حق به شهر

در عصر کنونی هم زمان با دگرگونی و تغییر بنیادین ساختار‌ها و مناسبات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر شهرها، آرام آرام بحران‌های شهری در شکل‌های گوناگون ازجمله مطالبات شهروندان ظهور می‌یابند و از مفهومی جدید به نام «حق به شهر» سخن به میان می‌آید.

براین اساس، شهر‌ها ساختار‌هایی اجتماعی، پویا و پایا در نظر گرفته می‌شوند که براساس مجموعه‌ای از قواعد و فعالیت‌هایی که در آن‌ها انجام می‌شود، همه شهروندان در برابر شهر دارای حقوقی هستند. موضوع حق به شهر علاوه بر اینکه به عنوان مفهومی تازه برای مدیریت شهر‌ها مطرح می‌شود، فرصتی مناسب برای نقد وضع موجود نظام شهری نیز پدید می‌آورد.

اگر در چارچوب زمانی به این موضوع بپردازیم، حق به شهر، هم بیانگر وضع موجود شهر به معنای آنچه هست و آنچه نیست و هم ارائه کننده ویژگی‌های شهر مطلوب به معنای شهری که باید باشد است.

بیش از نیمی از جمعیت دنیا در شهر‌ها ساکن شده اند؛ امری که سبب تخریب محیط زیست و واردساختن خسارات جبران ناپذیر بر شهر و شهروندان شده است.

علاوه بر این، باتوجه به اینکه بخش عمده‌ای از شهرنشین‌ها از حقوق بشر و الزامات اولیه زیستی بهره‌مند نیستند، ضرورت توجه به معیار‌های زیستی استاندارد با درنظرداشتن کرامت انسانی و رفاه شهروندان از مهم‌ترین اصول بنیادین است که در حق به شهر به آن توجه می‌شود.

امکان استفاده عادلانه از فرصت‌ها و ظرفیت‌های شهر برای همه ساکنان آن موضوعی است که به مطالبه‌ای مهم تبدیل شده و علت اصلی اش نیز مشکلات و معضلات انسانی و محیطی بی شماری است که برای شهر‌ها به وجود آمده است.

مسئله‌ای که به عنوان بخشی از انواع حقوق بشری در اسناد ملی و بین المللی کشور‌ها نیز شناسایی و بدان پرداخته شده است.

شاید رویکرد اصلی این موضوع ساختن آینده مطلوب شهر‌ها برای شهروندانی است که به عنوان انسان از حق رفاه و بهره مندی حداکثری از بهترین استاندارد‌های معیشتی برخوردارند.

دراین راستا، مدیریت شهری وظیفه دارد ضمن بازشناخت، تحلیل و درک صحیح مفهوم حق به شهر و انتقال آن به متخصصان حوزه مطالعات شهری، برای عملی کردن این ایده کوشش کند. شناسایی جامع موقعیت فعلی شهر و بهره مندی از مطالعات آینده پژوهی برای ترسیم بهترین آینده ممکن برای شهر‌ها اهمیت فراوانی دارد.

مهم‌ترین خواسته‌هایی که در حق به شهر دسته بندی می‌شوند، شامل حق به حرکت و دسترسی، به فضای عمومی، دسترسی به خدمات، دسترسی به فضای سبز، برخورداری از امنیت عمومی و مشارکت شهروندان در اداره امور محله و شهر خودشان است.