نگاهی به پروژه‌های آب شیرین کن در کشورهای حاشیه خلیج فارس

به گزارش شهرآرانیوز؛ خاورمیانه و منطقه خلیج فارس را شاید بتوان در زمره خشک و بی آب ترین کشورهای جهان جای داد؛ منطقه ای که حتی در بخش منابع زیر زمینی هم مشکل دارد. در این مورد کویت را می توان مثال زد که از نظر منابع سطحی و زیر زمینی، داشته های این کشور در حد صفر محاسبه می شود.

با اینحال کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس طی چند دهه گذشته ابتدا برای مصارف شرب راه های مختلف تامین آب را پیش گرفتند که مهمترین آن استفاده از آب دریاهای آزاد و اقیانوس ها بوده است و سپس سایر روش ها از جمله تصفیه پساب ها و پروژه های بارورسازی ابرها را تجربه می کنند.

امارات

کشورهای حوزه خلیج فارس در خصوص برداشت از آب های آزاد و تبدیل آب شور اقیانوسی به آب شیرین مصرفی سرمایه گذاری کلانی کردند، تاجایی که اکنون امروزه امارات، در خشک ترین جغرافیای جهان،‌ به صادر کننده آب تبدیل شده است. جالب است که بدانیم در امارات، هیچ رودخانه ای جاری نیست و تنها ۱۰ روز در سال باران می بارد و حتی ۹۰ درصد آبهای زیرسطحی این کشور نیز شور و غیر قابل استفاده است.

روزانه ۲۲ میلیون متر مکعب آب خلیج فارس شیرین می شود

امارات که فقط در سال ۹۷ بالغ بر یک میلیارد دلار در این حوزه سرمایه گذاری کرده است، با استفاده از تکنولوژی تبدیل با بهره گیری از سوخت فسیلی بخصوص برای تامین آب در بخش صنایع را پشت سر گذاشته و به سمت فناوری های بهره گیری از انرژی خورشیدی در حرکت است.

امارات در تپه های کویری موسوم به لیوا روزانه بیش از ۲۶ میلیون گالن آب دارد که گفته می شود بزرگترین ذخیره آب شیرین جهان است و ذخائر آب شیرین آن با ذخائر نفتش برابری می کند. در برخی گزارش ها هم ذکر شده که این کشور به تنهایی روزانه ۳۰ میلیون تن از آب خلیج فارس را برای خود شیرین می کند و مجتمع آب شیرین کن جبل علی از مهمترین واحدهای تبدیل آب دریا به آب مصرفی در این کشور است.

عربستان

عربستان هم که از نظر طبیعی، سرزمینی کاملا خشک و بی آب محسوب می شود، این روزها در حال اجرای پروژه های بلندپروازانه ای است که به آب بند معروف است. از همین رو این کشور هم در زمره بزرگترین تولید کنندگان آب از طریق شیرین سازی آب دریاها و اقیانوس هاست.

این کشور در خلیج فارس و دریای سرخ دارای بیش از ۲۷ کارخانه و مجتمع شیرین سازی است که بیش از ۹۰ درصد مصارف خانگی و صنعتی در این کشور را تامین می کند.

این کشور در سال ۹۷ کار احداث یک مجتمع آب شیرین کن با بهره گیری از انرژی خورشیدی و روش اوسمز معکوس و تنها با هزینه ای معادل ۱۴۰ میلیون دلار را آغاز کرد تا برخلاف کشورهای پرآبی که با بحران خشکسالی جنگل هایشان را از دست داده و به مساحت بیابان هایشان اضافه می شود، صحراهای خود را جنگلی کند.

از طرفی حالا که سعودی ها در جریان اجرای پروژه فوق مدرن نئوم ، ابرشهری در دل صحراهای عربستان، گام برداشته اند، سوال اساسی این است که این پروژه آب خود را از کجا تامین خواهد کرد؟ در جریان این پروژه قرار است شهری به نام "دلاین" موسوم به "شهر خطی" بطول ۱۷۰ کیلومتر و با هزینه ای معادل ۲۰۰ میلیارد دلار احداث شود و پاسخ به مورد آب مورد نیاز این پروژه هم ،‌ با توجه به قرارداشتن این منطقه در ساحل دریای سرخ و در نزدیکی بندر عقبه، چندان دشوار نیست.

کویت

در میان کشورهای حوزه خلیج فارس کویت وضع وخیم تری در ارتباط با منابع آبی دارد. این کشور که گفته می شود از نظر منابع آبی به صفر نزدیک است، حالا تا ۹۰ درصد آب خود را از طریق مجتمع های آب شیرین کن و از خلیج فارس تامین می کند. کویت ۴ میلیون نفری با مساحت ۱۸ هزار کیلومتر مربع هیچ منبع آبی ندارد و براساس آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۳ منابع آبی داخلی تجدید پذیر این کشور نزدیک به صفر بوده است،‌ اما جالب اینکه این کشور با بحران بی آبی یا کم آبی روبه رو نیست.

عمان و قطر

عمان و قطر هم تقریبا تا ۹۰ درصد نیازهای آبی خود را از آب خلیج فارس برداشت می کنند تا در کلان قضیه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که ۴۳ درصد واحدهای آب شیرین کن جهان را در اختیار دارند، روزانه ۲۲ میلیون متر مکعب آب این حوزه آبی را شیرین کنند.

سایر روش ها

کشورهای حوزه خلیج فارس در ارتباط با موضوع آب فقط به سیستم و روش شیرین سازی آب دریاها و اقیانوس ها بسنده نکرده و راه های دیگر را نیز در دستور کار قرار داده اند؛ از جمله تصفیه فاضلاب که اماراتی ها برای آن یک برنامه ریزی بلند مدت با موعد ۲۰۳۰ تدارک دیده اند.

شیرین کردن آب در عربستان با استفاده از انرژی خورشیدی

در حالی که این طرح هنوز به مراحل پایانی نرسیده، اماراتی ها بخش بزرگی از آب مصرفی برای فضاهای سبز ، پارک ها و چشم اندازهای طبیعی را از آب تصفیه شده استفاده می کنند و قرار است تا ۲۰۳۰ تمام مصارف اینچنینی را پوشش دهد.

از دیگر روش های بهره برداری ، استفاده از فناوری های هسته ای و خورشیدی در شیرین سازی آب است که کشورهای حوزه خلیج فارس از چند سال پیش به این سو در حال سرمایه گذاری هستند.

در نهایت روش باروری ابرهاست که کشورهای حوزه خلیج فارس بخصوص امارات و قطر در حال سرمایه گذاری و تجربه آن هستند و جالب اینکه در گزارش های رسانه ای به این نکته اشاره شده که بخشی از نمک و املاح حاصل از شیرین سازی آب دریاها بخاطر وجود عناصر فلزی در آن در عملیات باروری ابرها بکار گرفته می شود.

طرح های تولید آب از طرق مختلف هم تبعات و عوارض زیست محیطی دارند و هم در ظاهر قضیه گران محسوب می شوند و شاید گفته شود اقتصادی نیستند، با اینحال در نگاه بلند و درازمدت، این شیوه ها هم لاجرم است و هم ارزان، چرا که خسارات زیست محیطی برداشت آب از ذخائر طبیعی، دارای ابعاد متنوعی است؛ هم اجتماعی، هم اقتصادی و هم امنیتی . همین دلیل است که باعث شده کشورهای حوزه خلیج فارس بیشترین سرمایه گذاری را در این بخش متمرکز کنند و در غیاب ایران مانند برداشت گاز از چاه های مشترک، با تمام توان آب را می برند.

علاوه بر اینها کشورهای حاشیه آبهای آزاد و اقیانوس ها از این شانس برخوردارند که از راه های آسان مانند شیرین سازی بتوانند نیازهای آبی خود را تامین کنند، حال آنکه کشورهای محصور در خشکی از این امتیاز محروم هستند.

در اکثر کشورهای جهان که در امر کشاورزی حضور جدی دارند، الگوهایی مانند کشت غرقابی دیگر منسوخ شده است و آبیاری تحت فشار و قطره ای و حتی سیستم های جدید با استفاده از نانوها جایگزین شده است و به علاوه برای بهره برداری هرچه بیشتر از نزولات و آب های سطحی، سیستم های آبخیزداری و آبخوانداری را جدی گرفته اند. در کشورهای منطقه برغم فقدان آب های روان و جاری اما از سیستم آبخوانداری برای جمع آوری نزولات اندک آسمانی هم برنامه ریزی کرده اند، بطوری که امارات با ایجاد حوزچه ها و دریاچه های مصنوعی آب حاصل از باران های مصنوعی را ذخیره و بهره برداری می کند.

منبع: ایرنا