ارتباط بین دانشگاه و فرهنگ فرامرزی چیست؟

محمدرضا هاشمی | شهرآرانیوز؛ در دنیای امروز کشور‌ها برای افزایش تأثیرگذاری‌شان بر کشور‌های دیگر، اقدامات زیادی انجام می‌دهند که هرکدام از این اقدامات نیازمند زیرساخت‌ها و امکانات مشخص و گاه تخصصی است. در این بین اعزام دانشجو به کشور‌های گوناگون و از آن مهم‌تر جذب دانشجویان خارجی از کشور‌های دیگر در رشته‌های مختلف اهمیت زیادی دارد؛ به‌خصوص در رشته‌های علوم انسانی که امکان تأثیرگذاری بیشتری بر دانشجوی خارجی را مهیا می‌سازد. جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته با ورود جدی‌تر به این بخش و ایجاد امکانات بیشتر برای دانشگاه‌ها به‌منظور جذب دانشجویان خارجی این امکان را فراهم کرده است تا دانشجویان از کشور‌های دیگر، به‌خصوص کشور‌های اسلامی، ایران را به‌عنوان مقصدشان برای ادامه تحصیل در مقاطع عالی انتخاب کنند.

ایجاد مراکز تخصصی آموزش زبان فارسی برای دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های کشور اقدامی در همین راستاست؛ مراکزی که به‌صورت تخصصی و با استفاده از اساتید مجرب و کاربلد تلاش می‌کنند در دوره‌های کوتاه‌مدت که معمولا ۲ ترم است، دانشجویان خارجی را برای فراگیری درس‌ها به زبان فارسی آماده کنند. مقامات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تعداد دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های ایران را ۵۷ هزار نفر اعلام کرده‌اند.

تا سال۱۳۹۸ دانشجویان ۲ کشور افغانستان و عراق درمجموع ۶۹درصد از دانشجویان خارجی در ایران را تشکیل می‌دادند. کشور لبنان با ۳درصد و هرکدام از کشور‌های سوریه و چین با ۲درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. همچنین بیشتر دانشجویان خارجی در ایران در مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد مشغول به تحصیل بوده‌اند. در سال۱۳۹۸ حدود ۵۵درصد از دانشجویان در مقطع کارشناسی و ۳۱درصد دانشجویان در مقطع کارشناسی‌ارشد مشغول به تحصیل بوده‌اند. افغانستان با داشتن نزدیک به ۱۰۰۰ کیلومتر مرز مشترک با ایران و داشتن زبان، تاریخ، فرهنگ و ده‌ها وجه مشترک دیگر، بیشترین تعداد دانشجویان خارجی را در ایران دارد.

تأثیر مثبت حضور دانشجویان خارجی در ایران

زبان فارسی نقش مهمی در حضور دانشجویان افغانستانی برای ادامه تحصیل در دانشگاه‌های ایران داشته است و در سال‌های اخیر، به‌ویژه بعد از تحولات اخیر در کشور افغانستان که باعث تعطیلی دانشگاه‌ها در این کشور شد، دانشگاه‌های کشور تلاش کردند تا با درنظرگرفتن امکانات بیشتر و تخفیف در شهریه، شرایط جذب دانشجویان افغانستانی را بیش از گذشته فراهم کنند. عبدالغفور لیوال، سفیر افغانستان در تهران، در سال ۱۳۹۸ تعداد دانشجویان افغانستانی در ایران را بیش از ۴۰ هزار نفر بیان کرده است؛ جمعیتی که اگر به چشم فرصت به آن نگاه کنیم، بی‌شک می‌تواند نقش مهمی در انتشار و گسترش اهداف انقلاب اسلامی ایران داشته باشد. حضور دانشجویان خارجی در ایران می‌تواند فایده‌های زیادی برای کشور داشته باشد. ارزآوری یکی از ده‌ها تأثیر مثبت حضور دانشجویان خارجی در ایران است.

افزایش تأثیرگذاری جمهوری اسلامی به‌عنوان یک کشور مقتدر اسلامی در منطقه بر کشور‌های دیگر تأثیر مثبت دیگری است که می‌توان با استفاده از ظرفیت درست حضور دانشجویان خارجی برای ایران ایجاد کرد. آشنایی دانشجویان خارجی با فرهنگ و آداب و رسوم ایرانیان که ریشه‌ای چندهزارساله در عمق تاریخ دارند، تأثیر دیگر حضور دانشجویان خارجی در ایران است.

نیازمند برنامه‌ریزی دقیق فرهنگی هستیم

همه این اقدامات را اگر بخواهیم با برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های فرهنگی و مواردی از این دست انجام دهیم، نیازمند بودجه‌ای هنگفت است، البته اگر بتوانیم به اهداف تعیین‌شده دست یابیم؛ درحالی‌که با سیاست‌گذاری درست و ایجاد شرایطی آسان برای جذب دانشجویان خارجی از کشور‌های همسایه و دیگر کشور‌های جهان، نه‌تن‌ها این امر با هزینه‌ای بسیار کمتر فراهم می‌شود، بلکه حضور چندساله این افراد در سنین جوانی در ایران و آشنایی آن‌ها با جزئیات فرهنگ ایرانی‌اسلامی، مسئولان اجرایی به‌خصوص دستگاه دیپلماسی فرهنگی کشور را می‌تواند به‌آسانی به اهدافشان نزدیک کند.

به‌عنوان مثال اگر ما دانشجویان افغانستانی را به‌عنوان جامعه هدف در نظر بگیریم، مسئولان می‌توانند با انجام اقداماتی امکان حضور آسان‌تر آن‌ها در دانشگاه‌های کشور را فراهم کنند. با این کار، علاوه بر اینکه میزان تأثیرگذاری خود را در همسایه شرقی افزایش داده‌ایم، دانشگاه‌ها می‌توانند درآمد ارزی شایان توجهی از این جمعیت داشته باشند.

با برنامه‌ریزی دقیق فرهنگی در طول مدتی که آن‌ها مشغول به تحصیل هستند، می‌توانیم تأثیرات درخورتوجهی بر آن‌ها بگذاریم و با ارتباط مستمر از طریق فضای مجازی با آن‌ها پس از فارغ‌التحصیلی، می‌توانیم اقدامات زیادی را انجام دهیم که از هر راه دیگری کم‌هزینه‌تر است. این دقیقا همان کاری است که امروز کشور‌ها با اختصاص بودجه‌های میلیون‌دلاری با عنوان دیپلماسی فرهنگی از آن‌ها بهره می‌برند. درنتیجه به نظر می‌رسد با توجه به اینکه دانشگاه‌های کشور از نظر رتبه علمی در میان دانشگاه‌های کشور‌های منطقه از وضعیت خوبی برخوردارند، مدیران حوزه آموزش عالی با برنامه‌ریزی دقیق در این حوزه، می‌توانند فضای بهتری را برای حضور دانشجویان خارجی در ایران فراهم کنند.