«بیماری حاد کوهستان» چیست؟

اقامت در مناطق کوهستانی که فشار بارومتریک کم بوده و مقدار اکسیژن هوا هم کم است، افراد را دچار کمبود اکسیژن یا هیپواکسی می‌کند که موجب سندرم ارتفاعات بلند یا بیماری حاد کوهستان می‌شود. عموما علائم این بیماری از ارتفاع ۲۵۰۰متر شروع می‌شود و با بالارفتن ارتفاع، شدت علائم بیشتر می‌شود و در موارد شدید ممکن است ایجاد ادم مغزی ارتفاعات بلند یا ادم ریوی ارتفاعات بلند را به‌دنبال داشته باشد و ازآنجاکه مغز بیشترین مقدار اکسیژن را در بدن استفاده می‌کند، در اثر هیپواکسی در ارتفاع، دچار علائم اختلال سیستم عصبی مرکزی می‌شویم. در هنگام خوابیدن در شب، سیستم تنفسی هم ضعیف‌تر شده و خطر ابتلا به بیماری حاد کوهستان بیشتر می‌شود؛ بنابراین شب‌مانی در ارتفاع بالا، به‌ویژه ارتفاع بیش‌از ۵ هزار متر، فرد را درمعرض خطر مرگ‌ومیر قرار می‌دهد.

علائم چیست؟
شایع‌ترین علامت، سردرد است؛ ولی علائمی مثل حالت تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، سرگیجه، بی‌اشتهایی، بی‌خوابی، نفخ شکم، سوزش معده و مشکل عصبی پس از چند ساعت اقامت در ارتفاع بالا ایجاد می‌شود و در بیشتر موارد حتی بدون درمان پس از یک تا ۳ روز رفع می‌شود. در بعضی موارد علائم با گذشت زمان شدیدتر می‌شود و عموما در نیمه شب مصدوم دچار ادم مغزی ارتفاعات بلند یا ادم ریوی ارتفاعات بلند می‌شود.

پیشگیری
هم‌هوایی، مهم‌ترین پیشگیری از بیماری حاد کوهستان است که باید قبل از رفتن به مناطق مرتفع انجام شود تا کوهنورد در ارتفاع بالا بتواند هیپواکسی موجود را بهتر تحمل کند. برای هم‌هوایی، ورزش‌های منظم هوازی مثل راهپیمایی، دوومیدانی، دوچرخه‌سواری، کوه‌پیمایی و شنا‌های استقامتی از چندین ماه قبل از رفتن به ارتفاع بالا توصیه می‌شود. هم‌زمان اگر مشکلات زمینه‌ای هم مثل اضافه‌وزن، دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های تنفسی و کم‌خونی وجود دارد، باید آن‌ها را کنترل و درمان کرد.

باید از ادامه صعود صرف‌نظر شود و هر‌چه سریع‌تر از ارتفاعات بالا به پایین بازگشت. فقط کافی است که ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر ارتفاع کم کنیم تا علائم ارتفاع‌زدگی حاد برطرف شود و در این شرایط است که مصدوم اصرار دارد که حالش خوب است و می‌خواهد مجدد به ارتفاع بالا بازگردد! اما به‌هیچ‌عنوان نباید اجازه بازگشت مجدد را به وی داد. در موارد خفیف درمان‌های دارویی مثل قرص استازولامید، ایبوبروفن و مایعات گرم و شیرین نیز کمک می‌کند