منظور از مهرالمثل چیست و چگونه تعیین می‌شود؟

محمدمعین وطن‌خواه | شهرآرانیوز؛ پس از امضای عقد ازدواج، یکی از مهم‌ترین حقوقی که برای زنان ایجاد می‌شود حق مطالبه مهریه است. به طور کلی، مهریه در اقسام مختلف و با مقادیر متفاوت تعیین می‌شود. در برخی موارد، ممکن است زوجین هنگام عقد ازدواج، مهریه مشخصی را تعیین نکنند یا تعیین آن را به زمانی دیگر موکول کنند. در این شرایط، براساس عرف و عادات مختلف هر شهر و هم‌چنین با توجه به وضعیت زن و جایگاه او در اجتماع از لحاظ تحصیلات، موقعیت خانوادگی و مواردی از این دست، مهریه خاصی برای زن تعیین می‌شود که به آن «مهرالمثل» می‌گویند. در این مطلب، قصد داریم شما را با معنا و مفهوم مهرالمثل و نیز شرایط تعیین آن آشنا کنیم.

مهرالمثل بر چه اساسی تعیین می‌شود؟

هرچند به لحاظ عرفی مقدار مهریه در سند ازدواج ذکر می‌شود، از لحاظ قانونی و حقوقی، هیچ اجباری دراین‌باره نیست و زن و مرد می‎توانند در زمان دیگری درباره تعیین آن به توافق برسند.

براساس ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی، مبنای تعیین مهرالمثل زن وضعیت خانوادگی و سایر صفات و خصوصیات وی از جمله مدرک تحصیلی و جایگاه اجتماعی او خواهد بود.

باید در نظر داشت موارد ذکرشده با مهریه سایر اشخاص مانند دوست، فامیل یا خویشاوند مقایسه خواهد شد و با توجه به آن، مهرالمثلی برای زن در نظر گرفته می‌شود.
میزان مهرالمثل از سوی دادگاه مشخص می‌شود و هر مقداری که دادگاه بعد از کارشناسی تعیین کند، بدون توجه به رضایت زوجین به عنوان مهرالمثل اعلام می‌شود.

شرایط تعیین مهرالمثل چیست؟

همان‌گونه که اشاره شد، در شرایطی برای زن اقدام به تعیین مهرالمثل می‌شود که میزان و مقدار مهریه به هر دلیلی ضمن عقد ازدواج مشخص نشده باشد.

بر اساس ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، در صورتی که میزان مهریه مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد، مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت؛ لذا یکی از شرایط تعیین مهرالمثل آن است که توافق طرفین درباره مهریه به جهتی باطل باشد.

هم‌چنین با استناد به ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی، هرگاه عقد ازدواج باطل و زوجه دراین‌باره بی‌اطلاع باشد، در این مورد نیز مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت.

دادخواست مطالبه مهرالمثل

برای مطالبه مهرالمثل، ابتدا باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست مطالبه مهرالمثل را تکمیل کنید. پس از آن، باید دادخواست خود را به دادگاه ارسال کنید و منتظر بررسی آن باشید.

در این صورت، قاضی دادگاه دادخواست مطالبه مهریه را بررسی می‌کند و اگر شرایط تعیین مهرالمثل برای زن احراز شود، به پرداخت آن از سوی مرد حکم خواهد کرد.

دادگاه صلاحیت‌دار برای رسیدگی به دادخواست مطالبه مهرالمثل، دادگاه خانواده است. البته در بیشتر موارد، قاضی دادگاه برای انجام تحقیقات مربوط، پرونده را به کارشناس دادگاه ارجاع می‌دهد.

نکته‌های تکمیلی درباره تعیین مهرالمثل

در صورتی که در زمان عقد دائم، زوجین مقدار مهریه را معین نکرده و پس از مدتی قصد طلاق داشته باشند، این امر موجب نمی‌شود زن حق خود را بابت مطالبه مهریه از دست بدهد و دیگر مهریه‌ای به او تعلق نگیرد.

اگر زوجین در زمان عقد نکاح مهریه را تعیین کرده باشند، ولی مهریه به دلایلی از جمله نامشروع بودن یا مالیت نداشتن باطل اعلام شود، باز هم زوجه مستحق مهرالمثل است.

هم‌چنین مطابق با ماده ۱۰۹۰ قانون مدنی، اگر تعیین مهریه به زوجه واگذار شود، او نمی‌تواند مقداری بیش از میزان مهرالمثل تعیین کند حتی اگر رضایت مرد را داشته باشد.