درباره کتاب «بیژن الهی: تولید جمعی شعر و کمال ژنریک»

خراسانی _  در سال‌های اخیر و پس از درگذشت بیژن الهی (۱۳۲۵-۱۳۸۹)، شاعر و مترجمی که رویکرد خاص و متفاوتش به ادبیات او را در جایگاهی ویژه قرار داده است، نگاه مخاطبان ایرانی شعر در گستره‌ای عام‌تر از پیش به او جلب شد. الهی شعری می‌سرود که در جریان‌های رایج شعر فارسی نمی‌گنجد و از سویی، خود مانند چند هم‌مسلکش -قاسم هاشمی‌نژاد، شمیم بهار و ... - زندگی رازآلودی داشت که کنجکاوی مخاطبانش را برمی‌انگیخت.

 

کتاب «بیژن الهی: تولید جمعی شعر و کمال ژنریک» درباره او و شعرش به قلم و کوشش علی سطوتی قلعه شکل گرفته است. مؤلف در این کتاب کوشیده است به مطالعه انتقادی کارنامه ادبی الهی بپردازد و شماری از شعرهایش را بازخوانی کند.

 

در این اثر برای نمونه بررسی شده است که چگونه در آثار الهی سطر‌ها و مضامین به‌شکل گسترده‌ای از شعری به شعر دیگر انتقال پیدا می‌کند. همچنین مسائلی از قبیل نسبتِ زیبایی‌شناسیِ شعری الهی با روزگار پهلویِ دوم، اشتیاق این شاعر به شمارشگری در سروده‌هایش، و ریشه‌های آرکائیسم ادبی خاص او بررسی می‌شود. مؤلف گفته‌هایی از دیگران را درباره الهی می‌آورد و بر تولید جمعیِ شعر نزد الهی و دوستانِ شاعرش و کمال‌گرایی ژنریک به‌مثابه ایده کانونیِ شعر‌های آن‌ها تأکید‌ می‌کند.

 

کتاب مفاهیمی، چون «دوره» و «تجربه» را در منظومه شاعریِ الهی و دوستانش یادآور می‌شود، زیرا آن‌ها در سال‌های کوتاه شاعری خود «دوره»‌های مختلفی را از سر می‌گذرانند و به هر یک از این «دوره»‌ها به چشم «تجربه»‌ای می‌نگرند که بر طبع‌آزمایی در شیوه‌های مختلفِ شعری استوار است. «بیژن الهی: تولید جمعی...» ایده کنارگذاشتنِ شعر از سوی شاعر مدنظر را به بحث می‌گذارد تا به این نتیجه برسد که الهی تنها دوره جدیدی را در شاعری خود آغاز کرده بوده است، دوره‌ای طولانی که از اوائل دهه ۵۰ آغاز می‌شود و تا پایان عمرِ شاعر در اواخر دهه ۸۰ به طول می‌انجامد.

 

در این اثر، الهی چونان شاعر/ مترجمی تصویر می‌شود که ترجمه‌های خود را «شعر فارسی» می‌دانست، شاعری کمال‌گرا، اما بدون امضا که اکنون انبوهی نوشته ناتمام از او پیش روی مخاطبانش قرار می‌گیرد که همگی امضایی مشترک را پای خود می‌بینند: نویسنده و مترجم.

این کتاب را نشر اختران در ۲۵۵ صفحه چاپ و روانه بازار نشر کرده است.