نبود قیمت مصرف‌کننده روی کالا‌ها چه مشکلاتی را ایجاد کرد؟

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ همان سه ماه قبل گفتیم که اگر دیدید قیمت روی بسته بندی برخی کالا‌ها کاهش پیدا کرده است، اشتباه نکنید؛ چون ارزانی در کار نیست، فقط بعد از این به جای قیمت مصرف کننده، جمع قیمت تمام شده تولید به اضافه سود تولیدکننده و ارزش افزوده روی تعدادی از کالا‌ها درج می‌شود. پویش «بی قیمت نخریم ۲» را هم راه اندازی کردیم تا درکنار رساندن این خبر به گوش مردم، ضعف‌ها و مشکلات را نیز به مسئولان گوشزد کنیم. از همان ابتدا یکی از نگرانی‌ها برای اجرای طرح یادشده، احتمال ایجاد تنش بین خریدار و فروشنده بود.

فرض کنید خبر اجرای این طرح به گوش مردم در سراسر نقاط کشور رسیده باشد (که نرسیده است) مشکل بعدی، نحوه حساب وکتاب قیمت مصرف کننده است که راهکار مسئولان برای آن، درج قیمت مصرف کننده در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بود که البته نتیجه نداد. این ادعای ما نیست، بلکه برآیند گفت وشنود ما با مردم است. حالا پیشنهاد‌هایی برای درج قیمت مصرف کننده در کنار تولیدکننده نیز مطرح شده است که درصورت اجرا، بخشی از این مشکلات را حل خواهد کرد.

اصلا نمی‌خواهیم نکات مثبت این طرح مثل حذف تخفیف‌های دروغین، شفاف سازی قیمت ها، حذف دلال‌ها از نظام تولید و... را زیر سوال ببریم، اما همان طور که برخی اخبار باید بار‌ها تکرار شود تا به جان جامعه بنشیند، راه رسیدن بعضی انتقاد‌ها و قبولاندن آن به مسئولان نیز همین تکرار است.

این قیمت تولیدکننده است

انگشت اشاره اش را روی بطری نوشابه فشار می‌دهد و می‌پرسد: اینجا نوشته چند؟ خودش جواب می‌دهد: ۹ هزارو ۷۰۰ تومان، هیچ ردونشانی هم از قیمت تولیدکننده نیست. بطری بعدی را که برندی آشناتر دارد، برمی‎دارد و می‌گوید: اینجا کمی واضح‌تر است که این قیمت تولیدکننده است نه مصرف کننده، اما به هرحال کمتر خریداری این نکته را قبول می‌کند و هر روز باید با ۱۰ نفر بحث کنیم.

این‌ها را فروشنده سوپرمارکتی در خیابان کاشانی می‌گوید و رگبار گلایه هایش از این طرح را مطرح می‌کند؛ «از اتحادیه به ما اعلام کردند که باید قیمت مصرف کننده را خودمان درج کنیم.» رد نگاهش به یخچال مغازه پیوند می‌خورد و ادامه می‌دهد: مگر فروشگاهیم؟ کجای این یخچال کوچک، قیمت بزنیم که مشتری ببیند؟ تازه هر بار خرید که می‌آید، قیمت‌ها تغییر می‌کند.

پاسخ این سوال که چرا در هر بارِ خرید قیمت تولید تغییر می‌کند، کاملا روشن است؛ چون قیمت مواد اولیه تولید، متغیر است و اتفاقا همین موضوع یکی از گلایه‌های تولیدکننده‌ها از این طرح بود که در گزارش‌های پیشین هم به آن اشاره کردیم؛ چون در برخی زمان‌ها باعث چندنرخی شدن کالا‌های یکسان در بازار می‌شود.

«همین چند روز قبل بود که یکی از مشتری‌ها نیم ساعت بعد از خرید بازگشت و با تندی گفت: فکر می‌کنم اشتباه حساب کردید. با احترام دوباره همه خریدهایش را جمع زدیم و برایش توضیح دادیم که روی برخی اقلام، قیمت تولیدکننده درج شده است. اصلا نپذیرفت و گفت من خودم در تعزیرات کار می‌کنم و از این موضوع اطلاع ندارم. بعد هم تهدید کرد که از ما شکایت می‌کند و همه خریدهایش را پس داد.» این ماجرا را خانم فروشنده سوپرمارکتی در خیابان صاحب الزمان برایمان تعریف می‌کند. گلایه‌های او هم از این طرح کم نیست.

بر حسب اتفاق، در زمان حضور ما در این سوپرمارکت، بازاریاب یکی از کارخانه‌های کیک و کلوچه هم وارد می‌شود و وقتی گفت وگوی ما با فروشنده را می‌شنود، دنباله حرف را می‌گیرد و می‌گوید: هنوز برخی محصولات ما که تولید قبل است، قیمت مصرف کننده دارد و همین موضوع یک نکته مثبت برای فروش بیشتر آن‌ها شده است؛ چون خیلی از فروشنده‌ها از کالا‌هایی که قیمت تولیدکننده دارد، راضی نیستند. او برایمان تعریف می‌کند که یکی از سوپرمارکت‌ها در خیابان احمدآباد روی بنر بزرگی نوشته است که قیمت‌های درج شده روی کالا‌ها قیمت تولید است.

از فروشنده سوپرمارکت‌هایی در میدان شهدا، خیابان خواجه ربیع، توحید، امامیه، دانشگاه و... نیز درباره تجربه شان از درج قیمت تولیدکننده روی کالا می‌پرسیم. بگومگو بین خریدار و فروشنده، پایان بندی یکسان ماجرا‌هایی است که از زبان این افراد می‌شنویم. یک نکته جالب دیگر، دیدگا ه‌های مردم در نرم افزار‌های فروش سوپرمارکتی و پاسخ کپی شده ا پراتور است. برخی خریدار‌ها بعد از اتمام خرید خود در قسمت نظرات، با ادبیات مختلف از یکسان نبودن قیمت فاکتور و قیمت درج شده روی کالا گلایه کرده اند. ا پراتور هم با اضافه کردن واژه «عزیز» به ابتدای نام کاربری خریداران، یک پاسخ را برای همه آن‌ها کپی کرده است: «قیمت‌های درج شده بر روی این اقلام کالایی، قیمت تولیدکننده است که با احتساب سود فروشنده در فاکتور نهایی درج شده است.»

گیج شدیم

«گیج شدیم.»؛ این پاسخ مصرف کننده‌هایی است که نظرشان را درباره اجرای این طرح پرسیدیم. بگذارید در اینجا یکی از سوال‌های اساسی مردم را مطرح کنیم: «از کجا بدانیم روی هر کالا چند درصد سود اضافه می‌شود؟» هرچند ما در اینجا برای شما جدول کالا‌های مشمول این طرح و سود‌های مجاز آن را آوردیم، واقعا نمی‌شود توقع داشت که مردم این فهرست را به همراه درصد‌های مجاز به ذهن خود بسپارند.
آقای کمالی درباره تجربه خود در این زمینه به شهرآرا می‌گوید: یک نوشیدنی با برند مشخص را به سه قیمت متفاوت خریدم که این تفاوت نرخ، باعث چندنرخی شدن یک کالا و گیج شدن ما می‌شود.

البته یکی از اهدف اجرای این طرح، ایجاد رقابت برای دریافت حاشیه سود کمتر توسط فروشنده هاست، اما، چون درباره سقف نهایی سود اطلاع رسانی درستی نشده است، تشخیص ارزان فروش و گران فروش برای خریداران سخت است.
این موضوع در پیام‌های مردمی نیز دیده می‌شود. یکی از شهروندان در پیامی نوشته است: «قیمت کارخانه روی یک نوشیدنی ۳ هزار تومان درج شده است که حتی اگر ۵۰ درصد به آن سود اضافه شود، می‌شود ۴ هزارو ۵۰۰ تومان، اما من ۷ هزار تومان پرداخت کردم. لطفا هرچه زودتر قیمت مصرف کننده نیز درکنار قیمت تولیدکننده درج شود.»

اول اردیبهشت؛ قیمت مصرف‌کننده در کنار قیمت تولیدکننده

«از اردیبهشت تمام زنجیره تامین و توزیع کالا، ملزم به درج قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده هستند.» این پاسخ رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی به شهرآرا درباره سردرگمی مردم دربرابر طرح درج قیمت تولید روی کالاست. امیررضا رجبی به اجباری شدن درج قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده بر روی ۱۰هزار قلم کالا اشاره می‌کند و می‌گوید: مسئولیت صحت و تطابق قیمت تولیدکننده با واحد تولیدی است و قیمت حتما باید مطابق ضوابط تعیین‌شده توسط هیئت تعیین و تثبیت قیمت درج شود.

به‌گفته رجبی، تولیدکنندگان داخلی تا پایان فروردین۱۴۰۱ فرصت دارند که زیرساخت‌های لازم برای درج قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده بر روی کالا‌ها را ایجاد کنند. به‌گفته وی، درج قیمت بر روی کالا‌هایی که امکان بسته‌بندی ندارند، با فهرست قیمتی انجام می‌شود و هیچ‌یک از تولیدکنندگان نباید کالایی را بدون مشخص کردن قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده برای مصرف‌کنندگان و خریداران عرضه کنند.