«‌HPV» بیماری که از آن کمتر می‌دانیم

این شعار از تعهد شخصی حمایت می‌کند و نشان‌دهنده تأثیر حرکت‌های فردی بر آینده بیماران مبتلا به سرطان است. هم‌زمان با هفته مبارزه با سرطان، به معرفی ویروس اچ‌پی‌وی یا پاپیلومای انسانی پرداخته‌ایم. ویروسی که عامل اصلی سرطان دهانه رحم(سرویکس)، چهارمین سرطان شایع در بین زنان است و مهم‌ترین علت مرگ ناشی از سرطان در کشورهای در حال توسعه.

این عفونت در صورت ضعف سیستم ایمنی بدن، به سرطان دهانه رحم تبدیل می‌شود. به همین علت است که پزشکان، انجام منظم تست پاپ‌اسمیر را که از روش‌های غربالگری و تشخیص به‌موقع احتمال سرطان است، توصیه می‌کنند.با ملیحه حسن‌زاده، متخصص زنان و زایمان، انکولوژیست زنان و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد که در این باره پژوهش‌هایی نیز انجام داده است، گفت‌وگو کردیم و از راه‌های حفاظت بدن در مقابل این بیماری شنیدیم.

ویروس اچ پی وی چیست و در چه صورت باید آن را بیماری خطرناکی دانست؟
ویروس اچ پی وی یا پاپیلوم انسانی، شایع‌ترین عفونت منتقله جنسی در تمام دنیاست و تمام زنان و مردان ممکن است در طول زندگی‌شان به این عفونت آلوده شوند. برای پیشگیری از ابتلا به این نوع سرطان، جلوگیری از تماس جنسی با فرد آلوده به عفونت‌های جنسی، تعهد در رابطه جنسی و استفاده از رابطه محافظت‌شده بسیار توصیه می‌شود. همچنین واکسنی به نام گارداسیل یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از این بیماری است.

مبتلایان به اچ‌ پی‌ وی چطور از بیماری خود آگاه می‌شوند؟ آیا آزمایش خون این بیماری را نشان می‌دهد؟
این ویروس از طریق خون به فرد دیگری منتقل نمی‌شود بنابراین آزمایش خون برای تشخیص ویروس کاربردی ندارد. ویروس اچ پی وی، با ورود به بدن، تغییر سلولی ایجاد می‌کند و از طریق تست پاپ‌اسمیر شناسایی می‌شود.

در این میان، تست hpv به عنوان بیماریابِ سرطان، در کنار تست پاپ‌اسمیر برای غربالگری و بیماریابی، حساسیت آزمایش را بالا می‌برد.

البته مراجعان باید با نظر پزشک، به آزمایشگاه‌هایی که تست hpv را به صورت استاندارد بررسی می‌کنند، مراجعه کنند. چون بسیار شاهد این هستیم که برخی به دلیل مسائل مالی به تست‌های ارزان‌قیمت روی می‌آورند و این تست‌ها بیماری را به صورت کاذب نشان می‌دهد.

لطفا این بیماری را در این تست‌ها، تشریح کنید؟

در چه فاصله زمانی زنان نیاز به انجام تست پاپ‌اسمیر و آزمایش hpv دارند؟

راه‌های تشخیص عفونت برای آقایان و خانم‌ها یکسان است؟
در این باره برای خانم‌ها کارهای تحقیقاتی بسیاری انجام شده است و راه برای تشخیص از طریق تست پاپ‌اسمیر و اچ‌‌پی‌وی و ... وجود دارد.

اما برای آقایان، تست استانداردی برای نمونه‌گیری وجود ندارد و به همین دلیل تست‌های آن‌ها منفی می‌شود و بیماری را نشان نمی‌دهد و می‌توانند بدون نشانه، ناقل بیماری باشند.

این ویروس، بسیار مقاوم است و به راحتی از بین نمی‌رود. در محیط بیرون از بدن هم باقی می‌ماند و سخت از بین می‌رود آمار دقیقی از مدت زمان زندگی این ویروس در دست نیست. ممکن است 3 تا 4 هفته روی سطوح بدن باقی بماند.

راه‌های انتقال دیگری هم می‌تواند عامل انتقال ویروس باشد؟
راه‌های غیرجنسی به شکل اثبات‌نشده، مطرح هستند. ما مواردی از ابتلا به ویروس، از راه اپیلاسیون در مراکز غیراستاندارد داشته‌ایم.

از آنجایی که این ویروس بسیار مقاوم است، عفونت منتقل شده است.
نمود بیماری از زمان تماس با فرد آلوده تا ایجاد زگیل تناسلی در مردان حداکثر 11 تا 12 ماه و در خانم‌ها از 3 هفته تا 6 ماه طول می‌کشد.

اما در همین مدت هم قابلیت انتقال آن بسیار بالاست . ولی توجه به این نکته اهمیت دارد که از طریق روبوسی و ظرف مشترک و تعاملات روزانه معمولی منتقل نخواهد شد.

این بیماری درمان خاصی دارد؟
درباره مبتلایان به زگیل‌هایی که دیده می‌شود، درمانی مانند کرایوکردن صورت می‌گیرد. البته این درمان، ویروس را از بین نمی‌برد، فقط میزان آن را کم می‌کند ولی در هر صورت، باید ضایعه از بین برده شود. چون وجود زگیل‌، بیماری‌زایی و امکان انتقال را هم زیاد می‌کند.

نکته اساسی اینجاست که تنها با بالابردن سیستم ایمنی بدن، می‌توان به پاک‌شدن ویروس امیدوار بود. در این بین، کمبود ویتامین A و D، در رشد بیماری تأثیر منفی می‌گذارد.

در کارهای تحقیقاتی دیده شده که موم عسل رشد hpv را متوقف کرده است. اما در هر صورت، هیچ درمان اثبات‌شده و دارویی برای این بیماری وجود ندارد.

پس راه روبه‌رویی با این بیماری برای فرد مبتلا چیست؟

واکسن گارداسیل چقدر در پیشگیری و درمان این بیماری مؤثر است؟

این واکسن به راحتی در مشهد در دسترس است؟
بله واکسن موجود است اما شاید در همه جا ارائه نشود. در کمتر از یک سال، 3 دوز باید تزریق شود. قیمت این واکسن، به نسبت همه اقلامی که گران شده افزایش قیمت آنچنانی نداشته است. اما خیلی خوب است که واکسیناسیون ملی شود. در آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت (who)، توصیه کرده است که کشورها در صورت منابع کافی، برنامه واکسیناسیون را خصوصا برای دختران نه تا سیزده ساله اجرا کنند. هم‌اکنون 58کشور جهان واکسن hpv را در برنامه واکسیناسیون خود قرار داده‌‌اند.

فرد مبتلا، امکان بارداری و زایمان طبیعی دارد؟
بسیاری از بیماران با وجود داشتن سرطان که در مراحل اولیه بوده، بارداری هم داشته‌اند. چون امکان انتقال اچ‌ پی وی به جنین بسیار کم است. آن‌قدر که سازمان who اجازه نمی‌دهد هیچ مریضی را به دلیل hpv سزارین کنند. مگر اینکه زگیل تناسلیِ منتشر شده داشته باشد. بسیاری از بیماران مضطرب هستند و می‌گویند تا خوب نشویم باردار نمی‌شویم ولی توصیه ما این است که تا قبل از پیشرفته‌شدن بیماری، بارداری اتفاق بیفتد.

نگاهی کوتاه به نتایج پژوهش «بررسی عفونت اچ‌ پی‌ وی در ایجاد ضایعات دهانه رحم در زنان استان خراسان رضوی»

سن

بخش اول این مطالعه نشان می‌دهد که سن مبتلایان به سرطان دهانه رحم، در مقابل سن مبتلایان به ضایعات پیش سرطانی بیشتر است. جمعیتشان نیز همین‌طور. البته پیک ابتلا به این سرطان، بالای ۳۵ سال است. اما در سن‌های بیش از ۴۵ سال هم به میزان چشمگیری دیده می‌شود. اما به طور کل، آمار ویروس در جامعه بالاست و توزیع آن در بین گروه‌های سنی، اختلاف معناداری ندارد.

وضعیت اقتصادی و اجتماعی
آمارها نشان می‌دهد که بیشتر مبتلایان به ضایعات سرویکس و سرطان، وضعیت اقتصادی و تحصیلی متوسط رو به بالا دارند و از جمعیت شهری برخاسته‌اند. این مسئله شاید نه تنها به علت کاهش جمعیت روستایی فعلی بلکه وضعیت اعتقادی و فرهنگی قوی‌تر این جوامع باشد که الزام هشداردهی و اطلاع‌رسانی درباره بیماری را دوچندان می‌کند.

استعمال دخانیات
در این مطالعه، بین سیگاری‌ بودن خود فرد یا مصرف نوشیدنی‌‌های الکلی و ابتلا به سرطان و ضایعات پیش سرطانی، ارتباط فزاینده‌ای مشاهده نشده است.
نکته مهم در کشور ما آمار بالای در معرض سیگاربودن نسبت به سیگاری بودن خود فرد مبتلاست که این نشان می‌دهد در معرض دودبودن، کمتر از سیگاری‌بودن خود فرد خطرساز نیست. اما در هر صورت رابطه علت و معلولی بین سیگار و ضایعات سرویکس مشاهده نشده است.

رفتارهای مقاربتی
سن اولین رابطه جنسی‌ در افراد مبتلا به ضایعات سرویکس، پایین نشان داده شده است که این موضوع، احتمال آسیب‌پذیری اثرات هورمونی روی آناتومی سرویکس آنان را نشان می‌دهد. همچنین، بیماران متعهد به روابط تک‌همسری نیز از مبتلایان بوده‌اند که این مسائل، شروع آموزش و آگاهی‌دهی در مدارس و واکسیناسیون از سنین پایین را الزامی می‌سازد.

پیشگیری
آمار ابتلا به سرطان و ضایعات سرویکس نشان از قدرت بالای انتقال ویروس از طریق پوست حتی در صورت استفاده از محافظ است.
سن پایین بیماران در زمان تولد فرزند اولشان، رابطه زیادی با پدیدآمدن ضایعات پیش‌سرطانی دارد. چنانکه در این افراد، سن ابتلا به ضایعات پیش‌سرطانی، سی‌وهفت و سن ابتلا به سرطان، چهل‌وهفت سالگی نشان داده شده است. در این موضوع هم، اهمیت آموزش و اطلاع‌رسانی برای واکسیناسیون و غربالگری در طول این زمان طلایی اهمیت می‌یابد.