وقف و نیاز‌های نو پدید

وقف، یک موضوع انتزاعی نیست. از همان اول چنین نبوده است. مطالعه موضوعی و نگاه به وقف نامه‌ها به ما می‌گوید، مصادیق دقیقا ناظر به نیاز‌های حیاتی جامعه وقف شده است. اینکه آن را «صدقه جاریه» می‌نامیم شاید یک دلیلش این باشد که فقط همان روز را در نظر نداشته اند بلکه فردا هم در برنامه ریزی شان سهم قابل احترامی داشته است. در حقیقت سفره ای، در حوزه‌های گوناگون، پهن می‌شده است که چند نسل بر سر آن می‌نشسته اند. آب انبارها، مساجد، تکایا، درمانگاه ها، مدارس، کتابخانه ها، و. از جمله مشهور‌ترین مصادیق وقف هستند که از دیرباز تا امروز، نقش آفرین ممتاز خدمت رسانی اجتماعی بوده اند.

این پهنه پر وسعت خدمت دهی یک دلیلش همسانی بخشی از نیاز‌ها ست که همواره وجود داشته، دارد و خواهد داشت، اما نیاز‌های نو پدیدی هم هست که باید مورد نظر باشد. خیر اندیشان واقف با در نظر داشت شتاب توسعه و تغییر و تبدیل نیاز‌ها باید به نظام وقف سر و سامانی نو بدهند. دنیای امروز، عرصه داده‌ها و تعریف نیاز‌های تازه است. بازی می‌تواند در ساخت فکری و فردای افراد نقش حیاتی داشته باشد.

هوش مصنوعی خود را برای مدیریت و حتی تصاحب فردا آماده می‌کند، بازار امروز، حیات خود را در شرکت‌های دانش بنیان می‌بیند. استارت آپ‌ها حرف‌های فراوانی برای گفتن و نیاز‌های زیاد برای پشتیبانی دارند. این‌ها می‌طلبد تا در فهرست اولویت‌های وقف و نگاه واقفان، مورد توجه قرار بگیرند. توجهی قطعا آن‌ها را در صدر فهرست خواهد نشاند. ما پیش از این، بنیان‌های دانش پایه و اخلاق پایه را پی ریزی کرده ایم.

همین بنیان‌های استوار شده ما را به سوی نگاه نو هدایت می‌کند. نگاه مدرسه‌ای و مسجدی صرفا در عبادات خلاصه نمی‌شود بلکه همه ساحت‌های زندگی را در قاعده عبودیت می‌بیند. همان که فلسفه خلقِ انسان است؛ «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونِ» بندگی هم راه و نیاز‌های خاص دارد که توانگران خیر اندیش در قالب سنت دینی وقف بدان اهتمام خواهند داشت. البته با توجه به شرایط اقتصادی و تنگنا‌هایی که دست‌های گشاده را هم به گره می‌اندازد، وقف‌های اشتراکی می‌تواند راهگشای امروز باشد.

خشت‌های بهشتی در حوزه‌های ساخت و ساز و مجتمع‌های مسکونی و فرهنگی، یک نمونه قابل تکرار است. این را در حوزه زمانی هم می‌توان بازتعریف کرد تا افراد بتوانند در روز‌های مشخص و با مدل‌های تعریف شده ظرفیت تخصصی خود را به یاری جامعه بیاورند. همین حالا در مشهد خودمان هستند افرادی که با نیت وقف، خانه و خدمت خود را در روز‌های مشخصی از سال به زائرانِ امام رضا (ع) اختصاص می‌دهند.

هستند پزشکانی که در گروه‌های جهادی، زمان‌های تعریف شده را به درمان نیازمندان می‌پردازند. در دیگر حوزه‌ها هم «وقفِ خدمت» را شاهدیم. فرایندی که در ادامه «صدقه جاریه» فرصت زندگی بهتر را برای مردم فراهم می‌کند. باری، نیاز‌ها نو به نو می‌شود. این می‌طلبد تا وقف هم در ساحت‌های نو پدید، به جریان خیراندیشی، جهتی ماندگار بدهد. چنین
باد ان شاءالله.