آیا افشا اسرار کاری، جرم است؟

فرزانه عمادی|شهرآرانیوز، افشای اسرار خصوصی افراد جرم و در قانون با توجه به شغل و شخصیت اجتماعی فاش کننده مجازات تعیین شده است، بنابراین تفاوتی میان مشاغل خصوصی و دولتی نیست و افشا کننده اسرار شغلی دیگری، در هر صنف و گروهی که باشد در صورت ارتکاب این عمل غیر اخلاقی مجرم است.

باید در نظر داشت چنانچه شخصی مرتکب جرم افشای چند راز مختلف در حرفه خود شود مشمول قاعده تعدد جرم نیست و باعث تشدید مجازات مرتکب خواهد شد. ملیحه السادات حسینیان، وکیل و کارشناس ارشد حقوق به سؤالاتی در این باره پاسخ می‌دهد.

آیا برای حفظ اسرار مردم از سوی مترجمان رسمی، در قانون مجازاتی تعیین شده است؟

بله، در هر شغل و صنفی حفظ اسرار از واجبات و تعهد به آن از اخلاقیات است که در قانون آیین نامه مرتبط به مترجمان رسمی این نکته به صراحت بیان شده است که مترجم مکلف است اسراری که در اثر امر ترجمه به آن‌ها واقف می‌شود را حفظ کند.

در صورت افشای اسرار مردم از سوی وکلا، قانون چه مجازاتی را پیش بینی کرده است؟

در قانون مربوط به وکالت آمده است: «وکیل باید اسراری که به واسطه وکالت از طرف موکل مطلع شده و همچنین اسرار مربوط به حیثیات و شرافت و اعتبارات او را حفظ کند و در صورت افشای اسرار توسط وکیل، وی محکوم به یکی از مجازات‌های انتظامی وکلا می‌شود.» همچنین با توجه به میزان اهمیت این افشا توسط وکیل، و با توجه به متن ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی، افشای اسرار توسط وکیل علاوه بر تخلف انتظامی، جرم محسوب شده و مجازات قانونی در حق وی قابل اعمال است.

از مشاغلی که رازداری در آن جزو ارکان این حرفه محسوب می‌شود، پزشکی است. در صورت افشای اسرار بیمار از سوی کادر درمان یا پزشکان، قانون چه مجازاتی را پیش بینی کرده است؟

در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت، پزشک از نظر اخلاقی و شغلی متعهد به حفظ اسرار تمامی کسانی است که به او مراجعه می‌کنند. قانون هنیز به خاطر حفظ حرمت اشخاص قوانینی را جهت پیشگیری از این جرم مقرر کرده و افشای اسرار را به هر طریق جرم می‌داند و بیان می‌کند که پزشکان، جراحان، ماماها، داروفروشان و تمامی افرادی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند، هر گاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال و یا جزای نقدی، محکوم می‌شوند. همچنین مشاوران امور روانی در مراجعات افراد چنانچه اسرار شخصی را افشا کنند به مجازات حبس و جزای نقدی محکوم می‌شوند.

در قانون فاش شدن راز از سوی کارمندان اداره امور مالیات چه مجازاتی پیش بینی شده است؟

اداره امور مالیات جزو نهاد‌هایی است که با اطلاعات مهمی از مردم سر و کار دارد و باید در حفظ اسراری که ضمن این شغل از مردم به دست می‌آورد کوشا باشد، در غیر این صورت، افشای اسرار از سوی آن‌ها جرم محسوب می‌شود.

قانون در این باره می‌گوید: «اداره امور مالیاتی و سایر مراجع مالیاتی باید اطلاعاتی را که ضمن رسیدگی به امور مالیاتی مؤدی به دست می‌آورند، محرمانه تلقی و از افشای آن جز در امر تشخیص درآمد و مالیات نزد مراجع قانونی و در حد نیاز، خودداری کنند و در صورت افشا طبق قانون مجازات اسلامی با آن‌ها رفتار خواهد شد.»

آیا در قانون مواردی که افشای اسرار به سلامت جامعه کمک می‌کند، هم پیش بینی شده است؟

بله، در واقع استثنائاتی نیز وجود دارد که افشای اسرار از حیطه جرائم خارج شده و قانون افراد را در شرایطی خاص، وادار به بیان اسرار می‌کند. حتی در صورت عدم بیان، جرم محسوب می‌شود. در اینجا افشای اسرار نسبت به حفظ آن از اهمیت بیشتری برخوردار است که از آن میان می‌توان گفت بیان بیماری‌های واگیردار، که با توجه به آثار جبران ناپذیری که بر جامعه دارد، افشای این بیماری‌ها برای حفظ سلامتی افراد است که در این صورت افشا جرم نیست.

همچنین افشای نوشته‌ای که مؤثر در کشف جرم است و متهم آن را به وکیل سپرده باشد، چنانچه با درخواست بازپرس، وکیل از ارائه آن‌ها خودداری کند، به مجازات مقرر برای خلاصی متهم از محاکمه محکوم می‌شود.

آیا کارشناسان رسمی نیز ملزم به حفظ اسرار مراجعه کنندگان می‌باشند؟

بله، حفظ اسرار به دلیل مطلع شدن اطلاعات مردم به مناسبت شغل و حرفه‌ای که در آن مشغول هستند از اهمیت بالایی برخوردار است و قانون در این باره تکالیفی مقرر کرده است و کارشناسان مکلف هستند اسراری که در اثر انجام شغل خود مطلع می‌شوند را حفظ کنند و در صورت تخلف علاوه بر مجازات انتظامی به شش ماه تا دو سال حبس تأدیبی محکوم خواهند شد.