تب بوم گردی، تاب آبادی

شیما سیدی- اگر بخواهیم یک نماینده از وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نام ببریم، قطعا اقامتگاه بوم گردی بهترین مثال است. اقامتگاه‌هایی روستایی که با تأثیرگذاری در عرصه حفظ میراث فرهنگی، معرفی جاذبه‌های گردشگری و توسعه صنایع دستی روستا‌ها این روز‌ها بسیار مورد اقبال مسئولان، گردشگران و روستاییان واقع شده اند. از قضا همین نکات مثبت و داغ شدن تب اقامتگاه‌های بوم گردی هم ما را برآن داشت تا با برگزاری یک میزگرد آسیب‌های افزایش هیجانی تعداد اقامتگاه‌های بوم گردی را بررسی کنیم. ایده این کار نیز از قدم گذاشتن در برخی از اقامتگاه‌های بوم گردی استان و سوت و کور بودن آن‌ها نشئت گرفت. با مدیر این اقامتگاه‌ها که هم کلام می‌شدیم سفره دل می‌گشودند و از وامی که گرفته بودند می‌گفتند و اینکه حتی از عهده پرداخت اقساط آن هم برنمی آیند. همین مسائل در کنار طرح پرسش‌هایی دیگری درباره درجه بندی اقامتگاه‌های بوم گردی، تعریف شاخص رفاه در آن‌ها و همچنین نیاز به آموزش مدیران اقامتگاه در برخورد با گردشگران و... موجب شد تا در میزگردی در روزنامه شهرآرا با حضور احمد قربانی، سرپرست اداره کل هماهنگی امور رفاهی زائران استانداری، یوسف بیدخوری، سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، صادق کاظمیان رئیس جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی، دکتر مژگان ثابت تیموری عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی و همچنین نایب رییس کمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی مشهد، خدیجه بوذرجمهری دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی و دبیر همایش زن و توسعه گردشگری روستایی و حسین پور مدیر اقامتگاه بوم گردی کنگ کهن، به آسیب شناسی اقامتگاه‌های بوم گردی خراسان رضوی بپردازیم.

احمد قربانی
سرپرست اداره کل هماهنگی امور رفاهی زائران استانداری
از آنجا که صنعت گردشگری پیشرو، کم هزینه و زودبازده است ما ناگزیریم که به این بخش رو بیاوریم

یوسف بیدخوری
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی
۷۵ اقامتگاه بوم گردی خراسان رضوی نسبت به بسیاری از استان‌ها که از ۴۰۰ اقامتگاه هم بیشتر مجوز صادر کرده  اند، تعداد معقولی است

صادق کاظمیان
رئیس جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی استان
امروز وضعیت خراسان رضوی خیلی بهتر از بقیه استان هاست، اما موجی که راه افتاده آینده را تهدید می‌کند

خدیجه بوذرجمهری
دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی
مدیران اقامتگاه‌های بوم گردی باید با هم تبادل اطلاعات کنند. آموزش مستقیم و مقطعی جواب نمی‌دهد

دکتر مژگان ثابت تیموری
نایب رییس کمیسیون گردشگری و خدمات اتاق بازرگانی مشهد و عضو هیئت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی
با ایجاد شبکه گردشگری آژانس‌ها از تعداد تور‌های بسته شده در هر هفته به مناطق مختلف گردشگری باخبر می‌شوند

ضوابط درجه بندی اقامتگاه‌های بوم‌گردی ابلاغ نشده است
نحوه درجه بندی اقامتگاه‌های بوم گردی و اجرای آن، اولین سؤالی بود که صادق کاظمیان، رئیس جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی خراسان رضوی پاسخ گوی آن شد: «وزارت میراث فرهنگی با همکاری جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی کشوری، ضوابطی را در این باره تنظیم کرد که پنجم مهرماه، هم زمان با روز جهانی گردشگری از سوی وزیر میراث فرهنگی رونمایی شد، هرچند این درجه بندی با چیزی که ما انتظار داشتیم فاصله داشت، اما گامی رو به جلو بود. با این حال بعد از گذشت ۵۰ روز، هنوز ابلاغ و در نتیجه اجرا نشده است. از آنجایی که نرخ گذاری اقامتگاه‌های بوم گردی ارتباط مستقیمی با درجه بندی دارد، اکنون فاصله زیادی با استاندارد‌ها داریم.»

بعد از درجه بندی رقابت‌ها جدی‌تر و خدمات متنوع‌تر می‌شود
یوسف بیدخوری، سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این باره بیشتر توضیح می‌دهد: «اقامتگاه بوم گردی برخلاف بسیاری از تأسیسات گردشگری که قوانین مدونی دارد، مبحث جدیدی است. به همین دلیل در ابتدای امر یک سری ضوابط کلی و ساده داشت. سال ۹۴ با افزایش تعداد اقامتگاه‌های بوم گردی، ایجاد آن منوط به دریافت مجوز شد. با این حال به دلیل نبود قانون مدون و مشخص، در واحد‌های اولیه سلیقه کارشناسی که مجوز را صادر می‌کرد بسیار تأثیرگذار بود. البته از آنجایی که اقامتگاه‌های بوم گردی به آداب و رسوم و حتی مصالح استفاده شده در هر خطه وابسته است شاید تدوین یک ضابطه کلی که شامل همه نقاط کشور شود هم نتواند جواب گو باشد. با تمام این‌ها نیاز به قانون مدون وزارت میراث فرهنگی را برآن داشت تا در ۵ سرفصل قانونی تنظیم کند. اکنون به صورت کلی برای اقامتگاه‌ها یک نرخ حداقلی در نظر گرفته اند، که در آینده با تکیه بر قانون و استاندارد‌های درجه بندی، نرخ‌ها متفاوت‌تر و رقابت و تنوع خدمات بیشتر می‌شود.»

گذراندن دوره‌های آموزشی شرط صدور مجوز است
آیا برای هر فردی که درخواست اقامتگاه بوم گردی داشته باشد، مجوز صادر می‌شود؟ این سؤال را بیدخوری چنین پاسخ می‌دهد: «در سال‌های گذشته تقریبا همین طور بود و اجباری در بحث آموزش نداشتیم، اما اخیرا دستورالعملی از طریق حوزه آموزش وزارتخانه میراث فرهنگی ابلاغ شده که بر اساس آن صدور و تمدید مجوز برای تمام تأسیسات گردشگری، از جمله اقامتگاه‌های بوم گردی منوط به گذراندن دوره عمومی گردشگری است. یک دوره تخصصی هم برای هر یک از تأسیسات پیش بینی شده است.»

آموزش‌های مستقیم و یک سویه جواب گو نیست
حضور خدیجه بوذرجمهری، دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی و دبیرهمایش زن و گردشگری روستایی فرصت مغتنمی بود برای صحبت بیشتر درباره آموزش که خشت اول اقامتگاه‌های بوم گردی است و ضامن سالم رسیدن بار به مقصد. دکتر بوذرجمهری صحبت را با بیان خاطراتی از دوران نبود اقامتگاه‌های بوم گردی آغاز می‌کند: «ما به واسطه رشته تحصیلی خود، سفر‌های علمی بسیاری در طول سال به روستا‌ها داریم. سابق که خبری از اقامتگاه‌های بوم گردی نبود، هربار سفرعلمی می‌رفتیم نگران شب مانی بودیم، اینکه سربار کسی نشویم. همیشه فکر می‌کردم خدایا نمی‌شود در این روستا‌ها یک جایی برای مهمان آماده کنند؟ تا اینکه این بحث اقامتگاه‌های بوم گردی پیش آمد و خیال مان را راحت کرد؛ بنابراین گرچه ممکــن است اقامتــگاه هــای بوم گـــــردی آسیب‌هایی هم داشته باشند، وجودشان بیشتر خیر است. با کمک بحث آموزش می‌توان میزان آسیب‌ها را به حداقل رساند. اکنون دو دیدگاه صفر و صدی درباره اقامتگاه‌های بوم گردی وجود دارد، از یک سو برخی از روستایی‌ها اکراه دارند که از مهمان پول بگیرند، در حالی که این روزنه امیدی است برای حل مشکلات اقتصادی روستا‌ها و از سوی دیگر برخی از اقامتگاه‌ها با رفتار‌های کاسب کارانه فرهنگ اقامتگاه‌های بوم گردی را زیر سؤال می‌برند؛ بنابراین بحث آموزش بسیار مهم است. اما آیا آموزش‌های یک روزه و یک سویه که معمولا خبری از دیالوگ در آن نیست، می‌تواند تأثیرگذار باشد؟ به نظر من شیوه آموزش باید مشارکتی باشد. مدیران اقامتگاه‌های بوم گردی باید بنشینند کنار هم و با هم تبادل اطلاعات کنند. آموزش مستقیم و مقطعی جواب نمی‌دهد. آموزش‌ها هرچه غیرمستقیم‌تر باشد بهتر است. یعنی خود روستاییان به هم آموزش دهند.»

شرکت در دوره‌های آموزشی یعنی تعطیلی ۲۵ روزه اقامتگاه‌های بوم گردی
کاظمیان با اشاره به بخشنامه ابلاغ شده، ایراد‌های وارده بر آن را این طور ردیف می‌کند: «بخشنامه به صورت یکسان برای ۱۶ تأسیسات گردشگری ابلاغ شده است. این اولین ایراد؛ یعنی کسی که آژانس مسافرتی دارد، با هتلدار، مهمان پذیر و اقامتگاه بوم گردی باید سر یک دوره کلاس بنشیند. ۱۸۴ واحد عمومی، ۱۰۴ واحد تخصصی و ۵۰ واحد آموزش کارکنان در این بخشنامه تعریف شده که مجموع ۳۰۰ ساعت می‌شود. در اقامتگاه‌های بوم گردی، بر خلاف سایر تأسیسات گردشگری معمولا مدیر، کارمند، آشپز و آبدارچی یک نفر است. اگر او بخواهد در تمام این دوره‌ها شرکت کند یعنی باید ۲۵ روز در اقامتگاه خود را ببندد که اصلا منطقی نیست. علاوه بر این مدیران اقامتگاه‌های بوم گردی معمولا در روستا هستند و این کلاس‌ها در شهر، رفت و آمد هم برای آن‌ها مشکل است.»

به جای اینکه روستاییان به مشهد بیایند، مؤسسات به شهرستان می‌روند
بیدخوری در پاسخ به یکی از اشکالات مطرح شده می‌گوید: «برای حل مشکل رفت و آمد روستاییان به مرکز استان به مدیران شهرستان‌ها ابلاغ کردیم که وارد رایزنی با مؤسسات آموزشی شوند تا به جای اینکه مدیران اقامتگاه بوم گردی به مشهد بیایند، مؤسسات در شهرستان‌ها کلاس برگزار کنند.»

کار گردشگری در روستا مساوی شده با اقامتگاه بوم گردی
رئیس جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی سپس بحث آموزش در حوزه اقامتگاه‌های بوم گردی را باز می‌کند و می‌گوید: «من قبول دارم آموزش بسیار ضروری است. اما خوب است گاهی این آموزش قبل از ورود به عرصه بوم گردی باشد، اشکال این است که امروز یک کار گردشگری در روستا مساوی شده با اقامتگاه بوم گردی. کمتر کسی برای روستاییان درباره سایر کار‌های گردشگری که در روستا می‌تواند انجام شود صحبت کرده است.»

دوره‌های جهاد کشاورزی در عرصه گردشگری خوب است
صحبت بالا گرفتن تب اقامتگاه‌های بوم گردی که می‌شود از دکتر مژگان تیموری، دبیر کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی مشهد می‌خواهیم برایمان از سایر ظرفیت‌های گردشگری روستایی بگوید، اینکه مثلا احیای حمام‌های قدیمی داخل روستا‌ها و ترویج دوباره سبک حمام اصیل ایرانی می‌تواند یک شغل جدید گردشگری روستایی باشد، یا آموزش بلد محلی برای راهنمای گردشگری داخل روستا و... تیموری با تأکید بر این امر می‌گوید: «در دنیا یک کد داریم به نام بَلَد محلی، که حتما ساکن همان روستا است و زیر و بم آن را می‌داند. اما در ایران متأسفانه راهنمای گردشگری همان فردی است که از آژانس تور را تحویل می‌گیرد. به اقامتگاه تحویل می‌دهد و یک گشت هم برگزار می‌کند. معمولا این افراد روستا را نمی‌شناسند و حتی گاهی نام آن را اشتباه تلفظ می‌کنند.» او سپس با تأکید بر اینکه آموزش باید از دل روستا بیرون بیاید نه شهر، می‌گوید: «من که در شهر نشستم نمی‌توانم چالش‌های روستاییان را بدانم و سرفصل آموزشی تعریف کنم. اما امروز سرفصل‌ها از سوی اساتید معتمد در مدیریت آموزش تدوین می‌شود که این یک گپ است.» او دوره‌های توانمندسازی روستایی که از سوی جهادکشاورزی برگزار می‌شود را مفید می‌خواند و می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های این دوره‌ها بحث گردشگری است که در دنیا هم باب شده و تا به حال هم خوب کار کرده اند.»

قوانین اقامتگاه‌های بوم گردی در دنیا بسیار سختگیرانه است
تیموری با اشاره به برخی قوانین سختگیرانه اقامتگاه‌های بوم گردی در دنیا می‌گوید: «مثلا در آلمان اقامتگاه‌های روستایی اجازه ندارند بیشتر از ۱۶۰ روز در سال فعال باشند. همچنین یک روستایی نمی‌تواند بیش از ۳۰ نفر در هر شب پذیرایی کند. در استاندارد‌های اروپا اقامتگاه‌ها موظف اند ۵۰ درصد محصول تولیدی روستا را به گردشگران بفروشند. تمامی این قوانین برای این وضع شده تا پایداری روستا حفظ شود و روستا از وظیفه اصلی خود که تولید است خارج نشود. همچنین به واسطه این قوانین همه افراد یک روستا از حضور گردشگر منتفع خواهند شد و دیگر مقابل آن جبهه گیری نمی‌کنند. حال آنکه در بوم گردی‌های ایران گاه گردشگر می‌آید و یک ریال هم در روستا خرج نمی‌کند یا همه کار یک اقامتگاه از سوی یک خانواده انجام می‌شود، نتیجه این می‌شود که سایر اهالی روستا جز ترافیک و شلوغی، چیزی نصیبشان نمی‌شود.»

نگاه استانداری حمایت از اقامتگاه‌های بوم گردی و افزایش آن هاست
مطرح شدن این صحبت‌ها نگاه‌ها را متوجه، احمد قربانی، سرپرست اداره کل هماهنگی امور رفاهی زائران استانداری می‌کند تا برایمان از سیاست استانداری در قبــــال اقامتگاه‌های بوم گردی بگوید: «از آنجا که صنعت گردشگری پیشرو، کم هزینه و زودبازده است ما هم ناگزیریم که به این بخش رو بیاوریم و نگاه حمایتی به آن داشته باشیم. در بحث روستا‌ها غیر از معیشت که بوم گردی خیلی سریع خودش را نشان می‌دهد بحث فرهنگی هم مهم است؛ یکی از رویکرد‌های جدی بوم گردی تقویت هویت نسبت به بوم منطقه و حفظ میراث فرهنگی است. از آنجایی که متأسفانه دولت اعتبار چندانی برای حفظ میراث فرهنگی روستا‌ها ندارد، اگر بوم گردی‌ها شکل نمی‌گرفت بسیاری از آثار میراث فرهنگی از بین می‌رفت.»

باید از کسانی حمایت شود که عاشق این کارند
رقابت مسئولان استان‌های مختلف کشور بر افزایش تعداد اقامتگاه‌های بوم گردی برداشت ما از سیاست‌های کشوری درباره اقامتگاه‌های بوم گردی بود، که آن را با قربانی در میان گذاشتیم. او سؤال ما را با پرسش جواب داد: «آیا اقامتگاه بوم گردی‌ای در استان سراغ دارید که استاندارد نداشته باشد، اما مجوز گرفته باشد؟» برتری نسبی اقامتگاه‌های بوم گردی خراسان رضوی نسبت به بسیاری از استان‌های کشور پاسخ ما بود. اما به صورت جزئی‌تر بحث زیرساخت‌ها را پیش کشیدیم، اینکه در برخی از روستا‌ها با وجود مشکلاتی همچون بی آبی و نبود جاده دسترسی مناسب، اقامتگاه بوم گردی ایجاد شده است؛ که نتیجه آن خالی بودن ظرفیت اقامتگاه در بیشتر روز‌های سال و زیان رسانی به مالکی است که با وجود گذشت ۳ سال یا بیشتر هنوز نتوانسته حتی سرمایه اولیه خود را بازیابد و اکنون درگیر بازپرداخت وامی شده که سودی برایش نداشته است.
قربانی با پیش کشیدن بحث عشق به کار می‌گوید: «تجربه نشان داده در تلاطم‌های اقتصادی مشکلی برای افرادی که کارشان را با عشق آغاز کرده اند ایجاد نشده است.» او سپس ادامه می‌دهد: «تسهیلات گاهی فریبنده است و بوم گردی ناموفق هم آثار منفی به جا می‌گذارد بنابراین باید از کسی حمایت کنیم که ضرورت کار را بفهمد.»

تعداد ۷۵ اقامتگاه بوم گردی خراسان رضوی عددی منطقی است
بیدخوری نیز با اشاره به رقم ناچیز تسهیلات ارائه شده می‌گوید: «هنوز خیلی تسهیلات آنچنانی ندادیم که مشکل مالی در بازپرداخت داشته باشند. تسهیلات اندکی که داده می‌شود به دلیل توجیه اقتصادی است که آورده اقتصادی برای روستا نشینان به همراه داشته باشد. البته که باید برنامه ریزی شود که در آینده به مشکل نخورند.» او همچنین رقم اقامتگاه‌های بوم گردی استان را منطقی می‌خواند و می‌گوید: «به نظرم ۷۵ اقامتگاه بوم گردی خراسان رضوی نسبت به بسیاری از استان‌ها که از ۴۰۰ اقامتگاه هم بیشتر مجوز صادر کرده و برخی از آن بی حساب و کتاب بوده است. تعداد معقولی باشد.»

موجی که به راه افتاده آینده را تهدید می‌کند
رئیس جامعه اقامتگاه‌های بوم گردی خراسان رضوی نیز با تأکید بر برتری وضعیت اقامتگاه‌های بوم گردی استان نسبت به سایر نقاط کشور می‌گوید: «امروز وضعیت خراسان خیلی بهتر از بقیه استان هاست، اما به شدت در معرض این هستیم که اوضاع ما هم خراب شود.» او با اشاره به آمار اقامتگاه‌های بوم گردی توضیح می‌دهد: «امروز ۱۸۰۰ اقامتگاه بوم گردی در ایران مجوز گرفته که از این تعداد تنها ۴۰۰ اقامتگاه فعال است، و از این ۴۰۰ تا حدود ۲۰۰ تای آن به اصول اقامتگاه بوم گردی نزدیک اند که به طور نسبی ضریب آن یک به نه می‌شود. این ضریب در خراسان بهتر است. اما این باید حفظ شود. افراد ابتدا با عشق وارد بحث اقامتگاه‌های بوم گردی شدند و تسهیلاتی هم نگرفتند. اما پشت سر یک موجی از اقامتگاه‌های بوم گردی راه افتاده که ممکن است در آینده ما را هم دچار مشکل کند. برای حل مشکل باید از هم اکنون توزیع صحیح سرمایه گذاری صورت بگیرد. ضریب تحمل هر روستا سنجیده شود. روستا کارش کشاورزی و دامپروری است اگر کار روستا بشود خدمات گردشگری کشاورزی و عشایری و... از بین می‌رود و در نتیجه در آینده اقامتگاه‌های بوم گردی هم بی معنا می‌شوند. امروز اقامتگاه‌های بوم گردی در حفظ فرهنگ روستا تأثیرگذارند، اما اگر بیش از اندازه گردشگر به یک روستا برود و بیش از اندازه اقامتگاه ایجاد شود فرهنگ محلی دچار آسیب می‌شود.»

باید شبکه یکپارچه گردشگری ایجاد شود
تیموری راه حل ظرفیت سنجی و بروز مشکلات را تنها در ایجاد شبکه یکپارچه گردشگری می‌داند و می‌گوید: «با ایجاد شبکه گردشگری آژانس‌ها از تعداد تور‌های بسته شده در هر هفتــــه به مناطق مختلف گردشگری باخبر می‌شوند و همه با هم در یک زمان برای یک مکان برنامه نمی‌چینند که نتیجه آن داغ شدن ناگهانی تب شمخال و کنگ و... شود.»

رفاه در اقامتگاه بوم گردی معنا ندارد
تعریف شاخص رفاه در اقامتگاه‌های بوم گردی سؤال دیگری بود که بوذرجمهری درباره آن می‌گوید: «مگر از اقامتگاه چه توقعی داریم؟ فقط یک دری باز باشد و یک فرش داشته باشد. همین.» او ژاپنی‌ها را بهترین نمونه در حفظ فرهنگ و ترکیب آن با دانش روز دانست و توضیح می‌دهد: «روستایی‌های ما زمانی مهاجرت نمی‌کنند که ارزش روستای خود را کشف کنند. اگر توانایی‌های روستایی‌ها را شناسایی کنیم و از آن‌ها مشارکت بگیریم، می‌توانیم به یک توسعه پایدار گردشگری برسیم. همه اقامتگاه‌ها هم نباید یک شکل شود، همه کاهگل شوند و لب طاقچه یک پارچه بیندازند. باید بگردیم ببینیم در هر روستا چه چیزی رواج دارد. به رویداد‌ها هم اهمیت بدهیم.» تیموری نیز با تأیید صحبت‌های همکار خود اضافه می‌کند: «اقامتگاه بوم گردی باید اصالت خود را حفظ کند نه اینکه از جای دیگری گرته برداری کند؛ بنابراین رفاه اصلا معنی ندارد. نه اینکه خدمات ندهیم. مهمان نوازی خودمان را داشته باشیم، اما در قالب اصالت بومی خودمان. گردشگر هم باید آموزش ببیند. با تفکر یک هتل ۵ ستاره نباید وارد اقامتگاه بوم گردی شود.»

خارجی‌ها از اقامتگاه بوم گردی بیشتر استقبال می‌کنند
بیدخوری با اشاره به آمار اقامت گردشگران خارجی در اقامتگاه‌های بوم گردی خراسان می‌گوید: «در استان ما گردشگران خارجی بیشتر از داخلی‌ها از اقامتگاه‌های بوم گردی استقبال می‌کنند. حال آنکه اقامتگاه بوم گردی می‌تواند گزینه مناسبی برای گذراندن یک روز خارج از شهر و دور از زندگی ماشینی برای جمعیت ۳ میلیون نفری مشهد باشد.» او سپس با تأیید صحبت‌های اساتید حاضر در جمع می‌گوید: «اینکه به خاطر تأمین رفاه از اصالت بزنیم درست نیست. مثلا آتش نشانی اخیرا اصرار دارد که اسکلت ساختمان فلزی باشد، این به معنای از بین رفتن کل ساختمان است، کجای اقوام ایرانی اسکلت فلزی داشته اند؟»

تا کنون هیچ هتلی برای ایجاد اقامتگاه بوم گردی درخواست نداده است
شنیده‌هایی مبنی بر درخواست هتل داران برای ورود به بحث اقامتگاه‌های بوم گردی و ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی زنجیره‌ای را با بیدخوری در میان گذاشتیم و او با رد این مطلب می‌گوید: «تا کنون هیچ هتلی در استان ما وارد بحث اقامتگاه بوم گردی نشده است.» کاظمیان، اما با تأیید این مطلب اظهار می‌کند: «ایجاد نشده، اما دنبالش هستند.» بیدخوری توضیح داد: «تقاضا ممکن است باشد، ولی تا کنون مجوزی صادر نشده است و صادر نیز نخواهد شد. چون به عقیده ما تنها اقامتگاه‌هایی موفق خواهند بود که از دل مردم همان روستا برآیند. علاوه بر این ما در اقامتگاه‌های بوم گردی به دنبال شیک سازی نیستیم.»

طرح‌های هادی روستایی باید اصلاح شود
حسین پور مدیر اقامتگاه بوم گردی کنگ که در پایان جلسه به جمع اضافه شد، بحث طرح هادی روستایی و تغییراتی که در روستا ایجاد می‌شود و بوم آن را به خطر می‌اندازد را مطرح کرد. بیدخوری با صحیح خواندن این گله توضیح می‌دهد: «متأسفانه گاهی با آسفالت کردن خیابان‌های یک روستا به جای سنگ فرش و اجرای طرح‌هایی که گاه منجر به خرابی خانه‌های قدیمی می‌شود، با دست خودمان ظرفیت‌های گردشگری را از بین می‌بریم. از سازمان مسکن روستایی تقاضا داریم بحث طرح‌های هادی را با دقت بیشتری دنبال کنند.»