درسی از زیارت اربعین

یکی از اسناد حقانیت زیارت اربعین سیدالشهدا (ع)، متن زیارت‌نامه‌ای است که از امام جعفر صادق (ع) برای این روز رسیده است. زیارت اربعین، فراز‌های درس‌آموز بسیار دارد. یکی از جملات اصلی این زیارت، جمله: «فَمَعَکُم مَعَکُم لَامَعَ عَدُوّکُم» است؛ یعنی با شما هستم، با شما هستم نه با دشمنان شما».

این جمله، راهنمای باید‌ها و نباید‌های فکری و عملی است. در این جمله به اباعبدا... الحسین (ع) می‌گوییم: «با شما هستم. با شما هستم نه با دشمنان شما!» در این بیان زائر، تولی و تبری، هر دو نهفته است. در هر زمان و مکان باید در اندیشه و رفتار، همراه اهل‌بیت (ع) بود و در راه آنان، پایدار ماند و هرگز نباید به رنگ و رفتار دشمنان اهل‌بیت (ع) درآمد و به آنان روی آورد.

برای معیت، جریان‌شناسی فکری و عملی حوادث جهان براساس مکتب اهل‌بیت (ع) و مدرسه معرفتی آنان ضرورت دارد. در طول تاریخ، دو خط حق و باطل وجود داشته است که همیشه مقابل هم بوده‌اند. امروز و فردا نیز هر دو جریان حق و باطل هست و خواهد بود. باید همواره جریان حق را شناخت و همراه حق بود و در جبهه حق حرکت کرد.

«مع» به معنای با هم بودن و همراهی است. معیت اقسامی دارد که اینجا، منظور معیت معنوی و فکری و ارزشی و رفتار و گفتاری است. باید در عقاید و اخلاق و روش، امام‌حسین (ع) را شناخت و با امام‌حسین (ع) بود. امام‌حسین (ع) الگوی بزرگ جهانی و جامع و جاویدان است. باید دل و قلب انسان مؤمن، با امام باشد. زائر عارف در این بخش از زیارت اربعین، اعلام موضع و اظهار می‌کند: «من همراه شما در برابر دشمن قرار دارم». «معکم» دوبار در این فراز زیارت‌نامه اربعین آمده است. زائر با تکرار و تأکید، به همراهی با امام‌حسین (ع) اعتراف می‌کند.

افتخار زائر، قرار گرفتن در خط حماسه حسینی است. «لامع عدوکم» به این نکته اشاره می‌کند که ما هرگز با دشمنان شما نیستیم و پیوسته رویاروی طاغوت و استکبار جهانی و ظالمان و مفسدان و همه جریان‌های باطل ایستاده‌ایم. باید گفتار و رفتار اهل باطل و دشمنان اهل‌بیت (ع) را شناخت و خود را از آن پاک ساخت. قرآن کریم می‌فرماید: «یَا أیُّهَاالذَّیِنَ آمَنُوا اتّقُواا... وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ؛‌ای مؤمنان! از مخالفت با فرمان خدا بپرهیزید و همراه راستگویان باشید» (توبه، ۱۱۹).

«صادقین» در این آیه، اهل‌بیت و امامان اند و مؤمن باید همواره و در هر شرایطی با اهل‌بیت (ع) باشد. در این فراز از زیارت اربعین، ما اقرار می‌کنیم که به فرمان الهی در معیت با صادقین عمل می‌کنیم و با اهل‌بیت (ع) هستیم و هرگز از آنان جدا نمی‌شویم. در این فراز از زیارت اربعین، شعار محوری بزرگ اهل ایمان وجود دارد. باید در گفتار و رفتار همراه امام‌حسین (ع) بود و از گفتار و رفتار دشمنان اهل‌بیت (ع) برائت جست. باید شبیه امامان (ع) شد و از شباهت با دشمنان آنان پاک گردید.

باید توجه کرد که این زیارت‌نامه، از امام‌صادق (ع) صادر شده است و از متون مقدس شیعه و راهنمای همه زائران سیدالشهدا (ع) است. همه هیئت‌ها و عزاداران اباعبد‌ا... الحسین (ع) در هرجا که هستند، شایسته است در روز اربعین، زیارت اربعین را بخوانند و به درس‌ها و پیام‌های آن دقت کنند و زیارت اربعین، منشور راهنمای عمل آن‌ها در طول سال قرار بگیرد. در این یادداشت، تنها یک فراز از فراز‌های زیارت پرمحتوای اربعین و درس و پیام آن تبیین شد.

منبع: «تهذیب‌الاحکام»، ج ۶، ص ۱۱۳. «مصباح‌المتهجد و سلاح‌المتعبد»، ص ۵۵۲. «المزارالکبیر»، ص ۳۱۴. «المزار فی‌کیفیه زیارات‌النبی و الائمه علیهم‌السلام»، ص ۵۸. بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۳۷۳. «تفصیل وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل‌الشریعه»، ج ۱۰، ص ۳۷۳.