درباره هزینه مشاوره‌های پیش از ازدواج که پای خیلی‌ها را به این مراکز باز نمی‌کند

محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ گفتن «بله» یک کلمه است و ماندن پای این «بله» یک عمر زندگی. حرف از انتخابی است که می‌خواهد به زندگی مشترک بینجامد. گفتن این بله ساده است، اما رسیدن به انتخاب بهتر آن هم در اوضاعی که میانگین از هر ۳ ازدواج سرنوشت یکی به جدایی می‌رسد، شناخت می‌خواهد و تصمیم درست. شاید اگر خیلی از زوج‌ها انتخاب درستی داشتند یا با شناخت بهتر از همدیگر روش سازگاری با یکدیگر را می‌دانستند، به خط پایان زندگی مشترک نمی‌رسیدند.

قطعا یکی از راحت‌ترین راه‌ها برای این انتخاب درست و گفتن «بله»‌ای محکم، مشورت یا مشاوره گرفتن برای شناخت دقیق از طرف مقابل است. به غیر از افراد خانواده که بهترین و نزدیک‌ترین افراد برای کمک گرفتن در شناخت فرد مقابل و تصمیم درست برای ازدواج هستند، بهره گرفتن از مشاوران ازدواج رسمی و معتبر می‌تواند کمکی برای انتخاب‌های بهتر و کاهش جدایی‌ها باشد. اما در این مسیر حاشیه‌ها فراوان است و بدتر از همه در اولین گام هزینه‌های میلیونی آن برای دختران و پسران، مانع از مشاوره گرفتن می‌شود.

سایه هزینه‌های میلیونی این مشاوره‌ها باعث شده است پای خیلی از دختران و پسران دم بخت به این مراکز باز نشود. از طرفی برای برخی خانواده‌ها که توان مالی دارند، استفاده از تست‌های شخصیت شناسی و جلسات مشاوره پیش از ازدواج بیشتر جنبه نمایشی دارد و استفاده از مشاوره را به عنوان نمادی از پرستیژ و جایگاه اجتماعی جلوه می‌دهند.

برخی خانواده‌ها هم در مسیر چشم وهم چشمی از اقوام و آشنایان در حد چند جلسه دختران و پسران دم بختشان را قبل از ازدواج به این مراکز می‌فرستند. شاید اگر اساس کار مراکز مشاوره پیش از ازدواج و نگاه متقاضیان در مسیر بهتری قرار می‌گرفت، آمار فروپاشی زندگی‌های مشترک هم این قدر تکان دهنده نمی‌شد.
در این گزارش آنچه روایت می‌شود تجربه افرادی است که درگیر رفتن به جلسات مشاوره پیش از ازدواج هستند یا اینکه در ماه‌های گذشته با پایان این جلسات، تصمیمشان را برای بله گفتن یا رد خواستگار گرفته اند.

یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای «نه گفتن»

فائزه بیست وپنج ساله است و کارشناسی ارشد شیمی دارد. حساب کتاب زندگی مشترک را با هیچ یک از فرمول‌هایی که سال‌ها پشت میز درس و دانشگاه خوانده، نتوانسته است محاسبه کند. برای گفتن بله یا خیر به خواستگارش تردید داشته و سردرگم بوده است. برای همین به یکی از مشاوره‌های پیش از ازدواج معتبر و معروف مشهد رفته است. می‌گوید: خواستگارم غریبه بود و نتوانستم در جلسات رسمی از او شناخت کاملی به دست بیاورم. در ظاهر شرایط مناسبی برای زندگی مشترک داشت، اما برای من اخلاق و شخصیت همسر آینده ام از همه معیار‌های ازدواج مهم‌تر است. برای همین با موافقت خانواده هایمان به مرکز مشاوره پیش از ازدواج رفتیم.

او در روند رویارویی مراکز پیش از ازدواج با متقاضیان مشاوره توضیح می‌دهد: به ما گفتند که یک جلسه باید برای معرفی و گفتن از شرایط و معیارهایمان تنها مراجعه کنیم. سپس در جلسات بعد دختر و پسر باید به صورت مشترک باهم نزد مشاور بیایند. چند جلسه به صورت مشترک رفتیم.

بعد از گرفتن آزمون شخصیت شناسی و تحلیل این آزمون ها، دوباره یک جلسه فردی رفتیم تا مشاور تحلیل داده‌های این آزمون‌ها را به ما ارائه دهد. درنهایت دوباره جلسه‌ای مشترک با خواستگارم رفتیم که جمع بندی نهایی کنیم. هر جلسه هم اگر از ۴۵ دقیقه تا یک ساعت بیشتر می‌شد، هزینه‌ای بیشتر داشت. به گفته او، روان شناسی که آن‌ها از او مشاوره گرفتند، برای هر جلسه ۲۵۰ هزار تومان و برای آزمون‌ها جداگانه ۲۸۰ هزار تومان دریافت کرده که مجموع هزینه جلسات فائزه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شده است.

درنهایت هم او باتوجه به شناخت از طرف مقابل براساس تحلیل‌های مشاور، پاسخ نه داده است. فائزه از رفتن به مشاوره راضی است، چون ممکن بود انتخاب درستی برای ازدواج نداشته باشد، اما از هزینه زیاد آن گله‌مند است و می‌گوید: مگر برای چند خواستگار می‌توان این قدر هزینه کرد؟ اگر بستری فراهم باشد که این مراکز به صورت دولتی یا ارزان قیمت خدمات دهند، خیلی از افراد بدون دغدغه برای پرداخت هزینه ۲۵۰ هزارتومانی برای یک ساعت مشاوره، از این مشاور‌ها استفاده می‌کردند.

گرفتن هزینه‌های بیش از رقم مصوب به اسم خبره بودن

به دنبال حرف‌های فائزه با ۱۵ مرکز رسمی مشاوره پیش از ازدواج در مشهد تماس می‌گیریم. نرخ‌ها برای مشاورانی که روان شناسشان مرکز مدرک کارشناسی ارشد دارد، ۱۵۰ هزار تومان برای ۴۵ دقیقه است و اگر مدرک دکتری روان شناسی داشته باشند، ۲۵۰ هزار تومان اعلام می‌شود. دست کم ۴ جلسه را در رسیدن به جمع بندی برای متقاضیان ضروری می‌دانند که بدون درنظرگرفتن هزینه آزمون‌های رایج در این مراکز، یک میلیون تومان آب می‌خورد.

دراین میان، برخی مراکز به اسم اینکه روان شناس مرکز آن‌ها خیلی خبره و باسابقه است، رقم‌های فراتر از عدد مصوب و قانونی را اعلام می‌کنند. یکی از مراکز محدوده خیابان دانشگاه مشهد، ابتدا برای نوبت دادن مشاوره، وقت‌های روان شناس مرکز را تا ۲ ماه آینده پر اعلام می‌کند و در بیان هزینه رقم ۳۰۰ هزار تومان را اعلام می‌کند. توجیه آن‌ها هم برای این قیمت خبره بودن روان شناس این مرکز است، اما اینکه چه تعداد از دختران و پسران دم بخت بتوانند برای هر جلسه مشاوره ۳۰۰ هزار تومان وجه پرداخت کنند، مسئله‌ای است که برای این مرکز مهم نیست؛ زیرا به قول منشی مرکز سرشان شلوغ است و آقای دکتر وقت سرخاراندن هم ندارند.

این درحالی است که امسال تعرفه ابلاغی سازمان نظام روان شناسی و مشاوره برای روان شناس یا مشاور دارای تحصیلات دکتری برای ۴۵ دقیقه مشاوره ۱۸۷هزار تومان و برای تحصیلات کارشناسی ارشد ۱۳۰هزار تومان است. همچنین، براساس سوابق حرفه ای، از زمان دریافت پروانه تخصصی برای افراد باسابقه کار بیش از ۱۵سال، ۱۵درصد به مبلغ پایه اضافه می‌شود. با احتساب سابقه کار بازهم دریافت مبلغ ۳۰۰ هزار تومان برای یک جلسه مشاوره پیش از ازدواج خارج از تعرفه مصوب شده است.

با نظر مشاور بله گفتم، اما از نوبت دهی شان کلافه شدم

دراین میان، اصل مشاوره و مشورت گرفتن از روان شناس کاربلد را هیچ کس نمی‌تواند منکر شود، زیرا در انتخاب درست برای زندگی مشترک آینده اثر دارد؛ اما نقد متقاضیان به روند کار و هزینه هاست. حتی کسانی که با نظر مشاوره بله گفتند، از میزان هزینه‌ها و روند پاسخگویی این دفتر‌ها در نوبت دهی گله دارند. مهسا همین ماه گذشته بله گفته و زندگی مشترکش را با یکی از بستگان نزدیکش آغاز کرده است. او می‌گوید: خواستگار من پسرعمه مادرم بود، اما، چون برای برخی رفتار‌ها و طرز برخورد‌ها در خانواده عمه مادرم خوش بین نبودم، از ازدواج می‌ترسیدم. نمی‌دانستم که این برداشت نادرست من از شخصیت آن هاست یا اینکه واقعا شخصیت خودم با روحیه و شخصیت آن‌ها در تناقض است.

برای همین با تأکید خانواده هایمان به مشاوره پیش از ازدواج رفتیم. رفتن به ۸ جلسه مشاوره درست ۳ ماه کامل طول کشید. هربار برای نوبت گرفتن کلی درگیر بودیم؛ مثل نوبت گرفتن از مطب پزشکان معروف با مراجعان زیاد. چندبار مرکز نوبتمان را لغو کرد و نوبت جایگزین گذاشت، درصورتی که برنامه کاری خودم و همسرم را براساس وقت تعیین شده تغییر داده بودیم. تأخیر و انتظار پشت در اتاق روان شناس و همچنین دریافت هزینه زیاد، همه مواردی بود که کلافه مان می‌کرد. خداراشکر درنهایت جمع بندی این جلسات به گفتن بله رسید، وگرنه اصلا حاضر نبودم یک بار دیگر این مسیر را طی کنم.

خانواده دختر گفتند هزینه مشاوره با شما

بین مراجعان به مراکز مشاوره پیش از ازدواج، تجربه آقای هژبری زاویه جدیدی از تبعات هزینه‌های زیاد جلسات مشاوره پیش از ازدواج را آشکار می‌کند. او می‌گوید: خانواده دختر اصرار می‌کنند به طور کامل در هرچند جلسه‌ای که مرکز مشاوره می‌گوید، مشاوره بگیریم و هزینه آن هم به عهده خانواده پسر باشد. تا الان که نزدیک به یک ماه ونیم است به این جلسات می‌رویم، حدود ۲ میلیون تومان هزینه کرده ایم. هنوز هم معلوم نیست که جواب بله به من بدهند یا نه.

اگر این مراکز به نوعی زیرپوشش بیمه بودند یا اگر نرخ‌های متعارفی داشتند، هزینه اضافی به من جوان دم بخت تحمیل نمی‌شد. حالا هم می‌توانم بگویم که این هزینه را نمی‌دهم، اما اگر درنهایت خانواده دختری که به خواستگاری اش رفته ام، جواب منفی بدهد، پرداخت این هزینه‌ها تجربه ناخوشایندی از رفتنم به این مراکز خواهد بود. درصورتی که واقعا گاهی مشاوره گرفتن می‌تواند برای گرفتن تصمیم‌های بهتر به افراد کمک کند.

دریافت هزینه‌های گزاف برای تست‌های ازدواج، غیرقانونی است

درباره حرف وحدیث‌هایی که مراجعان از نحوه محاسبه هزینه جلسات مراکز مشاوره پیش از ازدواج دارند و عملکرد این مراکز، با معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی گفتگو می‌کنیم.

غلامحسین دلبری در گفتگو با خبرنگار ما ابتدا درباره مراکز مشاوره توضیح می‌دهد: این مراکز از ۲ مرجع بهزیستی و سازمان نظام روان شناسی مجوز می‌گیرند. نظارت نیز پیرو صدور مجوز‌ها از این مراکز است، یعنی اگر بهزیستی به مرکزی مجوز داده است، به تخلفش رسیدگی می‌کند و اگر سازمان نظام روان شناسی مجوز داده است، این سازمان باید به تخلفات و شکایات رسیدگی کند. بنابراین، اگر مردم اعلام کنند که مرکزی مبلغی بیشتر از نرخ مصوب دریافت کرده است، حتما برای احقاق حقوق آن‌ها تخلف مرکز بررسی و با آن برخورد می‌شود.

این موضوع را با معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی در میان می‌گذاریم که مردم از کجا بدانند فلان مرکز مجوزش را از شما گرفته است یا سازمان نظام روان شناسی و اینکه از کجا بدانند بیشتر از نرخ مصوب از آن‌ها پول دریافت شده است یا خیر. دلبری توضیح می‌دهد: طبق قانون باید تعرفه‌های قانونی در معرض دید مراجعان در مراکز مشاوره نصب باشد و همچنین باید تصویر یا قاب مجوز هر مرکز روی دیوار نصب شود.

از این طریق مشخص می‌شود که صادرکننده مجوز کیست و پروانه مرکز مشاوره از کجا گرفته شده است. ضمن اینکه مراکز مثبت زندگی زیرمجموعه بهزیستی هستند و افرادی که به این مراکز مراجعه می‌کنند، متوجه می‌شوند که برای هر پیگیری و شکایتی از این مراکز می‌توانند به بهزیستی مراجعه کنند.
به گفته وی، اکنون مجوز‌هایی که بهزیستی برای مشاوره صادر می‌کند، به صورت تک نفره برای یک روان شناس نیست و به صورت چندنفره است که مرکزی را شکل می‌دهند. روان شناسانی که به صورت انفرادی مجوز مشاوره می‌گیرند، باید به سازمان نظام روان شناسی مراجعه کنند.

معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی در پاسخ به دیگر سؤال خبرنگار ما درباره اینکه چرا برخی مراکز، هزینه مشاوره پیش از ازدواج را هم در جلسات مشاوره ازدواج دریافت می‌کنند و نظارت دقیقی نمی‌شود، می‌گوید: هزینه جلسات و هر آزمون و سؤال وجوابی از مراجعه کنندگان باید طبق تعرفه باشد و دریافت مبلغ بیشتر غیرقانونی است. بنابراین، مراجعان باید هر تخلفی را گزارش کنند.

علت بسیاری از طلاق ها، ازدواج‌هایی است که نباید رخ می‌داد

دلبری در ادامه بر لزوم انجام مشاوره‌های پیش از ازدواج تأکید می‌کند و می‌گوید: علت بسیاری از طلاق‌ها ازدواج‌هایی است که نباید رخ می‌داد. برای همین توصیه می‌کنیم که دختران و پسران دم بخت با شناخت کافی و برمبنای منطق و نه صرفا احساس تصمیم بگیرند.
وی به این مسئله هم اشاره می‌کند که مشاوره‌های پیش از ازدواج نباید فقط به زمان خواستگاری محدود شود و زوج‌ها پس از ازدواج نیز ممکن است در برهه‌هایی از زندگی مشترک به مشورت گرفتن و مشاوره نیاز داشته باشند تا با حل اختلافات و جلوگیری از عمیق شدن اختلافاتشان به جدایی نرسند.