سی تی اسکن ۵۰ ساله شد

مهدی محمدی | شهرآرانیوز - احتمال مخفی شدن اشیای قیمتی در اتاقک‌های مخفی، بسیار وسوسه انگیز است. در سال‌های میانه دهه ۱۹۶۰، مهندسی بریتانیایی به نام گادفری هانسفیلد، به دنبال روشی برای کشف اتاقک‌های مخفی اهرام مصر با پرتو‌های کیهانی بود. این ایده هانسفیلد را می‌توان بدین صورت تفسیر کرد: نگاه کردن به داخل جعبه‌ای بدون بازکردن آن.

در نهایت هانسفیلد توانست به روش استفاده از پرتو‌های پرانرژی برای آشکارکردن آنچه برای چشم نامرئی است، پی ببرد. او روشی برای دیدن داخل جمجمه ابداع و تصویری از مغز نرم داخل آن ثبت کرد. اولین تصویر توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن (CT scan) مغز انسان ۵۰ سال پیش در یک اکتبر ۱۹۷۱ تولید شد. گرچه هانسفیلد هرگز نتوانست این اختراعش را روی اهرام مصر پیاده سازی کند، درعوض توانست با آن به استکهلم و کاخ باکینگهام راه پیدا کند.

هانسفیلد روشی جدید برای حل مسئله تصویربرداری از داخل جمجمه ابداع کرد. او ابتدا مغز را مانند یک قرص نان به چند بخش متوالی تقسیم کرد و سپس مجموعه‌ای از پرتو‌های ایکس را به داخل هر لایه تاباند و این فرایند را برای درجه‌های مختلف نیم دایره تکرار کرد. قدرت هر پرتو در سمت مخالف مغز ثبت می‌شود؛ به طوری که اشعه‌های قوی‌تر نشان دهنده حرکت در مسیری با تراکم کمتر هستند. در نهایت، هانسفیلد در مبتکرانه‌ترین اختراعش الگوریتمی برای بازسازی تصویری از مغز بر اساس تمام لایه‌ها ایجاد کرد و توانست از طریق مهندسی معکوس و استفاده از سریع‌ترین کامپیوتر‌های عصر خود، مقدار جعبه‌های کوچک در هر لایه از مغز را محاسبه کند.

حتی با وجود اسکن‌های موفق اشیای بی جان و بعد‌ها مغز گاو‌های کوشر، این دستگاه نتوانست تأثیرگذار باشد. هانسفیلد برای پیشرفت پروژه اسکنر مغز انسان به سرمایه گذار نیاز داشت. او مخترعی نابغه بود؛ اما در برقراری ارتباط و بازاریابی چندان موفق نبود.

هانسفیلد برای آزمایش دستگاهش به بیماران واقعی نیاز داشت؛ ازاین رو، از یکی از عصب شناسان درخواست کمک کرد. گروه هانسفیلد دستگاه را در یک اکتبر ۱۹۷۱ در بیمارستان اتکینسون مورلی لندن نصب و اولین بیمار را با آن اسکن کردند: زنی میان سال با علائم تومور مغزی. اسکن‌های اولیه سریع نبودند و ۳۰ دقیقه برای هر اسکن زمان لازم بود و پردازش داده‌ها روی کامپیوتر‌ها ۲/۵ ساعت طول می‌کشید.

در اولین اسکن، توده‌ای کیسه‌ای هم اندازه با یک آلو در لوب پیشین سمت چپ دیده می‌شد. بدین ترتیب با اختراع این دستگاه، روش‌های دیگر عکس برداری از مغز منسوخ شدند.