رسم و رسوم همسایگی امام رضا (ع)

محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ همسایه امام مهربانی‌ها هستیم و اگر زیر گنبد طلایی اش حاجتی بر زبانمان جاری شود، صدا می‌زنیم یا امام رئوف (ع)؛ اگر زائری از شهری غریب باشیم با دلی شکسته، امام را به غریب الغربا (ع) بودنش صدا می‌زنیم. درمانده باشیم و در انتظار مدد، معین الضعفا (ع) می‌خوانیمش. وقتی دستمان از زمین وزمان کوتاه می‌شود، یا ضامن آهو (ع) می‌گوییم و مدد می‌خواهیم از امام رضا (ع). اما به راستی چقدر از این صفات و ویژگی‌های امام هشتم (ع) در زندگی روزمره خودمان تسری یافته است؟

ما که همسایه امام رئوف (ع) شده ایم به رسم همسایگی چقدر رئوفیم و صفات و توصیه‌های ایشان در دلمان رسوخ کرده است؟ دل هایمان با دیگر همسایگان امام (ع) در گوشه وکنار شهر چقدر رئوف و مهربان بوده است؟ با زائر امام (ع) چطور؟ رسم همسایگی را در مهربانی با زائر به جا آورده ایم؟ بار‌ها معین الضعفا (ع) صدایش زده ایم، اما به عنوان مجاور یا زائر، اگر توان و دست یاری داشته ایم، چقدر در مسیر معین الضعفا بودن قدم برداشته ایم؟

همه این‌ها سؤالاتی است که وقتی می‌خواهیم از تسری ویژگی‌های امام رضا (ع) به زیست خودمان صحبت کنیم، به میان می‌آید. قطعا در پاسخ دادن به این سؤالات دست پُر نیستیم و در مسیر زندگی به سبک و سیره رضوی عقب مانده ایم. بدتر از همه اینکه در همان شاخصه‌هایی نیز که حرفی برای گفتن داشته ایم، به مرور زمان به جای تسری بیشتر صفات رضوی به زندگی هایمان، با بی اعتنایی میزان آن را کم و کمتر کرده ایم.

سیره رضوی را در سبک زندگی‌ها احیا کنیم

هم زمان با ایام دهه کرامت برای این مهم دیدگاه و نظر یکی از کارشناسان و صاحب نظران دینی و فرهنگ رضوی را جویا شده ایم. در همین زمینه حجت الاسلام دکتر علی خیاط، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی، در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: نباید فراموش کنیم که شکل گیری شهر مشهد بر محور امام رضا (ع) بوده است.

او اضافه می‌کند: از گذشته دو گروه در مجاورت این محور بوده اند؛ یا ساکن مشهد که مجاور محسوب می‌شده اند، یا مسافر مشهد که زائر بوده اند.

این کارشناس دینی معتقد است که مجاوران همیشه معتقد بوده اند هر برکتی به زندگی مادی و معنوی آن‌ها می‌رسد، از برکت امام رضا (ع) است. اینکه اگر لقمه‌ای نان بر سر سفره هایشان می‌برده اند به واسطه اقتصاد حاصل از زائران امام رضا (ع) بوده است.

برای همین برکات معنوی و مادی زندگی شان را به واسطه امام رضا (ع) می‌دیده اند. این دیدگاه و باور هنوز هم در میان برخی از کسبه و مجاوران امام رضا (ع) وجود دارد، اما خیلی به نسبت گذشته کم رنگ‌تر شده است.

به گفته رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی، از زمانی که مشهد به سمت توریستی و گردشگری شدن پیش رفته، این روحیه در بین مجاوران هم کم رنگ شده است. او می‌گوید: این روند تهدیدی برای هویت و معنویت مشهد است و در درازمدت بخشی از مجاوران که هنوز باروحیه و ارادت گذشته با زائران مواجه می‌شوند نیز ممکن است تغییر کنند.

نباید نگاه طعمه‌ای به زائر وجود داشته باشد

حجت الاسلام خیاط تأکید می‌کند: در زیست شهری نه تنها نباید نادیده بگیریم که امام رضا (ع) محور شهر مشهد بوده است، بلکه باید این مرکزیت را در بخش‌هایی که کم رنگ شده است احیا کنیم.

او ادامه می‌دهد: در بازار، خدمات، اماکن، مراکز درمانی و ... مجاورانی که کسب وکارشان به واسطه حضور زائران امام رضا (ع) می‌چرخد، این موضوع را در نظر داشته باشند که رزق آنان از برکات امام رضا (ع) و زائر اوست و نباید نگاه طعمه‌ای به زائر داشته باشند.

به طور مثال اگر مجاوری تاکسی ران است و هدفش کسب رزق برای خانواده اش است باید با همین روحیه به زائر امام رضا (ع) نگاه کند که لقمه سفره خانواده اش به واسطه حضور زائر امام هشتم (ع) است. رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی در پاسخ به اینکه برای تسری صفات امام رضا (ع) به زندگی مجاوران و زائران چه می‌توان کرد، اولویت را به کار فرهنگی می‌دهد و می‌گوید: باید تعریف کار فرهنگی را تغییر بدهیم. برگزاری صرف مراسم میلاد و شهادت، کار فرهنگی نیست. باید به شکل کاربردی و عملی سیره امام رضا (ع) را به شهر مشهد تسری بدهیم.

او تصریح می‌کند: سیره امام هشتم (ع) رأفت و کرامت است؛ پس باید ببینیم که این رأفت و کرامت چقدر در بین مجاوران جاری است. باید مجاورانی که سیره رضوی در رفتار آن‌ها بیشتر نمود دارد شناسایی شوند و فعالیت هایشان به عنوان الگو به دیگران معرفی شود. حجت الاسلام خیاط در پایان تأکید می‌کند که سیره زندگی امام رضا (ع) در قالب‌های هنری، فرهنگی به مردم ارائه شود تا اقدامات اثربخش باشند.