۱۳ سال از فضای تئاتر دور بود و روزگار را در تنهایی خودش سپری می‌کرد.

به دور از غوغا‌های کاذب هنری

رضا حسینی، از اهالی تئاتر مشهد صحبت هایش را با اشاره به فعالیت‌های مرحوم زاهدی در عرصه‌های مختلف هنری و فرهنگی آغاز می‌کند: بعضی هنرمندان هستند که در همه عرصه‌های تئاتر حضور داشته اند و حضورشان هم موفق بوده است، حسین زاهدی هم از آن جمله بود. او بازیگر، نمایشنامه نویس و قصه نویس خوبی بود که کار پژوهشی هم می‌کرد. همچنین از منتقدان تئاتر بود که در دوره خاصی در روزنامه‌های گوناگون می‌نوشت.

به گفته این هنرمند، زاهدی انسان آرام و دل نازکی بود که دنیای خاص خودش را داشت، دنیایی ساکت، آرام، بی پیرایه و دور از غوغا‌های کاذب هنری. او تمام فعالیت هایش را در خلوت خودش انجام می‌داد. همین تنهایی هم باعث شد که به آفرینش کار‌های ماندگار دست بزند.

حسینی یادآور می‌شود: اگر دهه ۴۰ و ۵۰ را قله افتخار تئاتر خراسان بدانیم، حسین‌زاهدی یکی از شاخصه‌های آن است. یکی از هنرمندانی که از دامان این دهه متولد شد و به عنوان هنرمند خوش قریحه در تئاتر خراسان رشد کرد. او در بسیاری از کار‌هایی که جزو آثار فاخر خراسان در دهه پنجاه محسوب می‌شوند و به عنوان نمونه‌های ارزشمند در عرصه تئاتر دینی از آن‌ها یاد می‌شود حضور داشته است. او با اشاره به آثار خوب زاهدی در عرصه نمایشنامه نویسی خاطرنشان می‌کند: یکی از کار‌های ارزشمند او که در زمان انتشارش به نوعی خودنمایی می‌کرد و در خیلی از جشنواره‌ها اجرا شد «وقتی‌که‌گرگ زوزه می‌کشد» بود.

این کارگردان تئاتر یادآور می‌شود: حسین در سال‌های آخر بیشتر در حوزه ادبیات کودکان کار می‌کرد، اثری به اسم «ماهک‌و‌پرنده ها» هم منتشر کرده بود که خیلی علاقه داشتم آن را تبدیل به نمایشنامه و اجرا کنم، اما فرصتش مهیا نشد.
به گفته حسینی، مرحوم زاهدی یکی از چهره‌های برتر و از جمله هنرمندانی بود که نمی‌توان جایگزینی برایش در تئاتر خراسان پیدا کرد. جایگزینی که بتواند مانند او در حوزه‌های مختلف فعالیت مثمرثمر و درخور تأملی داشته باشد.

او همچنین با اشاره به فعالیت بیشتر زاهدی در عرصه نوشتن تا اجرای تئاتر خاطرنشان می‌کند: یکی از ویژگی‌های مرحوم زاهدی، کار کردنش در سکوت و تنهایی و خلوت خودش بود. او اهل غوغا و شلوغی نبود و فقط به دور از هیاهوی کاذب می‌نوشت و می‌نوشت و می‌نوشت.

حسینی از لقب مرد تنهای تئاتر که به زاهدی نسبت داده یاد می‌کند و می‌گوید: تنهایی برای بعضی از هنرمندان یک امتیاز محسوب می‌شود، چون این تنهایی باعث تراوش ذهنی می‌شود که خلق آثار ارزشمندی را به همراه دارد؛ بنابراین به نظر من لقب «مرد تنهای تئاتر» به این مفهوم نیست که زاهدی هیچ کس را نداشت بلکه به این مفهوم است؛ آنچه که خلق کرد و نوشت متعلق به خودش بود.

در خدمت ادبیات رضوی

محمد صفار، از پیشکسوتان تئاتر، به فعالیت‌های زاهدی در زمینه ادبیات رضوی اشاره می‌کند و می‌گوید: زاهدی در سال‌های فعالیتش قلمش را در خدمت فرهنگ عاشورایی و رضوی قرار داد و رفتنش هم با شهادت حضرت رضا (ع) هم زمان شد.

او همچنین درباره نگارش کتاب «ماهک و پرنده ها» یکی از آثار مرحوم زاهدی یادآور می‌شود: زاهدی کتاب «ماهک و پرنده ها» را در روز تولد امام رضا (ع) در تاریخ ۸/۸/۸۸ نوشت. خودش تعریف می‌کرد از صبح تا ظهر در اتاقش در مجتمع امام خمینی (ره) بوده و نوشتن این کتاب را تمام کرده است. به نظرم نوشتن کتاب «ماهک و پرنده ها» در این روز نگین درخشانی بود که به برکت حضرت رضا (ع) محقق شد.

صفار تأکید می‌کند که کتاب «ماهک و پرنده ها» می‌تواند ترجمه جهانی شود و به یک اثر بین المللی تبدیل شود. این هنرمند همچنین با اشاره به عشق و علاقه بسیار مرحوم زاهدی به ادبیات‌رضوی خاطرنشان می‌کند که این نویسنده همیشه علاقه داشته زندگی حضرت را در قالب نمایشنامه یا رمان بلند بنویسد.

درخواستی برای انتشار آثار چاپ نشده

دکتر محمدعلی لطفی مقدم، پیشکسوت تئاتر مشهد، از زاهدی به عنوان یکی از فرهیخته‌ترین هنرمندان ایرانی یاد می‌کند که بدون ادعا و تظاهر سال‌ها درباره تئاتر نوشت. به گفته این هنرمند، زاهدی برخلاف خانه نشینی در سال‌های آخر عمرش درحال نوشتن بود و کتاب هایش هم با استقبال زیادی روبه رو می‌شد.

او تأکید می‌کند: نام حسین زاهدی هرگز از نمایشنامه نویسی، بازیگری و کارگردانی تئاتر حذف نخواهد شد. او کسی بود که هم صحنه را می‌شناخت و هم کارگردانی و بازیگری کرده  بود. سال‌های زیادی هم در عرصه نویسندگی و تحقیق فعالیت داشت.

لطفی مقدم، همچنین ابراز امیدواری می‌کند اگر آثار چاپ نشده‌ای از زاهدی موجود است خانواده او آن‌ها را منتشر کنند تا علاقه‌مندان بتوانند از آن بهره ببرند.

مراسم تدفین حسین زاهدی نامقی نیز امروز در آرامگاه خواجه ربیع برگزار می‌شود. شهرآرا در گذشت این هنرمند و نویسنده را به جامعه هنری مشهد و خانواده او تسلیت می‌گوید.