درباره پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» که در کاهش تردد خودرو‌ها اثر چندانی نداشته است

ملیحه ابراهیمی‌یزدی | شهرآرانیوز؛ بیش از ۵‌سال است که از راه‌اندازی پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» می‌گذرد. حامیان محیط زیست با شعار «آسمان آبی و زندگی سالم‌تر» در بیش از ۲۰۰ شهر ایران با هدف داشتن هوای پاک و سالم سعی کرده‌اند با حرکات نمادین مانند استفاده از دوچرخه این پیام را به شهروندان برسانند که یک روز در هفته را می‌توان از خودرو شخصی استفاده نکرد، اما آنچه در ادامه این پویش جای سؤال دارد این است که چرا آن دسته از افراد که به این پویش پیوسته بودند به ادامه این پویش اقبالی نشان ندادند؟

از خودمان شروع کنیم

یوسف ۴۸ ساله یکی از افرادی است که قبل از شروع پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» بسیاری از مسیر‌های ترافیکی را بدون خودرو پشت سر گذاشته است. او بر این باور است که تبلیغ حتی به صورت نمادین تأثیر زیادی در نقش بستن افکار عمومی‌دارد، اما این مهم به‌تن‌هایی پاسخگو نیست: «هر شهروندی باید جدا از خواسته‌هایش از مدیریت شهری و حتی مسئولان بالادستی، اول خودش را در مظان اتهام قرار بدهد. من این کار را انجام دادم. نزدیک بودن خانه شخصی‌ام به محل کار مهم‌ترین انتخاب در استفاده نکردن از خودرو شخصی‌ام بود. بیشتر روز‌های هفته پیاده به محل کارم می‌روم و برای ترویج این فرهنگ، خرید مایحتاج روزانه را به فرزندانم سپرده‌ام تا با دوچرخه از داخل محله‌مان خرید کنند.» او سهم همسرش را از هوای پاک، رفت و آمد با وسایل حمل و نقل عمومی می‌داند و باور دارد که با یک برنامه‌ریزی می‌توان زیر‌ساخت‌های کاهش آلودگی و ترافیک را به‌سادگی فراهم کرد.

از نبود ایمنی تا موانع و مشکلات مسیر

یاسر، یکی از دوستداران محیط زیست است که سه سالی می‌شود حتی با کم‌رنگ شدن پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» بدون وسیله نقلیه شخصی یک روز را پیاده با قطار شهری و اتوبوس‌های BRT می‌گذراند. او با اینکه دوچرخه هم دارد احساس تأسف می‌کند که نمی‌تواند مسافت طولانی از خانه تا محل کارش را رکاب بزند. مطالعات زیادی در این باره انجام داده است، اما به این نتیجه رسیده است که برابر استاندارد‌ها مسافت بالای ۵‌کیلومتر مناسب برای تردد با دوچرخه نیست.

از طرفی، چون زیر‌ساخت‌های نگهداری ایمن دوچرخه در شهر وجود ندارد این خطر را هم نمی‌کند تا یک قسمتی از مسیر را با دوچرخه و ادامه مسافت را با وسایل حمل و نقل عمومی طی کند. از طرفی تکمیل نبودن مسیر‌های دوچرخه و موانعی که در طول مسیر مانند پارک خودرو در مسیر و... وجود دارد را معضلی برای استفاده دائم از دوچرخه می‌داند.

روز‌های سه‌شنبه اتفاق خاص ترافیکی نمی‌افتد

به گفته سرکلانتر شرق راهنمایی و رانندگی مشهد، برابر آمار و داده‌های پایش تصویری در شهر مشهد روزانه به طور میانگین یک میلیون‌و ۳۲ هزار وسیله نقلیه را دوربین‌های نظارتی ثبت رکورد کرده‌اند که در روز‌های سه‌شنبه اتفاق خاصی در کاهش تردد وسایل نقلیه معابر شهری ایجاد نشده است. این بدان معنی است که پویش سه‌شنبه‌های بدو‌ن خودرو در حد شعاری بیش نیست.

سرهنگ احمد نوری، بر این باور است که شهر مشهد از نظر اندازه به صورت شرقی غربی کشیده شده و این وسعت به سمت غرب و شمال غرب ادامه خواهد داشت. از طرفی بیشتر ادارات شهر در هسته مرکزی واقع شده‌اند و بیشتر کارمندان در نیمه غربی شهر سکونت دارند. این اتفاق باعث شده است تا همه‌روزه از ابتدای صبح از غرب به شرق و در ساعت‌های تعطیلی اداره‌ها از شرق به غرب شاهد بار ترافیکی چشمگیری باشیم.
توصیه می‌شود برای کاهش خودرو‌های تک‌سرنشین که روزانه سرازیر پارکینگ ادارات می‌شوند در شهر فکری به حال نزدیکی مسیر خانه به محل کار کنیم. دستاورد این اتفاق بزرگ کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی صوتی و زیست محیطی است که کاهش رفت و آمد‌ها و به دنبال آن ترافیک و کاهش استهلاک وسیله نقلیه را به دنبال دارد.

به کاربران ترافیکی امتیاز بدهیم

سرهنگ علیرضا رحیمی، رئیس اداره فرهنگ و آموزش ترافیک پلیس راهور خراسان رضوی نیز بر این باور است که آفت این روز‌های ترافیک شهر مشهد، تک‌سرنشینی وسایل نقلیه موتوری است: «سال‌هاست به دنبال یک شعار زیبا پویشی را به راه انداخته‌ایم غافل از اینکه تا عمل فاصله زیادی داریم. اثر این پویش کم است. باید به دنبال پویشی با محتوای «سه‌شنبه‌های با خودرو کمتر» باشیم. باید برای بهبود وضعیت ترافیکی به کاربران امتیاز بدهیم. به عنوان نمونه برای کارمندی که با دوچرخه یا وسایل حمل و نقل عمومی رفت و آمد می‌کند تسهیلاتی را در نظر بگیریم. به‌عنوان نمونه شارژ ماهیانه من‌کارت، دیرتر در محل کار حضور یافتن، یا پوشش جدا از دیگر همکاران مثل پوشیدن لباس ورزشی و...»

به گفته او حتی می‌شود نهاد‌های ذی‌ربط برای چنین افرادی تکلیف کنند که نیم ساعت زودتر از کار تعطیل شوند. تا زمانی که زیر‌ساخت‌ها فراهم نشوند و شهروندان ترغیب به حذف وسیله نقلیه شخصی‌شان نشوند، نمی‌توان توقع داشت که حتی برای یک روز آمار تردد وسایل نقلیه در شهر کاهش پیدا کند.
رحیمی می‌گوید مشهدی‌ها رتبه دوم را درمیان شهروندان دوچرخه سوار کشور دارند و این مهم را می‌توان به افزایش تعداد فروشگاه‌های فروش دوچرخه در شهر نسبت داد: «اقبال عمومی برای استفاده از این وسیله حمل و نقلی سبز بیشتر از پیش شده است، اما تا زمانی که نتوانیم برای سفر‌های دورن‌شهری برنامه‌ریزی کنیم، وضعیت ترافیک به همین منوال خواهد بود.»