قطار گردشگری خواف چرا به مقصد نرسید؟

سیده نعیمه زینبی | شهرآرانیوز؛ قطار گردشگری خواف که حدود سه سال از شروع طرح آن می‌گذرد، از پروژه‌هایی است که کسی توقف آن را برعهده نمی‌گیرد؛ برنامه‌ای که آذر سال ۹۷ با عنوان نخستین قطار گردشگری این شهر تاریخی و اصیل آغاز شد و مردم خواف را از گشایش مسیر تازه‌ای از گردشگری به سوی آن خشنود کرد. البته این شادمانی آن قدر به طول نینجامید تا اثرات آن را روی رونق بازار‌های گردشگری در دیار آسباد‌ها بتوان بررسی کرد.

شمار نخستین قطار به دومین نرسید و ما همچنان وقتی از این مسیر ریلی گردشگری یاد می‌کنیم، مجبوریم به همان خاطره در سال ۹۷ بازگردیم؛ برنامه‌ای که تعدادی از راهنمایان گردشگری سراسر کشور و جمعی از اهالی رسانه در آن حضور داشتند و نویدبخش یک اتفاق تازه برای کهن دیار خراسان بود.
آن زمان، راهنمایان گردشگری بسیار برای راه اندازی این قطار تلاش کردند و اداره میراث فرهنگی،  گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی و راه آهن خراسان رضوی نیز پای کار آمدند تا مثلث گردشگری تکمیل شود و سوت قطار به صدا درآید.

اما حالا که سه سال است قطار گردشگری سوت و کور شده، تلاش می‌کنیم با مسئولان ارتباط بگیریم و بپرسیم: «چه خبر از پروژه قطار گردشگری به سوی خواف؟» البته نباید توقع داشت زمانی که کار پیش نرفته و به جایی نرسیده است، از میان گفتگو‌ها پاسخ درخوری دریافت کنیم. کرونا هم در این دو سال نقش شایان توجهی داشته است و می‌تواند همه تقصیر‌ها را گردن بگیرد. ناگفته نماند مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی در سفری که به تازگی به خواف داشت، بر راه اندازی قطار گردشگری و نقش مثبت آن بر رونق این صنعت تأکید کرد. باید دید این تأییدات و تأکیدات قرار است چه گره‌ای را از این مسیر بگشاید.

سفری که برای راه آهن نمی‌ارزد

راه آهن، نخستین جایی است که برای راه افتادن قطار، نگاه‌ها را به سوی خود می‌چرخاند. چرا سفر‌های گردشگری ریلی که در چند مسیر در تهران به روال تبدیل شده است، در خراسان رضوی با شکست روبه رو شد؟ کمی پرس وجو، ما را به دلایل این موضوع می‌رساند. تاکنون در خراسان رضوی، چندین قطار گردشگری به سوی سرخس، نیشابور، خواف و در هفته گذشته به تربت حیدریه گسیل شده، که این مسئله در هیچ یک از موارد تبدیل به یک رویه نشده است. نگاه دقیق‌تر به موضوع، سوی نگاه را از راه آهن به سمت آژانس‌های مسافرتی می‌کشاند؛ زیرا آن‌ها هستند که ارتباط مستقیم با مسافران دارند. با واگذاری فروش بلیت به شرکت‌ها و آژانس ها، راه آهن به عنوان یک مرجع ارائه خدمات به آن‌ها مطرح است که در روند جذب مسافر، نقش مستقیم ندارد.

البته حضور کرونا و کاهش تعداد مسافر، رغبتی در آژانس‌ها ایجاد نکرده است تا گامی در تثبیت قطار گردشگری خواف بردارند. از سوی دیگر، مخارج زیاد گردشگری با قطار و مقرون به صرفه نبودن آن نیز نقش راه آهن را در این حرکت ناکام می‌گذارد. نبود متولی مشخص برای راه اندازی تور‌های گردشگری با مقصد خواف نیز مزید بر علت شده است تا این شرکت، به نقش داشتن در قطار‌های گردشگری، تمایلی نداشته باشد. البته تلاش خبرنگار برای ارتباط با روابط عمومی راه آهن به جایی نمی‌رسد تا به گفتگو با افراد مطلع دراین باره بسنده کنیم!

پاسخ راهنمایان گردشگری چیست؟

سوی دیگر این ماجرا به راهنمایان گردشگری خراسان رضوی که نخستین بار پیگیر این مسئله بودند، برمی گردد. آن‌ها با تلاش زیاد، این قطار گردشگری را به سوی خواف به راه انداختند، ولی دست این کودک نوپا را نگرفتند تا به ثمر برسد. حمیده روح بخش، رئیس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خراسان رضوی، در این باره می‌گوید: در این سال‌ها با تلاش زیاد و صرف هزینه، آسباد‌ها مرمت شده و اقامتگاه‌های بوم گردی نیز به کمک این زنجیره توریستی آمده است. همه این شرایط باعث شد خواف را به عنوان مقصد گردشگری در نظر بگیریم. از سوی دیگر، در قطار گردشگری، مردم و مسافران این شانس را دارند که راحت‌تر و کم هزینه‌تر سفر کنند و میل سفر به آن منطقه بیشتر شود.

البته روح بخش، مسئولیت پیگیری برای استمرار حرکت قطار را جزو وظایف انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خراسان رضوی نمی‌داند: تا جایی که این اتفاق به ما مربوط می‌شد، به شناسایی منطقه کمک کردیم و این امر سبب شد جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی از جمله خواف و نشتیفان بسیار بیشتر شناخته شود. راه اندازی این قطار، کار بزرگی است، ولی مسئولیتش باید با مسئولان امر باشد.

میراث فرهنگی، متولی یا مشوق؟

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی با اشاره به قطار گردشگری زعفران که هفته پیش به سوی تربت‌حیدریه حرکت کرد، کرونا را عامل اصلی پا نگرفتن قطار گردشگری خواف می‌داند و درباره قطار گردشگری خواف می‌افزاید: آن برنامه با حضور راهنمایان گردشگری سراسر کشور و با هدف معرفی آسباد‌های نشتیفان اتفاق افتاد. درباره اقامتگاه‌های خواف نیز به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از تور‌هایی که پس از فروکش کرونا در آن منطقه برپاست، از سوی راهنمایانی برگزار می‌شود که در قالب قطار گردشگری به خواف و نشتیفان آمده اند و اکنون اگر بخواهیم برنامه دیگری برای خواف داشته باشیم، باز هم تور آشناسازی و با حمایت اسپانسر خواهد بود. اکنون نیز از درصد اشغال اقامتگاه‌های بوم گردی در استان و از جمله خواف راضی هستیم.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره شرایط تردد منظم قطار گردشگری خواف ادامه می‌دهد: تورها، راهنمایان و اقامتگاه‌ها باید در کنار هم قرار بگیرند تا این مسئله صرفه اقتصادی داشته باشد. اگر بخش خصوصی بتواند بازاریابی کند و مسافر این قطار را تأمین کند، باعث رواج گردشگری در این منطقه می‌شود. با معرفی جاذبه‌ها در رسانه و سوق دادن مسیر گردشگری به سوی خواف از سوی راهنمایان گردشگری و آژانس‌هایی که می‌توانند برنامه هفتگی در خواف داشته باشند، این رونق اتفاق می‌افتد. خوشبختانه مسیر ریلی در خواف وجود دارد و قطار گردشگری هم می‌تواند به راحتی به مسافر خدمات بدهد.

هزینه قطار گردشگری زیاد است

چشم همه افرادی که امید به راه اندازی قطار گردشگری در مسیر خواف دارند به قبول مسئولیت از سوی آژانس‌های مسافرتی است. سخنگوی انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی نیز حرف‌هایی برای گفتن دارد. مجید فرقانی با اشاره به سد بلندی که کرونا در برابر سفر ساخت، درباره نبود استقبال از‌سوی آژانس‌ها برای راه اندازی قطار گردشگری خواف بیان می‌کند: زمانی که قطار گردشگری آغاز به کار کرد، پیش از شیوع کرونا بود. پس از کرونا متأسفانه دفاتر مسافرتی با مشکلات زیادی روبه رو شدند. از طرفی استقبالی از سوی مسافر نبود و آژانس‌ها نیز نمی‌توانستند ریسک راه اندازی تور را بپذیرند. اکنون که شرایط بهتر شده است، شاید بشود به این سمت رفت.

او همچنین می‌افزاید: برای قطار گردشگری باید درخواست جداگانه به راه آهن بزنیم و تاریخ برنامه را اعلام کنیم تا تمهیدات لازم برای آن در نظر گرفته شود. راه آهن تعدادی واگن اتوبوسی دو طبقه دارد که معمولا این سفر با آن‌ها انجام می‌شود.

فرقانی به تمایل بیشتر آژانس‌ها به برگزاری تور خواف اشاره می‌کند، اما می‌گوید: درخواست تردد با اتوبوس از سوی آژانس‌ها و مردم بیشتر از قطار است؛ زیرا تردد به اماکن تاریخی و گردشگری راحت‌تر است و همچنین هزینه‌های قطار گردشگری زیاد است و شاید برای آژانس‌ها صرفه اقتصادی نداشته باشد. از سوی دیگر مردم دچار مشکلات اقتصادی هستند و سفر در اولویت مخارج زندگی شان نیست. راه اندازی این قطار نیاز به تمهیداتی از سوی راه آهن و میراث فرهنگی دارد. این حمایت باعث می‌شود که آژانس‌ها به این سو حرکت کنند.